అజరామర సూక్తి - 4
91. శత్రోరపి గుణా వాచ్యా దోషా వాచ్యా గురోరపి l
92. బలాద్దత్తం బలాద్భుక్తం బలద్యచ్చాపి లెఖితం l
93. అర్థనాశం మనస్తాపం గృహే దుశ్చరితాని చ l
94. స్వర్గస్థితానామిహ జీవలోకే చత్వారి చిహ్నాని వసంతి దేహే l
95. కావ్యశాస్త్రవినోదేన కాలో గచ్ఛతి ధీమతాం l
********************************************************
అజరామర సూక్తి - 96
अजरामर सूक्ति - 96
Eternal Quote - 96
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2020/12/96-96-eternal-quote-96.html
युक्तियुक्तं वचो ग्राह्यं बालादपि शुकादपि l
अयुक्तमपि न ग्राह्यं साक्षादपि बृहस्पतेः ll -अज्ञात
యుక్తియుక్తం వచో గ్రాహ్యం బాలాదపి శుకాదపి l
అయుక్తమపి న గ్రాహ్యం సాక్షాదపి బృహస్పతేః ll -అజ్ఞాతము
ఆచరించ వలసినవి పిల్లలు చెప్పినా చిలుకలు చెప్పినా మనకు అనుసరణీయమే ! అదే ఒక అసమంజసమైన మాటను దేవగురుడు బృహస్పతి చెప్పినా మన తర్కమునకు
సమంజస మనిపించకుంటే అది ఆచరణ యోగ్యము కాదు.
పిల్లలు తాము నేర్చుకొన్న లేక తెలుసుకొన్న విషయాలను, విని ఒప్పజెప్పుటయే కానీ
అర్థము చేసుకొని ఆచరించలేని చిలుకలు , ఒక వేళ మంచి మాట నుచ్చరించితే వాని
యొక్క యోగ్యతను బట్టి మనము ఆచరణ యోగ్యమా కాదా అన్న విచారణ చేసుకొని అందుకోవలసి యుంటుంది. అసమంజసమైన మాట ఏదైనా ఒకవేళ దేవగురువైన
బృహస్పతి తెలిపినా , మన విచక్షణ చేత దానిని విడిచిపెట్టవలసి యుంటుంది.
మన స్వంత జ్ఞానము మరియు తీర్పును ఉపయోగించి ఆచరణ యోగ్యమును మాత్రమే
గ్రహించవలసి యుంటుంది. ఋష్యశృంగుని ఎంచుకోండి. వాటి ముఖవిలువ పదాలను
తీసుకొని ఇతని ముఖం నుంచి పదాలను నుండి వస్తున్నాయో లేదు.
అందుకే కబీర్ దాస్ అంటాడు
జాతిన పూఛో సాధు కి పూఛ్ లిజియె జ్ఞాన్ l
మొర్ కరొ తల్వార్ కా పదారహ్నే దో మ్యాన్ ll
అన్నారు. అంటే చెప్పేది ఎవరని చూదవద్దు. చెప్పిన మాట ఎంత పదునైనది అన్నది
గమనించు. ఎంత వజ్రాలు తాపించిన ఒరలో వున్నా మొద్దుకత్తి కోయుటకు తగదు
కదా! ఎంత గొప్పమాటో గమనించండి.
గురువు మాట నైన గురుతుంచుకో బిడ్డ
మంచి గానకున్న మరచి పొమ్ము
తీపిలేక యున్న తిందురా పాయసం
రామ మొహనుక్తి రమ్య సూక్తి.
युक्तियुक्तं वचो ग्राह्यं बालादपि शुकादपि l
अयुक्तमपि न ग्राह्यं साक्षादपि बृहस्पतेः ll -अज्ञात
चाहे बोलने वाला कोई भी हो बच्चे के रूप में या एक तोते के रूप में उसमे ज्ञान है तो जानना
चाहिए। कारण रहित, अगर देवगुरु ब्रुहस्पती ही क्यूँ न हो, बोलेंगे तो उस वाक्य को कोई विशिष्ठता
नहीं देना चाहिए।
बच्चे, अनुभव रहित होते हैं और तोते, केवल भगवान् के दियाहुआ गुण से जो भी हम बोलते हैं वह याद रख के दुहराते हैं। उनको ए पता नहीं चलता की वे क्या दुहरा रहे हैं । लेकिन सुननेवाला यह अवगत करलेना चाहिए की उस बात में कुछ समझने का विषय है कि नहीं, चाहे वह बच्छा हो या तोता । कई बार, मानव तोते, जिन को ये ज्ञात नहीं होता की जो बात बोल रहे वह बोलनेकी लायक है की नहींl सुनने वाला गौर से सुनके उस बात की उचित लाभ उठाना है ।
अनुचित कुछ भी, सम्मान के उछ्छतम पीठ के द्वारा प्रस्तुत किया जाता है, तो भी बिना सोचविचार के, बुद्धिमान पालन नहीं करते ! चाहे देवगुरु ब्रुहस्पती ही क्यूँ न हो l उनकी भी कोई बात परख के ही
अपनाना चाहिए। चाहे शिक्षक ही क्यूँ न हो , अपने छात्रों को स्पष्ट रूप से सही रास्ते में उनके नेतृत्व में करना चाहिए ।उन की बात किसी भी कारण अगर तर्क हीन होता है , तो भले वे गुरु हो उस बात की कदर नहीं करनी चाहिए।
इस सन्दर्भ में कबीरदास कितनी अच्छी बात बताराहे हैं. ए देखिये l
जाति न पूछो साधु की, पूछ लीजिये ज्ञान।
मोल करो तरवार का, पडा रहन दो म्यान ॥
संत कबीर सीधे सरल शब्दों में कह रहे हैं कि सज्जन पुरुष की जात पर ध्यान न देते हुए उसके ज्ञान
को आत्मसात करने की कोशिश करो, किसी के ज्ञान तथा उसकी जात में ज़मीन - आसमान का फ़र्क है, जिस प्रकार महत्व तो तलवार का होता है क्योंकि धार केवल उसीमें होती है, म्यान तो केवल एक खोल है, बाह्य आवरण मात्र है, जिसका धार से कोई लेना देना नहीं। ठीक इसी तरह मूल्य तो केवल ज्ञान का है, और सज्जन पुरुष की पहचान भी यही है, जाति तो बाहरी विधान है, जिसके होने अथवा न होने पर भी कोई फ़र्क नहीं पड़ता।
कबीर जी का यह दोहा आज के संन्दर्भ में कितना सटीक है! धर्म अथवा जात कोई भी क्यों न हो, महत्त्व केवल ज्ञान का होता है, इस बात से अनभिज्ञ हम आपसी वाद-विवाद को ले कैसे-कैसे पचड़ों में पड़े रहते हैं। आज संत कबीर की वाणी तथा सोच की कितनी ज़रुरत है!
अपने खुद के ज्ञान और निर्णय का प्रयोग करें। बुद्धिमानी से चुनना। उनके अंकित मूल्य के लिए शब्द लेलो और जिसका चेहरा से शब्द आ रहे हैं, वो नहीं।
yuktiyuktaM vacho graahyaM baalaadapi shukaadapi l
ayuktamapi na graahyaM saakShaadapi bRuhaspateH ll---anonymous
Words conjoined with reason should be perceived from a child as well as a parrot. Those devoid of reason should not be grasped, even coming from bRuhaspati (guru of the Gods).
Children, do not have experience. Parrots, only repeat what they hear but do not practice. But if a valid thought is conveyed, whether from a child or a parrot, it cannot be discounted just for the reason that they are either inexperienced or do not follow their own words! Many a times, one comes across human parrots, those that only mouth big words and quote many values although they themselves may not be living up to it. Even they, should not be discredited, says the poet. If there is essence in their words, take it and adapt it!
At the same time, if anything unreasonable is presented by someone from the highest seat of honor, do not follow it! Gods being divine, possess good in them. BRuhaspati, their master or Guru, obviously should have led them in the right path. But then, even if he says something irrational, do not follow it because of the office he holds.
It is quite apt to mention here about Santh Kabirji’s words:
jati na pucho sadhu ki puchlijie jnyan l
Molkaro talvaar ka pada rahnedo myaan ll
One should understand his knowledge by not asking the caste of the gentleman. The sword has value, not its Mayan - the shell that covers it.
Use your own wisdom and judgement. Choose wisely. Take words for their face value and not from whose face the words are coming from.
************************************************************************************
అజరామర సూక్తి - 97
अजरामर सूक्ति - 97
Eternal Quote - 97
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2020/12/97-97-eternal-quote-97.html
भवत्येकस्थले जन्म गन्धस्तेषां पृथक् पृथक् l
उत्पलस्य मृणालस्य मत्स्यस्य कुमुदस्य च ll
- सुभाषितरत्नभाण्डागार
భవత్యేకస్థలే జన్మ గంధస్తేషాం పృథక్ పృథక్ l
ఉత్పలస్య మృణాలస్య మత్స్యస్య కుముదస్య చ ll - - సుభాషితరత్నభాణ్డాగారము
ఒకే స్థానములో జన్మించిన గుణములు ఒకటిగా నుండనవసరము లేదు. నీటి
కలువ,తామర తూడు, చేపలు మరియు కుముదము నీటిలో పుట్టినవే! దేని గుణము ,
దేని వాసన , దేని ఉనికి దానిదే! మనమైనా అంతే!
ఒక నీటి కలువ, ఒక తామర, ఒక కుముదము, మరియు చేప అన్ని నీటి లో పుట్టేవవే. కానీ వాని లక్షణాలు మరియు స్వభావాలు వేరు వేరుగా వుంటాయి. అదేనీటిలో ఒకటి
కదలదు, ఒకటి కదులుతూనే వుంటుంది. ఒకటి పగలంతా ముడుచుకొనే వుంటుంది.
ఒకటి రాత్రికి వికసిస్తుంది, వేరొకటి పగలు వికసిస్తుంది.. ఒకటి నలుపైతే వేరొకటి
ఇంకొక రంగు. ఈ విధముగా కేవలము ఒకే చోట జన్మించినంత మాత్రాన ఒకే గుణములు కలిగియుంటాయని చెప్పుటకు వీలు పడదు.
అలాగే, అదే తల్లిదండ్రులు లేదా అదే గురువు కలిగినంతమాత్రాన పిల్లలు పిల్లలు ఒకే
స్వభావము కలిగియుంటారనుట సరికాదు. దుర్యోధనునితో సహా 99 మంది ద్రౌపది
మానహరణమునకు తమ మాట ద్వారానో మౌనము ద్వారానో తమ అభిమతము
తెలిపితే ఒక్క వికర్ణుడు (ఇతను కూడా దుర్యోధనుని తమ్ములలో ఒకడు.) మాత్రము అది
తప్పు అన్నాడు. మంచిలో చెడ్డ మనము చూస్తూనే ఉంటాము అందుకే చేద్దలో మంచిని
గూర్చి ఉదహరించినాను. ఒక వ్యక్తి గుణగణాలు అతని పూర్వజన్మ వాసనల వలన
ఏర్పడుతాయనుటకు మనము మన జీవితములో కూడా ఎన్నో ఉదాహరణలను గమనించవచ్చు. ఒకే ఇంటిలో పుట్టిన పిల్లలలో ఒకనికి క్రీడలమీద ఇష్టము వుంటే
వేరోకనికి సంగీతముపై ఉంటుంది, మరొకనికి చదువు పై వుంటుంది, ఇంకొకనికి
కేవలము గోళ్ళు కొరుకుటపైన మాత్రమే శ్రద్ధ ఉన్నా ఆశ్చర్యపోనవసరము లేదు. ఒకే
తల్లిదండ్రులకు పుట్టినా, పుడుతూ అన్నదమ్ములు పెరుగుతూ దాయాదులయ్యేవారిని
ఎందరినో మనము చూస్తూనే ఉంటాము.
నేను వ్రాసిన ఈ పద్యమునోకసారి చూద్దాము.
వనములోని మల్లె వనితల సిగమల్లె
ఒకటి మన్ను జేరె నొకటి శిరసు
రాత బట్టి నీవు రాజిల్లెదవు చూడు
రామమోహనుక్తి రమ్య సూక్తి
ఒక మల్లె చెట్టును ఊహించుకొందాము. ఒకటి ఇంటి ప్రాంగణములోని మల్లెచెట్టు.
వేరొకటి వనములో వుంది. రెండింటికీ పూలు పూస్తాయి, సుగంధముకూడా ఒకటే.
కానీ పెరటి మల్లెలు ఇల్లాలి తలపైనెక్కితే అడవిమల్లెలు నేలరాలి పదఘట్టనములకు
గురియై వాడిపోతాయి. కాబట్టి ఎవరి తలరాత వారిదే! అది మన పూర్వజన్మ కర్మ ఫలము. అందుకే జాగ్రత్తగా ఈ జన్మలో సత్కర్మలనాచరించితే ఆగామి జన్మ
ఆనందమునకు ఆలవాలము కాగలదు. ప్రతి వ్యక్తికీ తన గుణ దోషాలుంటాయి. వారి మంచిని అభినందిద్దాము లోపాలను తొలగించుకొనుటకు దోహదము చేస్తాము.
ఎట్లంటే అతని కొన్ని గుణముల మాత్రమే అందరూ ప్రశశించుటూవుంటే మిగిలినవి
మార్చుకోవలెనని అనిపించే అవకాశము అతనికి మనము ఇస్తున్నాము. ఒక
వీర్యవంతుడో, విద్వాంసుడో, తానూ ఉన్న చోట తగిన గుర్తింపు లేకపోతే , తన చేత
నున్నవి రెండే మార్గములు. ఒకటి తగిన ఆశ్రయము సంపాదించుట, రెండు, అడవికి
పోయి తపమాచారించుకొంటూ తనువూ చాలించుట. భర్తృహరి సుభాషితములలోని
ఈ పద్యమును గమనించండి.
తే: కుసుమ గుఛ్ఛంబునకుఁ బోలెఁ బొసగు
మాన సౌర్య వంతున కివి రెండుమహితగతులు,
సకల జన మస్తక ప్రదేశములనైన,
వనము నందైన జీర్ణభావంబు గనుట!
అభిమాన వంతునకు రెండే జీవనమార్గాలట! పూలచెండులా,పూలచెండు యెవరైనా
సిగలోనలంకరించు కొనినట్లయిన నలుగురిప్రశంసలకు నోచుకుంటుంది. లేకపోతే
ఆయడవిలోనే చెట్టుదగ్గరే వాడిపోయి
పడిపోతుంది. అభిమానవంతుడుగూడా బ్రతికితే అలా నలుగురి చేతా ప్రశంశింప
బడుతూ. నలుగురితో కలసి బ్రతకాలి లేదంటే, యేయడవికోపోయి మునివృత్తితో
జీవించాలితప్ప వేరుమార్గమే లేదట!
ఏ సూక్తి పట్టినా ఒక ఆణిముత్యము. ఇది కాచి వడపోసిన సత్యము.ఆచరించవలసినవి
అనునిత్యము. కాన్న్నీ దుర్బుద్ధులకివి పత్యము.
भवत्येकस्थले जन्म गन्धस्तेषां पृथक् पृथक् l
उत्पलस्य मृणालस्य मत्स्यस्य कुमुदस्य च ll - सुभाषितरत्नभाण्डागार
एक ही जगह में जन्मे, उत्पल, कमल जड़, कमल, मछली और कुमुद अलग अलग गंध और अलग अलग रूप अपनाते हैं। उसी लिए लोगोंको जनम से नहीं उनके गुण से पहचानना है।
उत्पल, कमल जड़, मछली और कुमुद सब पानी में पैदा होते हैं। फिर भी, उनमे एक ही गंध नहीं होता है। उनके लक्षण और स्वभाव भी व्यापक रूप से भिन्न होते हैं। उत्पल और कुमुद रात में खिलते हैं जबकि पद्मा और कमल, दिन के दौरान खिलते हैं। जड़ें पानी के नीचे रहते हैं। मछली तैरते पानी में घुमते हैं और साथ ही साथ खाना भी उसी पानी में ढूँढ लेते हैं। इसलिए, सिर्फ जन्म स्थान एक ही होनेसे जनम लेनेवाले जीवराशियों में समानता नहीं आता है , जीवराशी अपने अपने गुण से ही जगती में पहचाना जाते हैं।
इसी तरह, एक ही माता-पिता या एक ही शिक्षक के छात्र होनेसे बच्चों को एक समान होने की उम्मीद नहीं की जा सकती है। धारणाएं मानव समझ से परे हैं, जो पूर्व वासना और अनुभवों के आधार पर निर्भर हैं। खेलने के लिए एक लड़का उत्सुक है तो दूसरा संगीत के बारे में उत्सुक हो सकता है। एक गणित में बहुत होशियार हो तो अन्य कला में साधारण हो सकता है! कुछ फूलों का रंग एक हुए भी सुगंध अलग होता है। प्रत्येक चीज अपने ही अनूठे तरीके से घर के लिए सौंदर्य बनते हैं। उसी तरह प्रत्येक व्यक्ति में गुण अलग अलग होते हैं और वेदान्त दृष्टिकोण से देखेंगे तो उनका पैदाइश एक अलग काम केलिए हवा होता है। वह काम अच्छा या बुरा ए तो उनके पूर्व वासनाओं पे निर्भर होता है।
थोड़ा इस उदाहरण को देखें ।चमेली , एक वन में पैदा होताहै तो एक घरमे।घर में जो पैदा होता है वह उस गृहिणी के सर को अलंकृत करती है लेकिन जो वन का है वह तो वहीं गिर के सूख जाता है । प्रत्येक अपने स्वयं के दोषों और गुणों के साथ आता है। उनकी भलाई के लिए उन्हें सराहना है और कमियों को नजरअंदाज ।
bhavatyEkasthalE janma gandhastEShaaM pRthak pRthak l
utpalasya mRNaalasya matsyasya kumudasya cha ll -- subhaShitaratnabhaNDaagara
Born in the same place, they (each) smell differently. (Just as) water lily, lotus root, fish and night lotus!
A water lily, a night lotus, the lotus root and a fish are all born in water. Yet, they do not smell the same. Their traits and temperaments vary widely too. They do not look the same, smell the same or feel the same. Day lilies and lotuses bloom during the day, whereas, night lilies and night lotuses bloom at night. The roots remain under water when the flowers flower above. The fish are mobile and consume food as well. Hence, the lone similarity being the place of birth, they each have a bigger set of attributes unique to them alone.
Likewise, children from same parents or students of the same teacher cannot be expected to be similar. Perceptions differ based on prior vaasanaas and experiences, which are beyond human comprehension. One child may be keen about music when one is eager to play sports. One may be extremely smart in math and the other may be exceptional at art! No matter what the color and fragrance they carry, each has his own place and specialty in this world. Each adds beauty to the home in his own unique way. And, none can substitute for the presence of the other! There is a superior driving force behind each individual and each individual belongs exactly where he is!
When no two people even born in the same place can be alike, how can one expect everyone in the entire world to work and think like him? People come into one's life for a reason, a season, or a lifetime. When he figures out which it is, he will know exactly what to do. Value each person for what he is. Each comes with his own flaws and finesses. Appreciate them for their good and overlook their shortcomings.
స్వస్తి.
****************************************************
అజరామర సూక్తి - 98
अजरामर सूक्ति 98
Eternal Quote - 98
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2020/12/98-98-eternal-quote-98.html
काकदृष्टिर्बकध्यानं श्वाननिद्रा तथैव च l
अल्पाहारो जीर्णवस्त्रं च एतद्विद्यार्थि लक्षणम् ll -- अज्ञात
కాకదృష్టిర్బకధ్యానం శ్వాననిద్రా తథైవ చ l
అల్పాహారో జీర్ణవస్త్రం చ ఎతద్విద్యార్థి లక్షణం ll --అజ్ఞాతము
కాకి దృష్టి, ఒక కొంగ ఏకాగ్రత, కుక్క నిద్ర, అల్పాహారము, అతిసాదారణ వస్త్ర ధారణ - ఇవిఒక విద్యార్థికి
లక్షణములు గా ఉండ తగినవి.
ఎప్పుడూ, అది ఎవరు అన్న ఆలోచన మాని ,ఎవరినుండి అయినా సరే ఉత్తమ లక్షణములను ఒక వినీతుడు
(విద్యార్థి అన్న ఈ అధునాతన పదమునకు పూర్వము ఒక ఛాత్రునకు వాడుచుండిన పేరు) పొందవలె. ప్రతి
జీవిలోనూ లోపాలుంటాయి కానీ వానికి తోడుగా , ఇతరులలోలేని ప్రముఖమైన లక్షణము కూడా భగవంతుడు అనుగ్రహించుతాడు. స్వావలంబన కోరుకొనే ప్రతి వినీతుడూ ఉత్తమ లక్షణాలను నిరంతరమూ సాధించే దిశగా నిరంతరం పయనించుతూనే వుండాలి. నిరంతర జ్ఞానార్జన వినీతునికి అందమైన అనుభవము.
రావణుడికి భయపడి కాకి రూపాన్ని ధరించిన యముడు కాకులకు వరములను ఇచ్చినట్లు పురాణ
కథనము. అవి దీర్ఘాయువులై ఉంటాయని కాకులకు వరమిచ్చినాడు యముడు. అందుకే కాకి
ఆయుర్దాయము 100 సంవత్సరములని పెద్దలు చెబుతారు. ప్రేతాత్మలకు చేసే శ్రాద్ధ కర్మలలో పెట్టె
విగ్రపిండము కాకులు తిన్నట్లయితే వారికి పుణ్యగతులు ప్రాప్తిస్తాయన్నది కాకులకు యముని వరమని, శాస్త్ర
వచనము. అది కాకులకు యముని వరముగా తెలుపుతారు. బహుశ అది నిజమేమో! పిండాలు తినుటకు
మాంసాహారులై కూడా కాకులు వస్తాయి. అట్లని ఇతర మాంసాహార పక్షులు రావు. మరి పిండములు శాఖారమే
కదా! అట్లని ఏ పిచ్చుకలు చిలుకలు మొదలగునవి రావు. 'కా కా' అని మనము అరచిన వెంటనే అవి ఎక్కడనో
కనబడని ప్రదేశమునుండి ఆకాశములో ఎగిరి వచ్చేది చూస్తాము. ఈ వాస్తవాలు పై విషయమును పుష్ఠి చేయుట
లేదా!
కాకులు కొన్ని పక్షులు జంతువుల వలె మైధునమునకు ఎక్కడపడితే అక్కడ పాల్గొనవు. అవి
ఎప్పుడూ ఎకాంతమునే కోరుకొంతాయి. బాహాటముగా పాశ్చాత్య పోకడలలో పోతున్న మనమాదిరి, జంతు
సముదాయయమువలె, ప్రవర్తించవు. పైగా తెల్లవారినదని కోడి కూతతో మనకు తెలుస్తుందని తలచుటాము,
కానీ అది కాకి అరుపుతో మొదలవుతుంది. కాకి తనకు లభించిన ఆహారము మనవలె తానూ మాత్రమె తినడు.
గట్టిగా అరచి తన వర్గమును పిలచి కలిసి భోంచేస్తుంది. తలపై కాకి తన్నితే మర్కనయొగమని ఒక అపప్రథ
ఉన్నది. ఒకవేళ ఆ భయమున్నవారు కాలకాలుడైన పరమేశ్వరుని గుడిలో నూవులనూనేతో దీపము వెలిగించి
నమస్కరించుకొంటే ఆ దోషము పరిహారమౌతుంది. ఇక కొంగను గూర్చి నాలుగు మాటలు.
కాబట్టి విద్యార్థి నిరంతరమూ చురుకుదనము కలిగి ఉండాలి. అప్పుడే తనలక్ష్యమునకు వినీతుడు చేరగలుగుతాడు .
అందుకే, ఒక నిజమైన విద్యార్ధి పైన పేర్కొన్న ఐదు లక్షణములు అత్యంత
ఆవశ్యకములని తెలియబరుపబడింది. ఇవిపాటించితే విద్యార్థిగా ఉన్నతి సాధించుటయేగాక భావి తరానికి
ఆదర్శప్రాయుడౌతాడు.
एक कौवा की दृष्टि, एक सारस का ध्यान है, साथ ही एक कुत्ते की नींद, कम खाना और अच्छे अच्छे कपडे नहीं पहनना -ए सब एक छात्र की विशेषताएँ हैं।
सब से सबसे अच्छा लक्षण है, कहीं से भी मिले ,अपनाओ! अच्छे और बुरे गुण या लक्षण हर एक में होता है ।केला देखनेमे कितना भी सुन्दर हो हम उस सुन्दर छिलके को नहीं खाते। उसी तरह जो अच्छा है उसे लो बाकी के जो गुण होते हैं वे छोड़ दो।
kaakadRuShTirbakadhyaanaM shvaananidraa tathaiva cha l
alpaahaaro jIrNavastraM cha etadvidyaarthi lakShaNam ll --ajnaata
The sight of a crow, the attention of a stork, the sleep of a dog as well, little food and worn out clothes - these are the characteristics of a student.
****************************************************
అజరామర సూక్తి - 99
अजरामर सूक्ति - 99
Eternal Quote - 99
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/blog-post.html
काका आह्वयते काकान् याचको न तु याचकान् l
काकयाचकयोर्मध्ये वरं काको न याचकः ll - सुभाषितरत्नभाण्डागार
కాకా ఆహ్వయతే కాకాన్ యాచకో న తు యాచకాన్ l
కాకయాచకయొర్మధ్యే వరం కాకో న యాచకః ll - సుభాషితరత్నభాణ్డాగారము
కాకులకు దొరికేది ఎంగిలి మేతుకులైనా ఇతర కాకులను పిలిచి వానితో కలిసి తింటాయి. కానీ ఒక బిచ్చగాడు ఎప్పుడూ సాటి బిచ్చగాళ్ళను తనకు దొరికిన ఆహారమును పంచుటకు పిలువడు. మరి కాకిని ,బిచ్చగాళ్ళ తో పోలిస్తే , కాకి ఎంత ఉన్నతమైనదో ఆలోచించండి. కాకి ఎంగిలి మెతుకులు కనిపించేది ఆలస్యం, కావు కావు మని అరచి మిగత కాకులు వచ్చుటకు అరుస్తుంది. అసలు అవి వచ్చేవరకూ అరుస్తూనే వుంటుంది. తనకు కలిగినది తనవారితో పంచుకొని ఎనలేని ఆనందాన్ని
పొందుతుంది కాకి. ఒక బిచ్చగాడు మాత్రం ఇతరుల నుండి సహాయము పొంది కూడా కాకి వలె కాకుండా, స్వార్థముతో తనకు వచ్చినది తానే వుంచుకోవలె ననుకొంటాడుగానీ వేరొకరికి పంచడు. అందుకే 'యాచకో యాచక శత్రుః' అన్నారు పెద్దలు. యాచకుడు అన్న మాటకు కేవలము అడుక్కుతినే బిచ్చగాడు అని అనుకోనక్కర లేదు. మనలో చాలామంది బిచ్చగాళ్ళే ! పదవికి ఒకరైతే పరువుకు ఒకరు, పణమునకొకరైతే ఫలమునకొకరు. మనుషులయి కూడా మారువేషములలో ఉన్న మన అక్రమార్కులు ‘గాటి కాడిదీ గంగమ్మ కాడిదీ’ కూడా కావాలంటారు.
వెనుకటికి ఒక దిక్కుమాలిన ధనవంతుడు, తన ప్రాణములు తీసుకొని పోవుటకు యమ భటులు వస్తే తనకున్న వేల కోట్ల రూపాయలనుండి ఉదారముగా ఒక లక్ష వారికి లంచాముగా ఇవ్వజూపి తనవెంట తన వసతి కోసము ఒక 10వేల కోట్లన్నా తెచ్చుకొంటానన్నాడట తనకు వలయు వసతులు కొనుటకు. అప్పుడు మనదేశములో economics (ఆర్ధిక శాస్త్రము) లో Doctorate తీసుకొన్న ఒక యమభటుడు మీ డబ్బు మా లోకములో చెల్లదు, మాకు Money Laundering, Monetary Exchange వసతులేవీ లేవన్నాడట. పైపెచ్చు కట్టుగుద్దలు కూడా విప్పిరమన్నాడట. అప్పుడర్థమైనది అతనికి తాను చేసిన తప్పు. కొడుకులకు చెబుతామని నోరు తెరిస్తే చచ్చిన వాని మాటలు బ్రతికియున్న వారికి వినిపించవని యమభటులు తెలిపినారట. మార్గాంతరములేక మృతుడు యమభటులను అనుసరించినాడు. కావున చివరికి మిగిలేది కర్మ ఫలమే! కాకిని యాచకునితో పోలిస్తే కాకి ఎంత మెరుగైనదో మనకు అర్థమౌతుంది. కుత్సితము కోరుతాడు మానవుడు మెదడు ఉందికూడా! అదే కాకి మెదడు లేకున్నా హృదయముతో యోచించి కూరిమి కోరుకొంటుంది. ఒక్క కాకి చనిపోతే కాకులన్నీ చేరి ఎంత బాధను వ్యక్తము చేస్తాయో!
కాకి యొకటి దొరుకు కాసిన్ని మెతుకుల
నైనవారి బిలిచి యారగించు
కాకి బుద్ధి మనకు కలనైన రాదిది
రామమోహనుక్తి రమ్యసూక్తి
ఒక్కని కోసం అందరు కలిసి అందరికోసం ఒక్కడు నిలిచే రోజు మానవులమైన మనకు ఎప్పటికైనా రాకపోతుందా! ఏమో! ఇది అత్యాశ ఏమో!
ఇంకొక మాట పిండభక్షణము కాకులకు బ్రహ్మదేవుని వరము అని పెద్దలు చెబుతారు. బహుశ అది నిజమేమో! పిండాలు తినుటకు మాంసాహారులై కూడా కాకులు వస్తాయి. అట్లని ఇతర మాంసాహార పక్షులు రావు. మరి పిండములు శాఖారమే కదా! అట్లని ఏ పిచ్చుకలు చిలుకలు మొదలగునవి రావు. 'కా కా' అని మనము అరచిన వెంటనే అవి ఎక్కడనో కనబడని ప్రదేశమునుండి ఆకాశములో ఎగిరి వచ్చేది చూస్తాము. ఈ వాస్తవాలు పై విషయమును పుష్ఠి చేయుట లేదా!
काका आह्वयते काकान् याचको न तु याचकान्
काकयाचकयोर्मध्ये वरं काको न याचकः- सुभाषितरत्नभाण्डागार
अगर खानेको कुछ झूठा मिलता है तो कौवा अन्य कौवे को भी पुकार के आमंत्रण देता है, लेकिन एक भिखारी अन्य भिकारियों को कभी नहीं बुलाता। एक कौवा और एक भिखारी के बीच, एक कौवा बेहतर विकल्प है, न कि एक भिखारी। एक कौवा भोजन के लिए कुछ भी पाता है, भोजन के लिए अन्य सभी कौव्वों का ध्यान रख के बुलाता है।
और भोजन सभी लोगों के बीच साझा किया जाता है। कौवा अपनों के बीच ,अपना जो कुछ है, खुशी से बाँटकर संतुष्ट हो जाता है। एक भिक्षु दूसरों से एहसान के लिए पूछता है और एहसान पाताभी है तो किसी को भी अपने मिलेहुए से देनेका कोई प्रयास नहीं करता । सिर्फ स्वार्थी बनता है । कौवा और एक भिखारी के बीच तुलनाकरेंगे तो कौवा बहुत बेहतर है। मानव होने के नाते, बेहतर दिमाग तो है, लेकिन उस दिमाग को कुटिल मायनों में उपयोग करने के लिए चाहता है। लेकिन एक पक्षी जो मस्तिष्क नहीं इस्तेमाल नहीं करसकती वह सिर्फ दिमाग से नहीं दिल से सोचता है। खुदगर्जी खुद्कुशी की सामान होती है! एक, सभी के लिए और एक के लिए सभी - हार्दिक सिद्धांत होता है।
kaakaa aahvayatE kaakaan yaachakO na tu yaachakaan l
kaakayaachakayormadhyE varaM kaakO na yaachaka@h ll – subhAShita ratna bhaNDagara
Crows call other crows, but a cadger (beggar) never other cadgers. Between a crow and a cadger, a crow is a better choice, not a cadger. When a crow finds a scrap of food, it makes a lot of noise and draws the attention of all other crows to the food. Obviously when other crows come, the food gets shared amongst all of them. The crow happily shares his find and is satisfied with whatever comes to his share. Unlike the crow, when a scrounger asks for favors from others, he tries to dodge and deflect other such cadgers, so that he can get the maximum benefit. He wants to get as much from the giver and keep it all for himself! If one has to compare between a crow and a cadger, isn't a crow much better? Being human, having better brains, he puts it to use in devious manipulative ways. But a bird, with a 'bird brain' (pun intended :), has a larger heart! There is no delight in owning anything that is unshared! All for one, one for all - is the principle.
స్వస్తి.
***************************************************
అజరామర సూక్తి – 100
अजरामर सूक्ति - 100
Eternal Quote - 100
मासि मासि समा ज्योत्स्ना पक्षयोरुभयो रपि l
तत्रैक शुक्लपक्षोsभू द्यशः पुण्यै रवाप्यते ll
మాసి మాసి సమా జ్యోత్స్నా పక్షయోరుభయోరపి l
తత్రైకః శుక్లపక్షోsభూ ద్యశః పుణ్యై రవాప్యతే ll
ఒక నెలలో రెండు పక్షాలున్నవి అన్న విషయము మనకు తెలిసినదే .మొదటి పదునాలుగు
దినముల తరువాత వచ్చే పడునైదవదినము పౌర్ణిమ గానూ ఆ పిదప పదునాలుగు
దినముల తరువాత వచ్చే పడునైదవరోజు అమావాస్య గాను పరిగణిచుతారన్న
విషయము మనకు తెలిసినదే . మనకు ఈ రెండేకాక ఇంకొక విషయము కూడా
తెలుసు. అదేమిటంటే ఆ రెండు పక్షాంతములలో కూడా వెన్నెల మాత్రము సమానము
గా వుంటుంది . కానీ పున్నమి వెన్నెలను అభిలషించుతాము కానీ అమావాస్య వెన్నెలను ఆశించము.అదే విధముగా పాండిత్యములో సమానులైయుండి కూడా కొందరికి
పేరు,కీర్తి, సంప్రాప్తిస్తాయి కొందరి దరికి అవి చేరవు . పూర్వజన్మ పుణ్యమే
కారణమౌతున్నది ఇచట, కానీ అన్యథా కాదు.
ఈ సందర్భములో ఈ భర్తృహరి సుభాశితమును ఉటంకించుట అప్రస్తుతము కాబోదు.
ఒకసారి మనసారా చదవండి.
కొందరు ప్రతిభ లేకుండానే రాణిస్తారు లేక ప్రతిభ కలిగిన మేరకు పూర్తిగా
రాణించుతారు. కొందరు ప్రతిభకు మించి ప్రకాశించుతారు. కొందరు అప్రతిహతమైన
ప్రతిభ కలిగి కూడా విధి అన్న అగ్నికి ఆహుతియైపోతారు. భర్తృహరి ఈ విషయాన్ని బహు
చక్కగా వివరించినాడు. గమనించండి .
సంతప్తాయసి సంస్తితస్య పయసో నామాపి న శ్రూయతే
ముక్తాకారతయా తదేవ నళినీ పత్రస్థితందృశ్యతే
అంతస్సాగర శుక్తిమధ్య పతితం తన్మౌక్తికం జాయతే
ప్రాయేణాధమ మధ్యమోత్తమజుషా మేవంవిదా వృత్తయః
దీనికి ఏనుగు లక్ష్మణకవి వారి తెలుగు సేత
నీరము తప్త లోహమున నిల్చి యనామకమై నశించు, నా
నీరమె ముత్యమట్లు నళినీదళ సంస్థితమై దనర్చు నా
నీరమె శుక్తిలో బడి మణిత్వము గాంచు సమంచిత ప్రభన్
పౌరుష వృత్తులిట్లధము మధ్యము నుత్తము గొల్చు వారికిన్
ఒకే నీటి బిందువు కాలే ఇనుము పై బడితే ఆవిరియై పోతుంది, అదే తామర ఆకు
పైబడితే ముత్యమువలె ప్రకాశిస్తుంది, మరి ముత్యపుచిప్పలోనే బడితే ముత్యమే అయి
కూర్చుంటుంది. ఈ శ్లోకమున అధమ మధ్యమ ఉత్తమ పురుషులను పైన చెప్పిన
విధముగా పోల్పబడింది. నిజానికి ఆయా వ్యక్తుల వద్ద పనిచేయవలసి వచ్చుట కూడా
ఘటన లేక అదృష్టమే కదా! ఇందుకు కర్ణుడు చక్కని ఉదాహరణ.
ఈ సందర్భములో నాకొక వాస్తవిక సంఘటన గుర్తుకొస్తూవుంది. ఒక సారి కార్యాలయ
కార్యార్థినై నేను మా ఉన్నతాధికారి యొద్దకు పోవలసి వచ్చింది. పని ముగిసిన తరువాత
'అదృష్టము' అన్న విషయము పై మా మాటలు మరలినాయి. అప్పుడు నేను పైన తెలిపిన
భర్తృహరి సుభాషియమును తెలుపుట జరిగింది. ప్రొద్దు బుచ్చుటకు కాక మాటలు
మనఃపూర్వకముగా సాగుతున్నాయి కాబట్టి నేను పై ఉదాహరణ చెప్పినవెంటనే ఆయన
మరి ఆవిరయిన ఆనీటిచుక్క వాతావరణ ఉష్ణోగ్రతకు తిరిగీ ద్రవీభవించి, ఈ
పర్యాయము ముత్యపు చిప్పలో పడవచ్చు కదా! అన్నారు. అందుకు నేను అవకాశము
1/3 వ వంతే కదా, కావున తిరిగీ కాలే ఇనుము పైన పడే అవకాశము కూడా అంతే
ఉన్నదన్నాను. ఆయన నా మాటకు మిక్కిలి ఆశ్చర్యపోతూ మీ Logic కు తిరుగేలేదు
అన్నారు.
ఈ ఉపపత్తిని జీవితమునకు అన్వయించుకొంటే మనము ఆహా ఓహో అని అనే
వారికంటే గొప్పవారు ఎంత మంది గుర్తింపే లేక మట్టిలో కలిసిపోయినారో!
సరస్వతీపుత్రునిగా స్వామీ దయానంద సరస్వతిచే ఆప్యాయముగా పిలువబడిన, 14
భాషలలో అసాధారణ పాండిత్యము గలిగిన, రష్యన్ కాన్సలేట్ జనరల్ –
చెన్నపట్టణమునందు అనర్గళముగా ఒకటిన్నర గంట ఉపన్యసించిన, సంగీత నాట్య
సాహిత్యములలో అద్భుత ప్రావీణ్యము కలిగిన, మధుర గాత్రము కలిగిన,
వైష్ణవుడయ్యును శివతాండవమును ఆచంద్ర తారార్కము గావించిన , ఒకనాటి
దేశాధ్యక్షుడు రాధా కృష్ణన్ గారిచే కొనియాడబడిన పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యుల
వారికి దాదాపు చేతికందబోయిన జ్ఞానపీఠ పట్టమును తన లౌకికమునుపయోగించి
ఒక రెడ్డిగారు తన్నుకుపోయినారు.
దీనివల్ల జ్ఞానపీఠ పట్టమును పాండిత్యమునకు గాక పైరవీకి అందించినట్లయినది.
ఘటన అంటే అదే కదా!
मासि मासि समा ज्योत्स्ना पक्षयोरुभयो रपि l
तत्रैक शुक्लपक्षोsभू द्यशः पुण्यै रवाप्यते ll
महीनेमे पहले चौदह दिन के बाद जो पोर्नामसी आती है उस दिन चाँद के सात सितारे सारा आकाश फैले मन
को बहुत लुभाते हैं | लेकिन उस दिन से पंद्रह दिन के बाद आनेवाली अमावस के दिन भी आकाश में वही
तारे होते है लेकिन कोई उन का कदर नहीं करता| उसी तरह महान पंडित होनेसे भी अगर सही आसरा
मिला तो बहुत यशस्वी होते हैं नहीं तो अन्धकार में ही रह जाते हैं |
भर्तृहरि कृत नीतिशतक का इस श्लोक को देखीए
सन्तप्तायसि संस्थितस्य पयसो नामापि न ज्ञायते ।
मुक्ताकारतया तदेव नलिनीपत्रस्थितं राजते ।।
स्वात्यां सागरशुक्तिमध्यपतितं तन्मौक्तिकं जायते ।
प्रायेणोत्तममध्यमाधमदशा संसर्गतो देहिनाम् ।। ६७ ।।
गर्म लोहे पर जल की बूँद पड़ने से उसका नाम भी नहीं रहता; वही जल की बूँद कमल के पत्ते पर पड़ने से मोती
सी हो जाती है और वही जल की बूँद स्वाति नक्षत्र में समुद्र की सीप में पड़ने से मोती हो जाती है । इससे सिद्ध
होता है, कि संसार में अधम, मध्यम और उत्तम गन प्रायः संसर्ग से ही होते हैं ।
घटना कैसे घटता है ए सिर्फ भगवान् ही जान सकते हैं l
maasi maasi samaa jyotsnaa pakshayorubhayorapi l
tatraika shukla pakshyobhoo dyasaH puNyai ravaapyathe ll
We know that the fortnights are two.1.one that preceeds full moon and the other that preceeds new moon. But the glow of the stellar universe is the same both on full moon and new moon. The only difference is that the full moon glow is very much conspicuous and fascinating whereas the same on a new moon day is waned by darkness. Similarly the scholarship and wisdom, at the right place blossoms and otherwise goes unidentified despite both being of the same caliber. Just follow what Bhartruhari says.
santaptā'yasi saṃsthitasya payaso nāmāpi na śrūyate
muktākāratayā tadeva nalinīpatrasthitaṃ dṛṣyate ।
svātyāṃ sāgaraśuktimadhyapatitaṃ sanmauktikaṃ jāyate
prāyeṇādhamamadhyamottamaguṇāḥ saṃsargato jāyate ॥
- nītiśataka
Meaning of the subhAShita:
Water placed on a hot iron disappears without a sign. The same water droplet, when placed on the leaf of a lotus will shine as if it were a pearl. (However,) if the same water falls into a pearl shell during the svātī rains, it will turn into a good pearl! Most likely, inferior, mediocre and noble qualities arise from the company kept.
The same droplet of water will attain a different state, depending on the place it falls!
The droplet on a hot iron fizzes out instantly, without even a trace. Such would be the outcome of keeping inferior company.
The same droplet, when placed on a lotus leaf, will glisten as if it were a real pearl. Although the water only 'seems' like a pearl, at least it won't get completely destroyed like the one on the hot iron. This is similar to keeping mediocre company. The person may seem valuable to the onlooker, but in reality, he is not.
When the same exact droplet descends into a pearl shell at the right time (rain during the svātī season), it will convert into a real pearl of high quality! Although it was a drop of plain water, it attained the honor of becoming a pearl. Such is the company of the noble.
Being in different environments reaps different end results. So does the company we keep. To grow as noble and virtuous people, we need to keep the company of such people. However it is the destiny that leads us to the place we are destained.
***********************************************************
అజరామర సూక్తి – 101
अजरामर सूक्ति – 101వారితోటి ఎపుడు వాడు వలదు
Eternal Quote – 101
सन्तोषः परमो लाभः सत्सङ्गः परमा गतिः।
विचारः परमं ज्ञानं शमो हि परमं सुखम्॥
సంతొషః పరమో లాభః సత్సఙః పరమా గతిః|
విచారః పరమం జ్ఞానం క్షమోహి పరమం సుఖం||
సంతోషము సంతృప్తి కలిగియుండుటే అన్నింటికీ మించిన లాభము . జ్ఞానులైన పెద్దల సాంగత్యమే మనోవికాసమునకు పరమావధి. ఒక విషయమును గూర్చిన విచార విమర్శలు చేసి తెలుసుకోనుతయే నిజమైన జ్ఞానము. క్షమించుటకు మించిన పరమ సుఖము లేదు.
క్రోదో వైశ్వానరో దేవో ఆశా వైతరిణీ నది l
విద్యా కామదుఘః ధెనుః సంతుష్టిః నందనం వనం ll
క్రోధము నిప్పు. తనను కాలుస్తుంది, ఎదుటివారినీ కాలుస్తుంది. ఆశ వైతరినీనది లాంటిది. అందులో మలమూత్రములే కాక కుళ్ళిన మాంసము రక్తము, చచ్చిన జీవజంతువులు ఒకటని కాదు, అన్డుచేరని అశుద్ధముండదు. అందువల్ల ఆశ అనర్థదాయకము. విద్య కామధేనువుతో సమానము, విద్య అంటే డిగ్రీలు కాదు. కుటుంబపోషణకు తక్షణమే ఉపయోగపడేది విద్య. సంతృప్తి కలిగినవానికి, తన ఉనికియే నందనవనము.
సంతోష మొకటి కల్గిన
ఎంతో ధనవంతుడంచు ఎరుగుము నిజమున్
ఎంతెంత కూడ బెట్టిన
అంతంతే దుఃఖమయ్య అదిగను రామా!
ఇక పెద్దలను గూర్చి:
పెద్దలందు నీవు పెను గౌరవము జూపు
వారితోటి ఎపుడు వాదు వలదు
సరకు గొన్న అదియె సద్దిమూటౌనురా
రామమోహనుక్తి రమ్యసూక్తి
జ్ఞానమును గూర్చి:
జ్ఞానమన్న ఆత్మ జ్ఞానమే జ్ఞానము
అన్యమెట్లదౌను అరసి చూడ
కదురు రాట్న మెపుడు కాదురా గమనించు
రామమోహనుక్తి రమ్యసూక్తి
క్షమను గూర్చి:
క్షమకు అర్థమెపుడు గమనింప మన్నన
అంచు తలువ వద్దు అరసి చూడు
క్షమ యటన్న ఓర్పు కల్గుట యౌనురా
రామమోహనుక్తి రమ్యసూక్తి
మొదట తెలిపిన సూక్తిలో చెప్పిన నాలుగు గుణములకూ నాలుగు సరళమైన పద్యములలో వ్రాసినాను.
सन्तोषः परमो लाभः सत्सङ्गः परमा गतिः।
विचारः परमं ज्ञानं शमो हि परमं सुखम्॥
वही खुश रह्सकता है जो संतृप्त होता है | ज्ञानी लोगों के सांगत्य में ही मन विकसित होसकता है |कोई विषय का विचार विमर्श करने से ही ज्ञान प्राप्त होसकता है | क्षमा के सिवा इस संसार में कोई और सुख नहीं है |
santoShaH paramo laabhaH satsa~ngaH paramaa gatiH l
vichaaraH paramaM j~naanaM shamo hi paramaM sukhamll
Contentment is the highest accrual; company of the wise is the best attainment. Reflection is the paramount form of knowledge; quietude of the mind is the zenith of happiness.
స్వస్తి.
అజరామర సూక్తి - 102
अजरामर सूक्ति - 102
Eternal Quote - 102
क्रिया हि वस्तूपहिता प्रसीदति (रघुवंश – महाकवि कालिदास }
క్రియాహి వస్తూపహితా ప్రసీదతి l (రఘు వంశము - మహాకవి కాళీదాసు)
యోగ్యునికి యొసగిన విద్య సమాజమునకు సత్ఫలితాలనిస్తుంది.
అదే అయోగ్యులకు కోతికి కొబ్బరి చిప్ప ఇచ్చినట్లే! పాకిస్తాన్ అణుశాస్త్రవేత్త Dr. అబ్దుల్ ఖాదిర్ ఖాన్ Father of Pakistan Atom Bomb గా పిలువబడుతూ కూడా అతను అణు రహస్యాలు విదేశాలకు అమ్మినట్లు ఒప్పుకున్నాడు. 2004 లో, Dr. అబ్దుల్ ఖదీర్ ఖాన్ గారు టీవీలో ఇరాన్, లిబియా, ఉత్తర కొరియా వంటి ఇతర దేశాలకు అణు బాంబుల కోసం సుసంపన్నమైన యురేనియం తయారు చేయడానికి అతను డిజైన్లు, హార్డ్వేర్ మరియు సామగ్రిని సరఫరా చేశాడని ఆరోపించబడింది.
అదే మన Dr. అబ్దుల్ కలాం గారు ఎంతటి దేశ భక్తులో గమనించండి.
(Source: https://eurasiantimes.com/disgraced-pakistani-nuclear-scientist-abdul-qadeer-khan-pleads-for-assistance/)
क्रिया हि वस्तूपहिता प्रसीदति l (रघुवंश – महाकवि कालिदास }
अगर योग्य को विद्यादान करते हैं तो वह समाज के हितैशी बनता है |
‘Father Pakistan Atom Bomb’ मानेजानेवाले Dr.अब्दुल खदिर खान यही सुलूह कीl उन्होंने टीवी
पर परमाणु रहस्य बेचने की बात कबूल की थी। यह आरोप लगाया गया था कि उन्होंने ईरान, लीबिया
और उत्तर कोरिया जैसे अन्य देशों को परमाणु बमों के लिए समृद्ध यूरेनियम बनाने के लिए डिजाईन,
हार्डवेयर और सामग्री की आपूर्ति की। क्या ज्ञानी होकर भी इस तरह का बर्ताव करना शोभा देता है l
हमारे कलाम जी को देखीए l कितना देश भक्त है वे l
Kriyaa hi vastoopahutaa praseedati (Raghuvamsam - Mahakavi Kalidasa)
Knowledge imparted only to a fit recipient will yield the desired result.
Being privileged with tile of ‘Father Pakistan Atom Bomb’ Dr. Abdul Khadir
Khan, in 2004 had confessed to selling nuclear secrets on TV. It was alleged
that he supplied designs, hardware and materials to make enriched uranium
for atomic bombs to other countries like Iran, Libya and North Korea.
(Source: https://eurasiantimes.com/disgraced-pakistani-nuclear-scientist-abdul-qadeer-khan-pleads-for-assistance/)
Does it not tantamount to precious stone falling into the hands of a man of avaricious nature who is expected to be loyal to his Mother-Land. See our Dr. Abdul Kalam. WHAT A GREAT PATRIOT HE IS !
*****************************************
అజరామర సూక్తి – 103
अजरामर सूक्ति – 103
Eternal Quote – 103
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/103-103-eternal-quote-103-ll-4-17-l-ll.html
दृषटोऽपि शैलः स मुहुर्मुरारेरपूर्ववद्विस्मयमाततान ।
क्षणे क्षणे यन्नवतामुपैति तदेव रूपं रमणीयतायाःll (शिशुपाल वधम् (माघ कवी ) 4-17
దృష్టోపి శైలః సముహుర్మురారేరపూర్వ వాద్విస్మయమాతతాన l
క్షణే క్షణే యన్నవతాముపైతి తదేవ రూపం రమణీయతాయాః ll
శిశుపాల వధ (మాఘ కవి)
ఈ శ్లోకము మాఘ కవి విరచితమగు ‘శిశుపాల వధలోనిది. ఇక్కడ మాన్యతముడగు
మాఘ కవిని గూర్చి రెండు మాటలు చెప్పుకొని తీరవలసినదే! మళ్ళీ అవకాశము
ఎప్పటికోగాని దొరకదు.
ఉపమకాళిదాసస్య భవేరర్తగౌరవం l
దండినః పదలాలిత్యం మాఘే సంతి త్రయోగుణ :॥
అన్నది పండిత లోకోక్తి. ఉపమాలంకారమునకు ఏవిధముగా కాళిదాసు పెట్టినది పేరో
భారవి అర్థ గౌరవమునకు అంత పెరుగాంచినవాడు. అదేవిధముగా దండి
పదలాలిత్యమునకు పరాకష్ట. కానీ మాఘుడు తాను వ్రాసిన ‘శిశుపాలవధం’ అన్న, ఈ
మూడు లక్షణాలు కలిగిన ఒకే ఒక కావ్యముతో కవి మూర్ధన్యుడైనాడు. అందుకే మన తెలుగువాడైన మల్లినాథ సూరి మాఘుని మరియు కాళిదాసును గూర్చి ఈ మాట చెబుతాడు. “మాఘో మేఘే గతం వయః” మాఘుని శిశుపాల వధకు మరియు కాళిదాసుని మేఘసందేశమునకు వ్యాఖ్యానము వ్రాయుటకే జీవిత కాలము చాలదు. సంస్కృతము నేర్చుకొనక ఎంత పోగొట్టుకొన్నామో చూడండి. ఈ మహా కావ్యములలో కవితా పరిమళమే కాదు నాటి విజ్ఞాన విషములు కూడా కలిగి యుంటాయి. అంటే అవి ప్రతియోక్కరూ చదువవలసిన గ్రంధములు.
ఇక శ్లోకార్థమునకు వస్తాము.
పదేపదే చూసిన తరువాత కూడా, అసాధారణమైనదిగా అనిపించే రైవతక పర్వతము
యొక్క అందము కృష్ణుని విస్మయానికి గురిచేస్తూనే ఉంటుందట. ఆ విషయమును పుష్టి
చేస్తూ రెండవ పంక్తిలో అందమంటే ఏమిటి అని చేసిన వివరణ సంస్కృతమున
నానుడియై ఎంతో ప్రాచుర్యములో ఉన్నది. రెండవ పంక్తిలో ఆయన ఏమంటాడంటే
‘ఎందుకంటే క్షణం-వేచి ఉండటమే నిజమైన ఆనందం, ఇది అందం యొక్క కొత్త
కోణానికి ఆవిష్కరణ. పద్యము యొక్క రెండవ చరణము సౌందర్య భావన యొక్క
సూక్ష్మ వ్యక్తీకరణ కారణంగా, ఈచరణము సామెత అయినదని ప్రత్యేకంగా
చెప్పనవసరం లేదు - అందమనేది ప్రేమ యొక్క సాక్షాత్కారముతో ఎక్కువ
అనుబంధము కలిగి ఉంటుంది. వస్తువు ఎంత అందంగా ఉన్నా, దానికి కొత్త కోణాన్ని
చేర్చుకొనే సామర్థ్యం లేకపోతే, కొద్ది రోజుల్లో అది నీరసంగా కనిపించడం
ప్రారంభిస్తుంది.
శాస్త్రీయ సంగీతము అజరామరము. అత్యనత శ్రావ్యతకు అది ఆలవాలము.ఈ
శ్రావ్యతకు రాగమే కాకుండా కర్ణపేయమైన పదజాలము అద్భుతమగు శ్రావ్యతను
సృష్టించుతాయి. అందుచే శాస్త్రీయ సంగీత కీర్తనలు వింటున్న ప్రతిసారీ కొత్తగా
అనిపిస్తూవుంటుంది. అందుకే త్యాగాబ్రహ్మాది వాగ్గేయకారులు తాము బ్రహ్మపదము
పొందుటయేగాక శ్రోత మరీ మరీ వినుటకు ప్రేరేపించి బ్రహ్మపదము ముంగిట నిలబెడుతుంది. ఈనాటి చలనచిత్ర సంగీతము, సంగీతము కాదు, Some గీతము, అంతే! అది ఎంతో చౌకబారు మరియు మసకబారు సంగీతము.
కాబట్టి క్షణక్షణము కొత్త అలంకారాన్ని సంతరించుకొంటూ నిత్య నూతనముగాఉంటూ
నిరంతరమూ ఆకట్టుకోనేదేకదా నిజమైన రూపమంటే ! ఒక్క వాక్యములో ఎంత గొప్ప
మాట చెప్పినారో మహానుభావుడైన మాఘకవి . కాబట్టి మనము ఆతురుతగా
చూచేవి క్షణికమైన అందాలు పొందేది క్షణికమైన ఆనందాలు. అందుకే ఏనాడో
ఆది శంకరులవారు
'నారీ స్తనభర నాభీ దేశం దృష్ట్వా మాగా మోహావేశం
ఏతన్మాంసావసాది వికారం మనసివి చింతయ వారం వారం'
అని చెప్పినారు . అన్నమయ్య కూడా 'మరువను ఆహారమ్మును మరువను సంసార
సుఖము మరువను ఇంద్రియ భోగము మాధవ నీమాయ'అన్నారు. ఏది నిత్యమో ,ఏ
వర్చస్సు నిత్యనూతనమో, ఏది శాశ్వతమో,దానిని చిన్న వయసులోనే పట్టుకొంటే ఇక ఆ
వ్యక్తికి తిరుగేమున్నది . 'అనగననగ రాగామతిశయిల్లుచునుండు' అనికదా ఆర్య వాక్కు.
అట్లని సన్యాసము తీసుకొనవలసిన అవసరము లేదు . ప్రహ్లాదుని ఆదర్శముగా నెంచి
భగవంతుని సాధించిన చాలు. ఒక వ్యక్తికి అంతకు మించిన సంతృప్తి వేరేమున్నధి.
'అహము' లేని 'ఇహము' అనుభవించుతూ ఆ పరమాత్ముని ఆకర్షణకు లోనైతే
అంతకన్నా కావలసినది ఏమున్నది .
दृष्टोsपि शैल: स मुहुर्मुरारेरपूर्ववद्विस्मयमाततान।
क्षणे क्षणे यन्नवतामुपैति तदेव रूपं रमणीयताया:॥4:17॥
बार-बार देखे जाने पर भी कुछ अपूर्व से लगते रैवतक के सौंदर्य ने कृष्ण का विस्मय बढ़ा दिया, क्योंकि क्षण–प्रतिक्षण
सौंदर्य के नये-नये आयाम का बोध करानेवाली रमणीयता ही असली रमणीयता है. {कहना न होगा कि श्लोक की
दूसरी अर्धाली सौंदर्य-बोध की सूक्ष्म अभिव्यंजना के चलते एक चिरजीवी कहावत बन गई है– सौंदर्य का सम्बंध वस्तु,
जो महज़ आलम्बन का काम करती है, से अधिक बोध से है. वस्तु कितनी भी सुंदर हो, यदि उसमें बोध का नया-नया
आयाम जोड़ने की क्षमता न हो तो थोड़े ही दिनों में वह नीरस लगने लगती है. यही कारण है कि शास्त्रीय संगीत सूक्ष्म
स्वर-भेद की अनंत संभावना से थोड़े-से ही स्थूल शब्दों के सहारे अजस्र माधुर्य पैदा कर देता है, जो हर बार सुनने पर
नया लगता है, जब कि प्रिय से प्रिय ग़ैर-शास्त्रीय संगीत बार-बार सुनने पर जल्दी ही फीका पड़ जाता है.
उपमाकालिदासस्य भारवेरर्थगौरवम्।
दण्डिन: पदलालित्यं माघे संति त्रयोगुणा:॥
कालिदास उपमा में बेजोड़ हैं, भारवि अर्थ-गाम्भीर्य में और दंडी पद-लालित्य में, लेकिन माघ में ये तीनों गुण मौजूद हैं l
टीका टिप्पणी लिख्तेहुए मल्लिनाथ सूरीजी स्वीकार करते हैं - 'माघे मेघे गतं वय:' [माघ कवी के ‘शिशुपालवधम्’ और
कालीदास के ‘मेघदूतम्’ पर काम करते हुए पूरी आयु निकल गई l माघ कवी महाकवि कालीदास और टीका टिपण्णी
लिखे मल्लिनाथ सूरीजी किथाने महान हैं l वैसे महान लोग आजकल प्राप्त होना असंभव है l
जो हर घड़ी नित्य नूतन होकर हर घड़ी हर पल मन को लुभाता है वही सही सौंदर्य होता है| बाकी सब हमारा भ्रंती होता है|
यही जगद्गुरु शंकराचार्य जी भी बोलते हैं|
नारी स्थान भर नाभी देशं दृष्ट्वा मागा मोहावेशं
एतान मांस वसादि विकारं मनसिवि चिन्तय वारं वारं
जो नारी के अन्गाङ्गोन के भ्रम मे फस जाता है और हमेशा उसी चिन्तन मे लगा रह्ताहै तो वह मुकिती के बारेमे क्या
सोच सकताहै | अगर हम मानसिक पीड़ा से मुक्त होगएंगे तो आमुष्मिक सुविधा के बारेमे सोच सकते हैं.
Drushtopi shailah namuhurmuraare rapoorva vaadvismyamaatataana l
Kshane Kshane yannavataamupaiti tadeva roopam ramaneeyataayaah ll Shishupaalavadham (Maagha kavi)
Bhavan Shrikrishna always gets fascinated to the eternally changing beauty of Rivalta Mountain. In this context the great Magha defines what actually the everlasting beauty is! Beauty is that which takes on a new form every minute so that the one who looks at it is never tired or Bored to looking at it.
Adi Sankara says:
Naree sthana bhara nabhi doShaM, draShTaa maga mohaavesam l
Ethan mamsavasaadhi vairaM, Manasi vichinthaya vaaram vaaram ll
A lady’s busts amorous. Her novel intoxicating. They are but gates of deceit, and the joy that is given out,
Is by flesh and fat alone. Think of this, Day in and day out. They are not remaining forever and once they start slacking you will start getting disgusted. Thus he asks the seeker to think of that happiness which keeps the viewer spellbound forever. Annamayya says" I am not oblivious to this mundane pleasures like food, attachment to the family, sexual \desires etc," like a drop of water on a lotus leaf, if one could be able to concentrate on the ever enchanting entity viz. GOD how much bliss he can gain. Saadhana gives Samvruddhi.
If this is realised at the very young age like Prahlaada what else is required for his contentment and eternal bliss.
స్వస్తి.
*****************************************
అజరామర సూక్తి - 104
अजरामर सूक्ति -104
Eternal Quote - 104
वज्रादपि कठोराणि मृदूनि कुसुमादपि ।
लोकोत्तराणां चेतांसि को हि विज्ञातुमर्हति॥ - उत्तर राम चरित्र (भवभूति)
వజ్రాదపి కఠోరాణి మృదూని కుసుమాదపి ।
లోకోత్తరాణాం చేతాంసి కో హి విజ్ఞాతుమర్హతి ॥ - ఉత్తర రామచరిత్రము (భవభూతి)
భవభూతి ఉత్తరరామచరితమ్ అన్న నాటకంలో రాముని స్వభావంలోని భేదాలను
వర్ణిస్తూ ఈ శ్లోకంలో తెలియజేస్తాడు.
రాముడు ఎంతో వినయశీలుడు కానీ అవసరము ఏర్పడితే వజ్రకాఠిన్యమును
చూపించుతాడు. అందుకే మొదట ఎంతో వినయముతో కుసుమ కోమలమైన
వాకులతో దారినొసగమని వేడిన ఆ ధర్మ విగ్రహుడు, రెండు రోజులైనా పలుకని
సముద్రునిపై వజ్రసంకల్పుడయిన రాముడు శరము సంధించుతాడు.
నిస్వార్థ పరులై ఎంతటి కష్టమైననూ లెక్క చేయని వారునూ, లోకహితము కోరేవారూ,
ధర్మ సంరక్షణార్థం అనవరతమూ తాపత్రయ పడే వారూ, న్యాయ పాలనను
సుస్థిరపరచే ప్రయత్నములో అహర్నిశమూ కృషి చేసే వారూ, ప్రజా శ్రేయస్సుకై
నిరంతరమూ పాటుపడే వారునూ అయిన లోకోత్తరులైన మహానుభావుల చేతలు
ఒకపరి అత్యంత కఠినముగానూ, ఒక్కొక్కప్పుడు అతి సున్నితముగానూ ఉంటాయి.
అంటే వారి చర్యలు వజ్రాయుధము కంటెను కఠినముగానూ, ఒక్కొక్కప్పుడు
పుష్పముల కంటెను మృదువుగానూ కనబడతాయి. ఇందులో ఏమాత్రమూ అతిశయోక్తి
లేదు. ఎవరికి అటువంటి వారి చేతలను అర్థం చేసుకునే సామర్థ్యం ఉన్నది? అంటే
అట్టివారిని అర్థము చేసుకొనుట అంత సులభము కాదు అని అర్థము.
ఒక ఉదాహరణ తీసుకొందాము. నంద వంశీకులచేత పరిపాలింపబడుతున్నట్టి,
అరాజకాముతో ప్రబలుతూ ఉన్న భారత దేశపు ఒకప్పటి మగధ సామ్రాజ్యాన్ని, ఆ
దుర్మార్గుల బారినుండి పరిపాలనా దాస్య శృంఖలాలనుండి విముక్తని చేసి యోగ్యుడైనట్టి
ధర్మ పరిపలానా దక్షత కలిగినట్టి చంద్ర గుప్తుని రాజుగా చేసి మౌర్య వంశ సామ్రాజ్యము
పేరిట అఖండ భారతాన్ని స్థాపించినట్టి చణకుని పుత్రుడు చాణక్య నామ ధేయుడైన
విష్ణుగుప్తుని యొక్క అమోఘమైన రాజనీతి దక్షత, కార్య సాఫల్యతా దక్షత చరిత్రలో
మనకి సువిదితమే. ఆ రాజనీతుజ్ఞుడు ఒక సాధారణ వ్యక్తి, విద్యాపీఠములో ఒక గురువు
మాత్రమే. అసాధారణ పాండితీ ప్రతిభ కలిగిన వాడు. ఏ రకమైన అంగ బలమూ, అర్థ
బలమూ లేనివాడు. కానీ తన యొక్క అపారమైన ఆత్మ విశ్వాసము, అకుంఠిత దీక్ష,
ధృఢ నిశ్చయము, ధృఢ సంకల్పము మరియు అన్నింటినీ మించిన బుద్ధిబలములే
అతనికి ఆయుధములు. ఒక అనామకుడిగా ఉన్న బాలకుడిని, అతని గుణ గణాలని
అంచనా వేయగలిగి అతనినే రాజుగా చేసి లక్ష్య సాధన చేరుకున్నాడు.
కఠోర మనస్కుడై తనకు జరిగిన అన్యాయమునకు నందవాశము నాశనము చేసినాడు.
కానీ సున్నిత మనస్కుడై నందునికి మురకు కలిగిన యోగ్యుడగు చంద్రగుప్తుని
మహారాజును చేసి మౌర్య వంశమును స్థాపించినాడు. చంద్రగుప్తుడు ఒక పర్యాయము
చాణక్యునితో ఈతరాదు అని అంటే వరదతో ఉధృతముగా ప్రవహించుచున్న నదిలో
త్రోసి తక్షణమే ఆ విద్యనూ అతనికి నేర్పినాడు. ఇక్కడ గమనించవలసినది రెండు విషయములు. మొదటిది ఆ కఠోర మనస్కుడు ఈత రాదన్న చంద్రగుప్తుని వరదతో పొంగే నదిలో త్రోయడము. రెండు అక్కడికక్కడే అప్పటికప్పుడే చంద్రగుప్తునికి విద్య నేర్పటము. ఇచట పైకి గంభీరత లోన తన శిష్యుని ఉన్నతుని చేసే సున్నితము మరియు సునిశితమైన ఆలోచన కనిపించుట లేదా! అందుకే మహానుభావుల మనస్తత్వమును బేరీజు వేయుట అంత సులభము కాదు.
చాణక్యుని రాజనీతి తంత్రము, పరిపాలనా వ్యవహారములు వజ్రము వలె అత్యంత
కఠినమైనవి. జీవన గమ్యాన్ని నిర్దేశించే అతని వాక్కులు సుభాషితములై, ప్రజా
శ్రేయస్సుకై అతని మంత్రాంగము ద్వారా చేపట్టిన కార్యములు పుష్పముల వలె అతి మృదువైనవి. ఈనాటికీ మానవాళి అచరించుచున్నట్టివి.
ప్రపంచానికి ఆదర్శప్రాయమైన రాజనీతి శాస్త్రాన్ని “కౌటిల్యుని అర్థ శాస్త్రం” పేరిట
రచియించి చరిత్రలో చిరస్థాయిగ నిలచిన లోకోత్తరపురుషుడు ఆ మహానుభావుడు.
ఈ శ్లోకములోని మొదటి పాదమును రెండుమూడు విధములుగా వాడుకొనవచ్చును.
ఉదాహరణకు పిల్లలవిషయములో ,వారు తప్పు చేసినపుడు, తల్లిదండ్రులు ఎంతో
కఠినముగానూ ,వారిని లాలించునపుడు కుసుమ పేశలముగానూ ఉండవలెను.
పొరుగు రాజ్యాల కవ్వింపు చర్యలు ఎదురైనపుడు వజ్ర సాదృశముగానూ,
స్నేహమునర్థించినపుడు కుసుమ కోమలముగానూ ఉండవలెను. ఈ విధంగా విద్యార్థి
ఉపాధ్యాయ సంబంధములోనూ ,అధికారి సహోద్యోగి విషయములోనూ ఈ పాదము
ఎంత సార్థకమో గమనించండి. మహనీయులు చెప్పే ఒక్క మాటకు ఎన్ని
అన్వయాలుంటాయో చూడండి.
वज्रादपि कठोराणि मृदूनि कुसुमादपि ।
लोकोत्तराणां चेतांसि को हि विज्ञातुमर्हति॥
श्रेष्ठ लोग अगर कोई कष्ट नष्ट या शत्रुओं को सामना करना है तो मन को इतना कठोर और कठिन बनादेते हैं की कोई
भी उसे उस स्थिथी से हिला नहीं सकता | यदि कोई समाज सेवा या ,गरीबों का मदद करना, बच्चों को समझाना है तो
उनका मन शिरीष कुसुम जैसा बहुत कोमल होजाता है | इस तरह की हालात सिर्फ महान लोगों में ही हम देख सकते
हैं | भगवान् श्रीराम के महनीय गुणों का वर्णन करतेहुए भावभूतीजी अपने ‘उत्तररमचरितम’ में इस श्लोक के जारीए करते हैं l
श्रीराम पहले निश्काल्माश ह्रदय से पहले फूलों जैसे नरमी बातों से सम्द्रकू लंका जानेका रास्ता चोद्नेक्लिए बोलते है,जा समुद्र अपने
मौन से श्रीरामजी का निवेदन ठुकराय, रामजी बहुत कुपित होकर मन को वज्र सामान बनाकर तीर चलानेका प्रयास करते हैं l
महा विद्वान और बुद्धिशाली चाणक्य नेभी चन्द्रगुप्त के भलाई और सिर्फ भालायी केलिए जब जब वज्र सामान बहुत कठिन निर्णय
लेतेठे, लेकिन वे फूल जैसा अपने मन में सिर्फ चन्द्रगुप्त की भलाई ही सोचते थे l
उसी लिए महान पुरुषों का मन कठिन भी और सरल भी होताहै l वैसे लोगोंको हम सिर्फ अनुसरण करना चाहिए l
Vajraadapi kathhoraani mridooni kusumaadapi l
Lokottaraanaam chetaamsi ko hi vijnaatumarhati ll – Uttara Raamacharitam (Bhavabhuti)
This verse is written by the great poet Bhavabhuti in his ‘Play’ ‘Uttara Ramacharitam’. While describing the qualities of Sri Ramji he offers us this invaluable poem.
This is true in the case of Sri Rama’. He maintains the same way while dealing with Samudra the ‘Ocean’. We can also find Chanakya in the context of Chandraguptha Mourya in several occasions.
The hearts of the best of men who are a cut above the ordinary people are harder than diamond when facing obstacles or enemies and softer than flowers, towards the less privileged and the miserable. Who can understand the hearts of such men?
The first line holds good to parents and children. It advises the parents to be rock firm while dealing with the children and should be softer like a flower while entertaining them. The same theme holds good in the case of neighbouring countries, teacher and student, boss and his subordinate and many of the like. See how a single sentence, narrated by great souls, can contrive so many interpretations.
స్వస్తి.
****************************************************
అజరామర సూక్తి – 105
अजरामर सूक्ति – 105
Eternal Quote – 105
मन्दोऽप्यमन्दतामेति संसर्गेण विपश्चितः l
पङ्कछिदः फलस्येव निकर्षेणाविलं पयः ll मालविकाग्निमित्रम ( महाकवि कालीदास)
మందోsప్యమందతామేతి సమ్సర్గేణ విపశ్చితః l
పంకచ్ఛిదః ఫలస్యేవ నికర్షే ణాబిలమ్ పయః ll
మాళవికాగ్నిమిత్రము (మహాకవి కాళీదాసు )
పూర్వము వర్షము వచ్చినా, ఏటినీరు త్రాగేవారు, ఏటినుండి ఆ బురద నీరే తెచ్చి
అందులో 'చిల్లగింజలు' వేసేవారు అప్పుడు ఆ బురుద అంతా అడుగునకు దిగి పైన
స్వచ్చమైన నీరు తేరేది." బురదనీటికి యిండుప కాయ గంధంతగిలితే తేటపడినట్లు"
అంటాడు మహాకవి కాళీదాసు . అందుచేత పండిత జన సాహచర్యం మంచిదని
తాత్పర్యం!
ఈ విషయాన్ని తాను వ్రాసిన 'మాళవికాగ్ని మిత్రము' నాటకములో ఉపయోగించు
చున్నాడు. " ఏ విధముగా నిర్మాలీ ఫలములు మంచినీటి నుండి బురుదను దూరము
చేస్తాయో అదే విధంగా విజ్ఞుని సహవాసముతో అజ్ఞులు (జ్ఞానహీనులు) తమ మూర్ఖతను
దూరము చేసుకోన వచ్చును . ఈ విషయమునే భర్తృహరి సుభాషితములలో ఈ రీతిగా
చెప్పినాడు. సత్సాంగత్యం ఎంత గొప్పదీ అంటే...
జాడ్యం ధియో హరతి సించతి వాచి సత్యం
మానోన్నతిం దిశతి పాపమపాకరోతి ।
చేతః ప్రసాదయతి దిక్షు తనోతి కీర్తిం
సత్సంగతిః కథయ కిం న కరోతి పుంసామ్ ॥ (భర్తృహరి నీతి శతకము - విద్వత్ పధ్ధతి)
సత్యసూక్తి ఘటించు ధీజడిమ మాన్చు
గౌరవ మొసంగు జనులకు కలుషమడచు
కీర్తి ప్రకటించు చిత్తవిస్ఫూర్తి జేయు
సాధుసంగంబు సకలార్థ సాధనంబు (తెనుగు సేత - ఏనుగు లక్ష్మణ కవి)
భర్తృహరి యొక్కఈ శ్లోకము సజ్జన సాంగత్యము యొక్క గొప్పదనమును తెలుపుతూ
వుంది. ఒక మంచివ్యక్తితో సహవాసము చేస్తే అతని ద్వారా ఎన్నో సుగుణములు మనకు
అబ్బుతాయి. కానీ ఆ సజ్జన సాంగత్యమును సమకూర్చుకొనవలెనంటే ఎంత జాగ్రత్త
అవసరమో నేను వ్రాసిన ఈ పద్యమును చదవండి.
మొక్కజొన్న కంకి మొదట తీరుగ జూచి
రీతి యైన దాని రెక్క తీసి
కాల్చి తిన్నఎడల గమనింతువారుచి
సాధు సంగమట్లు సలుప వలయు
ఒక వ్యక్తితో స్నేహం చేయదలచినా, ఒక పుస్తకం చదువదలచినా అది మనలను సత్య
మార్గంలో నడిపిస్తుందా లేదా చూసుకోవాలి. ‘సత్యసూక్తి ఘటించు’... సన్మార్గంలో
నడిపిస్తుంది. ‘ధీజడిమ మాన్చు’.... బుద్దికి ఉండే జడత్వాన్ని పోగొట్టి చైతన్యవంతంగా
చేస్తుంది. ‘గౌరవ మొసంగు’...లోకంలో గౌరవాన్ని అందిస్తుంది. ‘జనులకు
కలుషమడచు’మన లోపల ఉండే కల్మష భావాలను పెలలించి వేస్తుంది. ‘కీర్తి
ప్రకటించు’... మంచి సాంగత్యము కలిగితే చేసేవి మంచి పనులే కదా! మరి
మంచిపనులు చేసినపుడు కీర్తి లభించితీరవలసినదే కదా! అన్నింటినీ మించి
‘చిత్తవిస్ఫూర్తి చేయు’ అంటే సత్సాంగత్యం వల్ల చిత్తం వికాసం పొందుతుంది.
చిత్తవికాసము ఆనంద కారకము. ఇన్ని ప్రయోజనాలు కలిగించేది ఈ
‘సాధుసంగంబు’. అందుకే సజ్జన సహవాసము సాంతము శుభప్రదము. సద్గ్రంథాలు చదవడం సత్సాంగత్యం. ఆ సత్సాన్గాత్యముంకు నోచుకోని వానిని సుమతిశతకకారుడగు బద్దెన ఏమంటూ ఉన్నాడో చూడండి.
తములము వేయని నోరును
విమతులతో జెలిమిసేసి వెతఁబడు తెలివిన్
గమలములు లేని కొలకుఁను
హిమధాముఁడు లేని రాత్రి హీనము సుమతీ!
తాంబూలం వేయని నోరు, దుర్మార్గులతో స్నేహం చేసి బాధపడే బుద్ధి, తామరపూలు
లేని చెరువు, చంద్రుడు లేని రాత్రి శోభిల్లవు.
ఎంత అర్థవంతమైన మాటో గమనించండి. మన పూర్వీకులు చెప్పిన 'సోదాహరణ
సద్వాక్యము'లకన్నా మించి చెప్పగలిగిన విజాతీయుడు లేడు. మన పెద్దల పెద్దతనమును
గుర్తించండి. దేశ గౌరవమునకు వన్నెతెండి .
అసలు ఇవి మనసు పెట్టి చదివితే మీకు కర్తవ్యము తనకు తానే బోధపడగలదు .
मन्दोऽप्यमन्दतामेति संसर्गेण विपश्चितः l
पङ्कछिदः फलस्येव निकर्षेणाविलं पयः ll मालविकाग्निमित्रम ( महाकवि कालीदास)
जिस तरह 'निर्माली'' फल से गड़े के पानी शुद्ध होकर पीनेके लायक बनते हैं उसी तरह मूर्ख भी सतसांगत्य से अपने
मूर्खता को दूर करके योग्य पुरुष बनजाता है |कबीरदासजी क्या बोलते है देखीए:
कबीरा संगत साधु की हरै और की व्याधि.
संगत बुरी असाधु की आठो पहर उपाधि.
सत्संगति के प्रभाव से मनुष्य में ऐसे चरित्र का विकास होता है कि वह अपना और संसार का कल्याण कर सकता है
सत्संगति कुछ ही समय में व्यक्ति की जीवन दिशा को बदल देती है. गोस्वामी तुलसीदास जी ने भी कहा है l
तुलसीदासजी भी इस सिलसिलेमे ऐसा कहते है:
एक घड़ी आधी घड़ी, आधी की पुनि आध,
तुलसी संगत साधु की, काटे कोटि अपराध
सत्संगति आत्म संस्कार का महत्वपूर्ण साधन है. बुद्धि की जड़ता को दूर करके वाणी में सत्यता लाती है, सम्मान तथा उन्नति का
विस्तार करती है तथा कीर्ति का दिशाओं में विस्तार करती हैl कांच भी सोने के आभूषण में जोड़कर मणि की शोभा प्राप्त कर लेता
है. महान पुरुषों का साथ सदैव लाभकारी होता हैl कमल के पत्ते पर पड़ी पानी की बूंद भी मोती जैसी दिखाई देती है. संत कवि
तुलसीदास जी ने ठीक ही कहा है- “ बिनु सत्संग विवेक ना होई”l सत्संगति व्यक्ति को अज्ञान से ज्ञान की ओर, असत्य से सत्य की
ओर, अंधकार से प्रकाश की ओर, जड़ता से चेतन ने की ओर, घृणा से प्रेम की ओर, ईर्ष्या से सौहार्द की ओर तथा अविद्या से विद्या
की ओर ले जाती है.
जो विद्यार्थी अच्छे संस्कार वाले छात्रों की संगति में रहते हैं, उनका चरित्र श्रेष्ठ होता है एवं उनके सभी कार्य उत्तम होते हैं. उनसे
समाज एवं राष्ट्र की प्रतिष्ठा बढ़ती है lसजी क्याब्ल्तेहैन देखीए l
नीति शास्त्र का योगदान हमारे पूर्वजों ने इतना दिए की उस के सामने सारे दुनिया की सूक्तियां रखने से भी कम पड़ते हैं l
Mando’pyamandataameti samsargena vipashchitah l
Pankachchhidah phalasyeva nikashenaavilam payah ll
Malavikaagni mitraM Natakam (Mahakavi Kalidasa)
Even a fool becomes clever by association with the wise just as even muddy water becomes clear when it comes into contact with the fruits of the nirmalee tree (i.e. when the fruits are put in the water).Tihi is a quotation from 'Malavikaagni mitramu'
of Mahakavi Kalidasa.No poet on the face of the earth used as many similes as he has used.
Enough if we go through keenly the sayings of our great ancisters and put them into practise that is more than sufficient. We need not search for the quotes of a foreigner. If these advices are implemented by the youth they can enable the country's flag flutter sky high in the days to come.
స్వస్తి.
*****************************************
అజరామర సూక్తి - 106
अजरामर सूक्ति - 106
Eternal Quote - 106
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/106-106-eternal-quote-106.html
प्रामाण्यबुद्धिः स्तोत्रेषु देवताबुद्धिरात्मनि ।
कीटबुद्धिर्मनुष्येषु नूतनायाः श्रियः फलम् ॥ - कलिविडम्बना
ప్రామాణ్యబుద్ధిః స్తోత్రేషు దెవతాబుద్ధిరాత్మని l
కీటబుద్ధిర్మనుష్యేషు నూతనాయాః శ్రియః ఫలం ll - కలివిడంబన
తనను తాను అవ్యయుడైన ఆ పరమాత్మగా తలపోయుట, పొగడ్తలకు పొంగి
పోవుట ,సాటి వారికి సహకరించక పోగా అవహేళన చేయుట మొదలగునవి
అతిశయించిన ఐశ్వర్య ఫలములు. ఇవి తీయటి విష ఫలములు. ఇవి
తినుచున్నంతవరకు,ఆరోగ్య పరంగా, తనకు ,తన చుట్టూ వుండే సమాజానికి
భయంకర విఘాతమును కలిగించుచున్నాడు.
प्रामाण्यबुद्धिः स्तोत्रेषु देवताबुद्धिरात्मनि ।
कीटबुद्धिर्मनुष्येषु नूतनायाः श्रियः फलम् ॥ - कलिविडम्बना
अपने आप को भगवान् समझना,स्वोत्कर्षा केलिए सदा तरसना,साथी मनुष्योंको बेकदर करना व उनको नीचा दिखाना
धन दौलत का फल है | आदमी का श्रद्धा अगर इस फल पर बढगया तो वह पाताल पतन होजाता है |
उसे कितना दूर रखता है उतना निकट भगवान् तक पहुँच सकता है |
praamaaNyabuddhiH stotreShu devataabuddhiraatmani l
kITabuddhirmanuShyeShu nUtanaayaaH shriyaH phalam ll - kaliviDambanaa
Authoritativeness in one's own praises; perceiving oneself as divine; discerning other humans as insects - these are the fruit of new found wealth.
People at large, value material wealth and having lots of it, gives a sense of accomplishment. If that wealth came overnight, what to ask of such a person! He would be constantly boasting off his possessions. Swelling up on one's own praises isn't a very pleasant trait. It is easy for him to think of himself as superior to the rest. That is followed by gloating about himself and thinking of himself as God! The counter effect of that, regarding the rest of the human species as 'insignificant insects'!!
స్వస్తి.
******************************************************
అజరామర సూక్తి -107
अजरामर सूक्ति -107
Eternal Quote - 107
परस्परविरोधिन्योरेकसंश्रयदुर्लभं ।
संगमं श्रीसरस्वत्योर्भूयादुद्भूतये सताम् ॥ विक्रमोर्वशीयं नाटकं (महाकवि कालीदास)
పరస్పర విరోధిన్యోరేక సంశ్రయ దుర్లభం ।
సంగమం శ్రీసరస్వత్యోర్భూయాదుద్భుతయే సతాం ॥
విక్రమోర్వశీయ నాటకము (మహాకవి కాళీదాసు)
విద్యాధనాలు కలిసిమెలిసియుండుట దుర్లభము. తమ జీవితాన్ని లోక రక్షణకు దత్తత
చేసిన మహానీయులవద్దనైనా ఇవి కలిసివుంటే లోక హితమునకు కొదవ ఉండదు కదా!
ఒక్క క్షణము మన లోకరీతిలో ఈ శ్లోకమును గూర్చి మాట్లాడుకొందాము.
సాధారణముగా అత్తకు కోడలికి సరిపోదు. అట్లని లోకమంతా అదేవిధముగా
ఉంటుందని కాదు. మరి పై శ్లోకములో చెప్పినది అత్త-కోడళ్ళగు లక్ష్మి సరస్వతులను
గురించియే కదా! పూర్వము బ్రాహ్మణుల వద్ద విద్య మాత్రమే ఉండేది. వారి ప్రతిపనిలో
పౌర హితము ఉండేది. తమ సలహా సహాయము పొందిన వారు ఇచ్చే దయాధర్మముపై
జీవితము సాగించేవారు. కావున ఈ శ్లోకము ఆ కాలమునకు బాగా చెల్లినది. పూర్వము
వ్యవసాయము వలన వ్యాపారము వలన డబ్బు సంపాదించే వారూ, రాజులూ తమవద్ద
లేక తమను ఆశ్రయిన్చియున్న విద్యావంతులచే తమ పబ్బము గడుపుకొనేవారు.
‘మెకాలే’ దయవల్ల మన విద్యావిధానమనే అంతరించినది. ఆంగ్లేయ శాసనములతో
మన ఆర్థికవ్యవస్థ దెబ్బతిన్నది. ఇప్పటి సంపాదన ఎక్కువగా మెదడుతో సంబంధము
లేనిదే!
అది అట్లుంచి ఇపుడు ఈ కాలానికి ఎట్లు చెల్లుతుందో చూస్తాము. నిజానికి విద్య ధనము
రెండు భిన్నధృవాలు. విద్య ఒకసారి అబ్బితే అది మెదడులో పదిలముగా ఉంటుంది.
ఆకళింపు చేసుకొంటే ఆవ్యక్తి ఆరాధ్యుదౌతాడు. ఆచరణలో పెడితే
ఆదర్శప్రాయుడౌతాడు. అదే డబ్బు వున్నవాడు వ్యసనములకు బానిస అయినాడంటే
అది కర్పూర హారతి కావడానికి కాలము ఎక్కువగా పట్టదు. విద్య దొంగలింపబడలేదు, ధనము పెరిగె కొద్దీ దానిని దాచటానికి, సక్రమ అక్రమ మార్గములు రెంటినీ వేడుకవలసియుంటుంది. చదువు గల వాడుఈ దేశమైనా పరదేశమైనా పూజనీయుడే! అదే ధనము అనగా డబ్బు ఈ దేశమునకు చెందినది పరదేశములో చెల్లుబాటు కాకపోవచ్చు. చదువు, విద్య, జ్ఞానము పెరిగె కొద్దీ గౌరవము, గుర్తింపు పెరుగుతుంది. డబ్బుకూడితే ప్రాణ భయము పెరుగుతుంది.
అబ్రహం లింకన్ సంపాదనను గూర్చి ఒక చక్కని మాట అంటాడు. ఆయన మాటల్లోనే
"In youth we squander our health for wealth. In old age we squander our
wealth for health ' యౌవ్వనంలో ఆరోగ్యాన్ని పణంగా పెట్టి సంపాదించినది,
వృద్ధాప్యంలో పణంగా పెట్టి ఆరోగ్యాన్ని కొనే ప్రయత్నము చేస్తాము. ఈ ప్రయత్నంలో
సహజ జీవనము, సహజీవనము అన్నది మరచిపోయి జీవితమును ఒక ఒడంబడిక
(Contract) గా తీర్చి మసలుచున్నాము. ఒకానొక కాలములో విద్య అత్యంత ప్రశాంత
వాతావరణములో బృహత్తర బృహత్తరుఛాయాలలో జరిగేది. నేడు విద్యాభ్యాసము
కారావాసములో జరుగుచున్నది. ఆటువంటప్పుడు ఒక సహజమైన ప్రశాంతత ఆనందం
చోటు చేసుకుని అది వివేకానికీ, ఆత్మానందానికీ తోడ్పడేవి. విద్యార్థుల తలిదండ్రులు
తమ బిడ్డలు ప్రయోజకులయినందుకు తమ శక్తి వంచన లేకుండా తమకు కలిగినది
ఏదో ఒక రూపములో సంతోషముగా గురువులకు ఇచ్చేవారు. నేడు పాఠశాల, కళాశాల
యాజమాన్యములకు డబ్బు పిండుట తప్ప ఇవ్వగలరా లేదా అన్న ఆలోచనే లేదు. పైపెచ్చు
విద్య నేర్పించుట అన్నది అన్నివిధములా హింసతో నిండ హంసయై రావలసిన విద్యార్ధి
కాకియై కళాశాల గడప దాతుతున్నాడు. అక్కడ ఏ హింసకైతే గురియైనాడో
ఏహింసను రెట్టించి, మాయోపాయములతో ప్రజలు రోగులైనా, అన్నార్తులైనా, అన్యాయ బాధితులైనా, విచక్షణా రహితముగా, లంచామును రుసుముగా మార్చి లాగుచున్నారు. నేడు తాము ఎంతో చాకచక్యముగా సంపాదిన్చుచున్నామన్న భ్రమలో ఉండవచ్చు. నా అనుభవములో ఎందఱో వైద్యులు, అభియంతలు (Engineers)., న్యాయవాదులు, ప్రభుత్వోన్నతోద్యోగులు కాలము యొక్క కబంధ హస్తాలలో నలిగి కాలుని సదనము చేరినవారున్నారు. కావున ఇకమైనా యువత నిజాయితీ నీడను ఆశ్రయించి చదువుకు సార్థకత తెస్తే మంచిది.
అట్లు కాకుండా చదిన చదువు ఇటు మనకు, అటు సమాజమునకు ఉపయోగ పడుట
ఎలా? భగవద్గీత ఆరవ అధ్యాయములోని 7వ శ్లోకం ఈ విషయమును గూర్చి
స్పష్టముగా చెబూతూ వుంది.
యుక్తా హారస్య విహరస్య యుక్త చేష్టస్య కర్మసుl
యుక్త స్వప్నావబోధస్య యోగో భవతి దుఃఖహాll
ఆహార, విహార, నిద్ర, స్వప్నాలలో యుక్తంగా ఉండటమే యోగం అని. యోగము అంటే
కూర్చుట జోడించుట, జత చేయుట. అది దేవునితో నైనా కావచ్చు, మనము ఎన్నుకొన్న
పనితోనైనా కావచ్చు. అసలు పనిలో పరమాత్మను చూచుట అన్నది పరమ పావన
గుణము. ప్రకృతి లయకనుగుణముగా తనను జోడించుకుని లయాత్మకంగా
జీవించడమే యోగము. కావున శ్రద్ధగా చదివి, అర్ధం చేసుకుని ఆచరించితే
జీవించుటకు తగిన సుఖము, సంఘములో గౌరవము, సమాజ ఉన్నతి అన్నీ దాగి ఉన్నాయి. స్కారములేని వారి వద్ద వితరణకు తావే లేదు. విద్యకూ తావులేదు. అట్టి వ్యక్తి నడపీనుగుతో సమానము. చక్కటి సంస్కారమునకు ఒక చిక్కటి శ్లోకమును తిలకించండి.
బ్రహ్మ ముహూర్తే ఉత్తిష్ఠే స్వాస్థ్య రక్షార్ధ మాయుషః
తత్ర సర్వార్థి శాంత్యర్థం స్మరేచ్ఛ మధుసూదనమ్
‘బ్రహ్మ ముహూర్తంలో నిద్రలేచి మాధవుని స్మరణతో కార్యోన్ముఖులైన వారికి ఆరోగ్యం,
రక్షణ, ఆయుష్షు, సర్వ సంపదలు, సుఖ శాంతులు లభిస్తాయి.’
‘షడ్ దోషాః పురుషేణేహ హాతవ్యా భూతి మిఛ్ఛతా నిద్రా తంద్రా భయం శోకమాలస్యం
దీర్ఘ సూత్రతా ఐశ్వర్యం (భౌతిక, మానసిక, జ్ఞాన, ఆధ్యాత్మిక) కావాలంటే నిద్ర,
సోమరితనము, భయము, దుఃఖము, ఆలసత్వము, ఈ ఆరింటినీ విడిచి పెట్టాలి.
సమాజ శ్రేయస్సుకు యువత పట్టుకొమ్మ. వారినిద్రుష్టిలో పెట్టుకొని ఇంత వ్రాయవలసి
వచ్చినది. విద్యనూ గూర్చి నా మనసులోని మాట ఇది.
విద్య యశంబు గూర్చు మరి విద్యయె గూర్చును శిష్ఠ మిత్రతన్
విద్యకు చౌర్యమంటగల వీలది లేదు మధించి చూడగన్
విద్యకు కల్గు సద్గతులు విత్తము ఎట్లు గడించగల్గు, నా
విద్యకు సాటియౌ పదము విత్తము పొందునె, ఎంచి చూడగన్
సమయాభావముచే ఈ భావనను హిందీ ఆంగ్లములలో వ్రలేక పోవుచున్నాను.
క్షంతవ్యుడను.
परस्परविरोधिन्योरेकसंश्रयदुर्लभं ।
संगमं श्रीसरस्वत्योर्भूयादुद्भूतये सताम् ॥ विक्रमोर्वशीयं नाटकं (महाकवि कालीदास)
विद्या और धन साधारणतय मिलकर नहीं रहते | कम से कम यह दोनों महापुरुषों के यहाँ रहेंगे तो
लोक कल्याण केलिए कितना अच्छा होगा |
Parasparavirodhinyorekasamshrayadurlabham l
Sangamam shreesaraswatyorbhooyaadudbhootaye sataam ll
Vikramorvasheeyam Natakam (Mahakavi Kalidasa)
The conflicting attributes of wealth and learning rarely co-exist in one person. Let there be such a rare union of Goddess Lakshmi and Goddess Saraswati for the benefit of the good people.
స్వస్తి.
*****************************************
అజరామర సూక్తి – 108
अजरामर सूक्ति – 108
Eternal Quote – 108
जलादान्य इवा भाति जलस्थो बुद्बुदोयथा l
तथात्मनः प्रुथगिव प्रपंचोय मनेकथा ll
జలాదన్య యివాభాతి జలస్థో బుద్బుదో యథా l
తథాత్మనః పృథగివ ప్రపంచోయ మనేకథా ll
నీటినుండి బయలుదేరిన బుడగ నీటికంటే వేరైనదిగా పైకి కన్పట్టుచున్నది.అట్లే ఆత్మ నుండి యుత్పన్నమైన ఈ
నానాత్వ విలసిత ప్రపంచము ఆత్మ కంటే భిన్నముగా వున్నట్లు కనిపించుచున్నది.ఆత్మ పరమాత్మ ఒకటే , అదే
అద్వైతము అన్నది శంకరులవారి సిద్ధాంతము.
నీటిపైన నిలుచు బుడగ నీటి నుండి వచ్చినదే
బుడగ చితికిపోయినచో తిరిగి నీరు చేరునదే
మట్టికుండ గమనించిన మట్టినుండి వచ్చినదే
పగిలి పోయేనా అది మరి మట్టిలోన చేరునదే
పైడి భూషణము చూడగ పైడి నుండి వచ్చినదే
చెరిపివేయ తిరిగీ అది పైడి లోన చేరునదే
రూపు మాయ ఆత్మ గూడ పరమాత్మను చేరునదే
అద్వైతము గూడ కనుము ఆవిషయము తెలుపునదే
जलादान्य इवा भाति जलस्थो बुद्बुदोयथा l
तथात्मनः प्रुथगिव प्रपंचोय मनेकथा ll
हम अगर नदी में देखेंगे तो, उसी नदी से उत्पन्न हुवा बुलबुला पानी से अलग दिखता है | जब तक वह टिक सकता है
तब तक हम उसे अलग देख सकते हैं | टूटे तो तुरंत अपना पहचान खोजाता है | उसी प्रकार इस संसार जो अपने से
भिन्न दिख रहा है वह आत्मा से अलग नहीं | लेकिन हमारे भ्रम के कारण वह वैसा दिखता है | उसी प्रकार आत्मा भी
शरीर छोड़ने से परमात्मा से मिलता है | यही जगद्गुरु शंकराचार्य का अद्वैत सिद्धांत है |
jalaadanya ivaabhaathi jalastho budbudoyathaa l
tathaatmanah pruthagiva prapanchoyamanekathaa ll
The buble that is generated from the flowing water of the river looks different from the river water.
Similarly this mundane world looks different from atma but in reality it culminates into the river water
once it bursts. Jagadguru Shankaracharya exorts that aatma and paramaatma are the same.
స్వస్తి.
****************************************************
అజరామర సూక్తి - 109
अजरामर सूक्ति - 109
Eternal Quote - 109
श्रुत्वा धर्मम्विजानाति श्रुत्वा त्यजति दुर्मतिम् l
श्रुत्वा ज्ञानमवाप्नोति श्रुत्वा मोक्षमवाप्नुयात्- चाणक्य नीतिll
శృత్వా ధర్మంవిజానాతి శృత్వా త్యజతి దుర్మతింl
శృత్వాజ్ఞానమవాప్నోతి శృత్వా మొక్షమవాప్నుయాత్ll
- చాణక్య నీతి
ధర్మమును ఆశ్రయంచి అర్థము చేసుకొని ఆచరణలో ఉంచినవానికి దుర్వ్యసనములు
దరిజేరవు,జ్ఞాన సంపద అభివృద్ధి యగును.తప్పక మోక్షగామి యగును. ధర్మ
కామియైన వాడు మోక్ష గామి యగునని చాణక్యులవారి బోధన.
సనాతన ధర్మం ప్రకారం " ఏ ప్రవర్తనా నియమావళి , మూల సూత్రాలు , మరియ ఏ న్యాయము చేత వ్యక్తి గత , సామాజిక , మతపర జీవితం సజావుగా నడపబడుతుందో , ఏ కారణము చే సర్వ జీవజాలం , ప్రకృతి లోని ప్రతి పదార్థం , శక్తి ఒక దానితోనొకటి అనుసంధానించబడి మనుగడ సాదిస్తాయో , ఏ కారణము చే ఈ ప్రపంచము , బ్రహ్మాండ మండలము తమ ఆస్తిత్వాన్ని నిలుపుకుంటున్నాయో , అట్టి
దానిని ధర్మముగా నిర్వచించినారు.
ధర్మమును గూర్చి శాస్త్రమేమి చెబుతుందంటే:
శ్రోత్రత్వక్కు చక్షురవ్సు జిహ్వఘ్రాణ జ్ఞానేంద్రియాణి,
వాక్పాణి పాదయూ పస్థాఖ్యాని కర్మేంద్రియాణి
ఐదుజ్ఞానేంద్రియములు, ఐదుకర్మేంద్రియములు, ఐదుప్రాణములు, ఒక మనస్సు, ఒక
బుద్ధి వీటితో నడచుచున్న ఈ ఉపాధిని చాలాజాగ్రత్తగా సర్వకాల సర్వావస్తలయందు
అనగా ధన సంపాదనను, వాక్కును, కర్మను (చేసే పనులు) మనసును, చూపులను,
వాసనలను ధర్మమార్గములో ఉండునట్లు జీవించే విధముగా మలచుకోవాలి. ఈ
విధముగా వేదప్రోక్తముగా, పరమాత్మ మెచ్చుకొను విధముగా జీవించే జీవితము
ధన్యము.
4 వ శతాబ్దమునకు చెందినట్లు చెప్పబడుచున్న వాత్సాయనుడు తను నిర్వచించిన
ధర్మమును అధర్మముతో విభేదించుట ద్వారా వివరించినాడు.
వాత్సాయనుడు అంటూనే మనకు గుర్తుకు వచ్చేది కామ సూత్రములు, కొక్కోక
శాస్త్రము. ఆ మహానుభావుడు సమాజమునకు వలయు ఎన్నో అతిముఖ్యమగు
సూచనలు చేసినాడు. పైన తెలిపిన శాస్త్రములో కూడా చేయ తగినవి, చేయతగనివి స్పటికమంత స్వచ్చమైన రీతిలో తెలియజేసినాడు. ఒక కొంగల చెరువుకు వచ్చిన హంస తానూ మానస సరోవరములోని తామర తూడులను నేను తింటూ అమృత ప్రాయమగు నీరు త్రాగుతాను అంటే, అక్కడ నత్త గుల్లలు, చెరువునీరు దొరకవా! అన్నాయట కొంగలు.
ఆ మహనీయుని కాలము కూడా వివాదాస్పదము. ధర్మము కేవలము ఒకరి చర్యలలోనే
కాదు. మాట్లాడే మాటలలో, ఆలోచనలో కూడా ఉందని వాత్సాయన సూచించినారు.
వారి అభిప్రాయములో :
1. శరీరమునకు అధర్మము, హింస, స్తేయము (చౌర్యము), ప్రతిసిద్ధ మైథునము (పరదారా సంగమము) వర్జితములు.
శరీర ధర్మము: దాన (దాతృత్వం), పరిత్రాణము (బాధపడేవారికి సహాయం),
పరికరాణము (ఇతరులకు సేవ చేయడం). ఇవి శారీరికముగా ఒకవ్యక్తి అలవరచుకొని శరీరము ద్వారా చేయవలసినవి.
ఎదుటివారి సంభాషణ నుండి అధర్మము, మిథ్య (అబద్ధం), పరుష (కటు భాషణము),
అశ్లీల (అసభ్యకరమైన), అసంబద్ద (సంబద్ధము గాని చర్చ) ఎట్టి స్థితి లోనూ
గ్రహించరాదు.
ఎదుటివారి సంభాషణ నుండి గ్రహించవలసినధర్మము: సత్యము (నిజం, వాస్తవాలు),
హితవచనము (మంచి ఉద్దేశ్యంతో మాట్లాడటం), ప్రియవచనము (సున్నితమైన,
దయగల చర్చ), స్వధ్య (స్వీయ అధ్యయనము)
మనస్సు గ్రహించకూడని అధర్మములు: పారద్రోహా (పరులకు చెడుగు చేయు, దుష్ట
సంకల్పము), పరద్రవ్యభీప్సా (దురాశ), నాస్థిక్య (అనైతికత, కరడు కట్టిన మతతత్వము,
భగవత్ తిరస్కరణ)
మనస్సు పాటించవలసిన ధర్మము: దయ (కరుణ), అస్ప్రా (ఆసక్తిలేనిది), శ్రద్ధ (సజ్జనుల
సలహా పై విశ్వాసము.)
ధర్మమును గూర్చి చెప్పుకొంటూ పోతే పెద్ద గ్రంధమే వ్రాయవచ్చు. నేను చాలా
క్లుప్తముగా విశధపరచినాను . సరియగు జిజ్ఞాసువుకు సైగ ఒకటి చాలు కదా!
శ్లో" ధర్మ ఏవ హతో హంతి ధర్మో రక్షతి రక్షితః !
తస్మాధ్ధర్మో న హంతన్యో మా నో ధర్మో హతోఁవదీత్"
ధర్మానికి ఎప్పుడైతే హాని కలుగుతుందో అప్పుడు మనకు హాని తప్పదు .కనుక ధర్మం ఎప్పుడూ నశింపకూడదు.
ధర్మానికి కీడు కలిగించితే వారి నాశనము తప్పదు. ధర్మాన్ని మనం రక్షిస్తే ఆ ధర్మమె మనల్ని రక్షిస్తుంది.!
శ్లో" వృషో హి భగవాన్ ధర్మ స్తన్య యః కురుతే హ్యలమ్ l
వృషలం తం విదుర్దేవా స్తస్మాధ్ధర్మం న లోపయేత్ ll
సదా సంపూజ్యమైనది ధర్మము. కోర్కెలన్నిటినీ వర్షించుచునట్టి కామధేనువు వంటిది. అట్టి ధేనువును ఎవడైతే అడ్డుకుంటాడో వాడే వృషలుడడౌతాడు.(మహా ప్రమాదకారి)
శ్లో" ఏక ఏవ సహృద్ధర్మో నిధనేఁ ప్యనుయాతి యః!
శరీరేణ సమం నాశం సర్వ మన్యద్ధి గచ్ఛతి "
ధర్మము అనేది ముఖ్యమైన మిత్రునివంటిది. ఎందుకంటే మన మరణాంతరం అదొక్కటే మిత్రునిలా వెంబడిస్తుంది. మిగిలినవన్నీ మన దేహం తోనే నాశనం పొందుతాయి
श्रुत्वा धर्मम्विजानाति श्रुत्वा त्यजति दुर्मतिम् l
श्रुत्वा ज्ञानमवाप्नोति श्रुत्वा मोक्षमवाप्नुयात् ll - चाणक्य नीति
जो धरम को मानते हैं कोई भी बुरे आदत निकट नहीं आते, ज्ञान का भण्डार बढजाता है और आदमी धरम कामी होने से मोक्ष गामी होजाता है |
धर्म भारतीय संस्कृति और भारतीय दर्शन की प्रमुख संकल्पना है। धर्म का शाब्दिक अर्थ होता है, 'धारण करने योग्य' सबसे उचित धारणा, अर्थात जिसे सबको धारण करना चाहिये। हिन्दू, मुस्लिम, ईसाई, जैन या बौद्ध आदि धर्म न होकर सम्प्रदाय या समुदाय मात्र हैं। "सम्प्रदाय" एक परम्परा के मानने वालों का समूह है। भगवान् वेद व्यासजी कहते हैं
धर्म एव हतो हन्ति धर्मो रक्षति रक्षितः l
तस्माद्धर्मो न हन्तव्यो मा नो धर्मो हतोऽवधीत् ll
अर्थात् नष्ट किया हुआ धर्म मनुष्य को मार देता है और रक्षा किया हुआ धर्म, रक्षा करता है।धर्म
का त्याग करते हैं तो वह धर्म हमारा ही नाश ना कर देता है l
राष्ट्र की संस्कृति तभी विकसित होती है और जनता खुशहाल होती है जब उसकी राजनैतिक व
सामाजिक उन्नति प्रथम उक्त धर्म को (अर्थात् धर्म के सत्य अविनाशी स्वरूप को ) जानकर, उसको
आचरण में लाया जाए।
यदि धर्म वेद विरूद्ध होगा तब अन्धविश्वास, कुरीतियों, स्वार्थ, रूढि़वाद, मिथ्या धारणा तर्कहीन युक्ति
यों पर टिका होगा।
तब देश एवं समाज का तेजी से नाश प्रारंभ हो जाता है, ऋषियों द्वारा रचित शास्त्रों में जैसे कि योग-
शास्त्र सूत्र 1/7 में किसी भी विषय अथवा विचार को सिद्ध करने के लिए वेद मंत्र का प्रमाण प्रस्तुत कर
ने को कहा है। आज जो हम धर्म की व्याख्या कर रहे हैं, उसका वेद शास्त्रों और उपनिषद् आदि का
कहीं भी वर्णन नहीं है, अत: विद्वानों द्वारा मनुष्यकृत धर्म की व्याख्या स्वीकृत नहीं है।
धर्म को उपविभाजित किया गया तो वे: युग धर्म, वृत्ति धर्म, मनो धर्म, सामजिका धर्म प्राकृत धर्म आदि
में बांताजासक्ता है l।
तदनुसार, धर्म, धर्म सूक्ष्म मामलों में महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है, धार्मिकता के लिए विचलन के बिना।
shrutvaa dharmamvijaanaati shrutvaa tyajati durmatim l
shrutvaa j~naanamavaapnoti shrutvaa mokShamavaapnuyaat ll
- chaaNakya nIti
By taking heed to dharma, one understands; by hearing dharma, one quits
his bad disposition; by comprehending dharma, one attains knowledge
(awareness); by listening to dharma, one attain salvation too.
In Hinduism, dharma signifies behaviours that are considered to be in accord with Ṛta (to move in the specified path as prescribed in Vedas, which was
treatised by great Rshis, with unflinching faith and in undaunted manner). This
is order that makes life and universe possible, in attending their respective
duties. Dharma includes not only duties, but rights, laws, conduct, virtues and
ultimately ‘The right way of living’.
Nothing is higher than dharma. The weak overcomes the stronger by
dharma, as over a king. Truly that dharma is the Truth (Satya); therefore, when a man speaks the Truth, they say, "He speaks the Dharma"; and if he speaks Dharma, they say, "He speaks the Truth!" For both are one.
Dharma is subdivided into: Yuga dharma, Vrutthi dharma, Mano Dharma,
Samaajika dharma Prakrithi Dharma Etc. accordingly Mano dharma plays
vital role in subtle matters, without any deviation to righteousness.
— Brihadaranyaka Upanishad, 1.4.xiv
धर्म एव हतो हन्ति धर्मो रक्षति रक्षितः l
तस्माद्धर्मो न हन्तव्यो मा नो धर्मो हतोऽवधीत् ll
Dharma eva hato hanti dharmo rakṣati rakṣitaḥ l
Tasmād dharmo na hantavyo mā no dharmo hato'vadhīt ll
The English translation of the quote by Ganganath Jha is "Justice, blighted,
blights; and justice, preserved, preserves; hence justice should not be
blighted, lest blighted justice blight us."
The best way to understand life's essence, is by heeding to dharma.
స్వస్తి.
*****************************************
రాబోవు సంక్రాంతి పర్వ సందర్భంగా
आनेवाली संक्रांति के अवसर पर
In view of ensuing Sankranthi
అజరామర సూక్తి - 110
अजरामर सूक्ति - 110
Eternal Quote - 110
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/110-110-eternal-quote-110.html
तिलवत् स्निग्धं मनोऽस्तु वाण्यां गुडवन्माधुर्यम्
तिलगुडलड्डुकवत् सम्बन्धेऽस्तु सुवृत्तत्त्वम् ।
अस्तु विचारे शुभसङ्क्रमणं मङ्गलाय यशसे
कल्याणी सङ्क्रान्तिरस्तु वः सदाहमाशम्से ॥ - अज्ञात सूक्ति
తిలవత్ స్నిగ్ధం మనోస్తు వాణ్యాం గుడవన్మాధుర్యం
తిలగుడలడ్డుకవత్ సంబంధేస్తు సువృత్తత్త్వం |
అస్తు విచారే శుభసంక్రమణం మఞ్గళాయ యశసే
కల్యాణీ సఞ్క్రాంతిరస్తు వః సదాహమాశంసే ||-- అజ్ఞాత సూక్తి
నూవులు ఎంతో స్నిగ్ధంగా నునుపుగా వుంటాయి. కవి, మనసును అంతటి స్నిగ్ధతకు పోలుస్తున్నాడు.
మాటలలోని తీయదనాన్ని బెల్లము తో పోలుస్తున్నాడు. ఆ రెండిటిని కలిపి చేసిన లడ్డు లోని మాధుర్యము
అనుభవైకవేద్యము. ఆ రెండింటి కలయిక అంటే మనసు మాటల కలయిక వలన కలిగే సౌభాగ్యము
వర్ణనాతీతము. అట్టి సౌభాగ్యమును, సంక్రాంతి మనకు పొందజేయవలయునని కవి ఆశించుచున్నాడు. పేరే
తెలుపని ఆ మహనీయుని మనోభావము ఎంత కమనీయమైనదో , ఎంత మనోజ్ఞామైనదో చూడండి.
మకర రాశి లో సూర్యుడు ప్రవేశించే వేళను మకర సంక్రాంతి అంటాము. సమ్యక్ క్రాంతి ఇతి సంక్రాంతి అంటే
సుగమముగా ప్రవేశిచుట అని అన్వయించుకొనవచ్చును. కొన్ని ప్రాంతాలలో ముఖ్యముగా తమిళనాడులో రవి
చారమును బట్టియే మాసము మొదలవుతుంది. కావున సంక్రాంతి ప్రతిసంవత్సరము దాదాపు జనవరి 14 వ
తేదీన (ఎప్పుడయినా 15 వ తేదీన) వస్తుంది. మనదేశము లోని కొన్ని ప్రాంతాలలో సంక్రాంతి పండుగకు నువ్వుల \
ఉండలు చేయుట ఆచారము.
సంక్రాంతి సంబరాలకు పేరు. ఆ సమయానికి పంటలు ఇంటికి వస్తాయి. కొత్త బట్టలు, కొత్త ధాన్యము కొంగ్రొత్త
సంతోషముతో పల్లెసీమలలోని ప్రతిగడప కళకళలాడుతూ వుంటుంది. ఆ సమయములో కొత్త నూవులు దంచి
బెల్లము దంచి ఆ రెంటినీ కలిపి ఉండలు చేస్తారు. దానిని 'చిమ్మిలి' అనుట కూడా కద్దు. దాని గుణము ఏమిటంటే
అది తినడానికి ఆనందము తిన్న పిదప ఆరోగ్యము కలిగిస్తుంది.
ఎంత చక్కటి అన్వయమో . మరి ఈ సంక్రాంతి నుండి మనసు మాట నూవులు బెల్లము లాగా కలిపి ఆనందము
ఆరోగ్యమయమైన భవితకు బాట వేస్తామా!
तिलवत् स्निग्धं मनोऽस्तु वाण्यां गुडवन्माधुर्यम्
तिलगुडलड्डुकवत् सम्बन्धेऽस्तु सुवृत्तत्त्वम् ।
अस्तु विचारे शुभसङ्क्रमणं मङ्गलाय यशसे
कल्याणी सङ्क्रान्तिरस्तु वः सदाहमाशम्से ॥ - अज्ञात सूक्ति
तिल बहुत मुलायम होते हैं| और गूढ़ मधुर | अगर दोनों को मिलाके लड्डू बनाके खायेंगे तो वह
मिठाई बहुत् स्वादिष्ट होता है | वह आरोग्यदायक भी है | इधर कवि मन को तिल से तुलना करतेहुए,
उसे तिल जैसा बहुत मुलायम रखना चाहते हैं | और अपने वाणी को गुढ़ से तुलना करते हैं | यानी
हमारी बातों में मिठास रखने केलिए बोलते हैं | अगर इन दो गुणों का मिश्रण होजाय तो समाज
कितना बेहतरीन बनजायेगा | कवी की कितनी अच्छी भावना है देखिये, जिन्होंने अपना नाम तक
नहीं बताया l |
इस श्लोक में और एक विशेष है | नया फ़सल, नए कपडे, नए उमंगों को लेकर 'संक्रान्ति' आती है |
सूरज एक राशी से दुसरे राशी में जाना संक्रान्ति कहते हैं | सूरज मकर राशी में प्रवेश करनेसे 'मकर
सम्क्रान्ती होता है | उस दिन नए फ़सल से कई तरह के पकवान और मिठाईयां बनाते हैं | गूढ़ और
टिल का लड्डू जीब को मिठास और सेहद को आरोग्य रखता है |
हम भी इस संक्रान्ती से मन और वाणी को, तिल और गूढ़ जैसा, मिलाके एक आदर्श समाज का
निर्माण करनेका प्रयास करते हैं |
tilavat snigdhaM manOstu vaaNyaaM guDavanmaadhuryam
tilaguDalaDDukavat sambandhEstu suvRttattvaM |
astu vichArE SubhasankramaNaM ma~ngaLaaya yaSasE
kalyaaNI sa~nkraantirastu va@h sadaahamaaSamsE ||--Unknown
May the mind be affectionate like sesame seeds, may there be sweetness in thy words as in jaggery. May there be goodness in thy relations as is in the relation of sesame and jaggery in a laddoo. May there be in thy thoughts a concurrence towards auspicious glory.
I always wish that may the festival of sankraanti prove to be blessed and auspicious for one and all. The festival of harvest, sankraanti, is celebrated on January 14th generally. (Occasionally, it falls on the 15th of Jan). This is one of those festivals that follow the solar axis and hence the date doesn't change much with every year, like with other festivals that follow the lunar calendar. It is the time when the axis of the Sun enters the zodiac sign Capricorn (makara). Hence it is also referred to as 'makara sankraanti'. Sankraanti literally means - proceeding well -samyak kraanti iti sankraanti.
A celebration of harvest and crop is synonymous with the Sun, he being the basic originator of the entire food chain! Without Him, there would be no energy for the plant sources and without plant sources, there would be no energy transmission to the carnivores either. The Sun being the life savior earth, is worshiped and thanked on this day.
Many people throw away old clothes and buy new ones, marking the beginning of good times. Sharing til-gud (a mixture of sesame seeds and jaggery) is customary among many people who celebrate this festival. The combination of (til-gud) gingelly and jaggery is not only tongue tickling, but very enticing as well. The poet beautifully wishes that kind of enticement into the spoken words and relationships of everyone! When there is harmony in mind thoughts, actions and words, then there is no stopping, the un-abound happiness one can attain in his very being. What better can one wish for his near and dear ones!
May the Sun radiate Health, Happiness and Harmony into the lives of one and all.
స్వస్తి.
**********************************************
అజరామర సూక్తి - 111
अजरामर सूक्ति - 111
Eternal Quote - 111
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/111-111-eternal-quote-111.html
रात्रिर्गमिष्यति भविष्यति सुप्रभातम्
भास्वानुदेष्यति हसिष्यति पंकजश्रीः।
इति विचारयति कोषगते द्विरेफे
हा हंत हंत नलिनीं गज उज्जहार॥
రాత్రిర్గమిష్యతి భవిష్యతి సుప్రభాతం
భాస్వానుదేష్యతి హసిష్యతి పంకజశ్రీః l
ఇతి విచారయతి కోశగతి ద్విరేఫే
హా హంత హంతనళినీం గజ ఉజ్జహార ll
రేయి గడిచింది తెల్లవారింది. అదిగో దినమణి (సూర్యుడు) ఇదిగో కమల వికాసము
అనితలపోస్తూవుంది ముకుళిత పద్మములో యున్న భ్రమరము. అంతలోనే ఒక ఏనుగు
వచ్చి ఆ తామరతూడును నీటినుండి పెకలించి వేసింది . తామర నెలవు తప్పింది. 'తమ
తమ నెలవులు తప్పిన తమ మిత్రులు శత్రులగుట’ తథ్యముకదా! కమలము
వికసించలేదు భ్రమరము బయల్పడలేదు. అందుకే 'దైవోపహతుండు పోవు కడకున్
పొవుంగదా ఆపదల్' అంటారు ఆర్యులు . దైవోపహతుడు అంటే దేవుని దయలేనివాడు
అని అన్వయించుకొనవచ్చును.
रात्रिर्गमिष्यति भविष्यति सुप्रभातम्
भास्वानुदेष्यति हसिष्यति पंकजश्रीः।
इति विचारयति कोषगते द्विरेफे
हा हंत हंत नलिनीं गज उज्जहार॥
'रात बीत गई सूरज निकल पडा अब तो कमल खिलेगी और मै बाहर आजाऊंगी' ऐसा सोच रही है
भवर | लेकिन इतनेमे एक हाथी ने कमल के ककडी को उजाड़कर सरोवर के बाहर फ़ेंक दी | इंसान
भी इसी तरह अगर भगवान् के कृपा से दूर होगया तो उनका भी इसी हाल होता है | इसलिए भगवान्
को कभी भी नहीं भूलना |
raatrirgamishyathi bhavishyathi suprabhaatham
bhaaswaanudeshyathi hasishyathi pankajasreeh l
ithi vichaarayathi koshagathi dwirephe
haa hantha hanthanalineem ga ujjahaara ll
Night will be over, there will be morning, The sun will rise, and lotus flower will
open. While the bee inside the lotus flower was thinking thus, The lotus plant was
uprooted by an elephant. Nobody can predict the destiny.
Hence never forget the Almighty. He is omnipotent.
స్వస్తి.
*****************************************
అజరామర సూక్తి – 112
अजरामर सूक्ति – 112
Eternal Quote – 112
आरभन्तेऽल्पमेवाज्ञाः कार्यं व्यग्रा भवन्ति च l
महारम्भाः कृतधियः तिष्ठन्ति च निराकुला l - शिशुपालवध -- माघ कवि
ఆరభంతేల్పమేవాజ్ఞాః కార్యం వ్యగ్రా భవంతి చ l
మహారంభాః కృతధియః తిష్ఠంతి చ నిరాకులాః ll
- శిశుపాలవధ -- కవి మాఘుడు
కవి మాఘుని గొప్పదనమును గూర్చి గతములో విస్తారముగా వివరించినాను. అందుచేత ఇపుడు
శ్లోకార్థమునకు ప్రాధాన్యతనొసగుతూ మీముందుంచుచున్నాను. అల్పులు అతి చిన్న విషయమును
చేయ చేపట్టినా అల్లరి , అతిశయము తప్ప, అన్యథా ఏమీ ఉండదు. గోరంతను కొండంత చేయుట
వారి మనస్తత్వము. 'ఆరంభింపరు నీచ మానవులు విఘ్నాయాస సంత్రస్తులై' అని భర్తృహరి
మహాశయులు కూడా తమ సుభాషితాలు (నీతి శతకము) లో మాట జ్ఞాపకము వస్తూవుంది ఈ
సందర్భములో. ఆయనే ఇంకొక అడుగు ముందుకు వేసి 'ఆరంభించి పరిత్యజింతురురు
విఘ్నాయత్తులై మధ్యముల్' అని అన్నారు. ఈ గుణాలు రెండింటిని మహాకవి మాఘుడు అల్పులకే
అంటకట్టినాడు. ఇక విజ్ఞులు, ధీరులు , పరోపకారులు అయిన మహనీయులు 'విఘ్న
నిహన్యమానులగుచున్ ధృత్యోన్నతోత్సాహులై ప్రారభ్దార్థము నుజ్జగించరు సుమీ ప్రాజ్ఞానిధుల్
కావునన్' అని అన్నారు భర్తృహరి గారు. మాఘ మహాకవి గారు కూడా అదే విషయాన్ని నొక్కి
వక్కాణించుచున్నారు. మహనీయుల మనసులలో కూడా ఎంత సయోధ్య ఉంటుందో కదా !
आरभन्तेऽल्पमेवाज्ञाः कार्यं व्यग्रा भवन्ति च
महारम्भाः कृतधियः तिष्ठन्ति च निराकुलाः- शिशुपालवध -- माघ कवि
बुद्धिहीन अगर चोटा भी काम हाथ मे लेते हैं तो बहुत बेचैन और चिन्तित होजाते हैं | ऐसा होनेसे उस
छोटा काम भी दुर्लभ होजाता है उन लोगों केलिये | लेकिन श्रेष्ठ जो होते हैं, जन हित केलिए जो भी
बड़ा काम हाथ में लेते हैं तो उसे पूरा करके ही रहते हैं | उनके हृदय में काम असफल होनेका शंका
ही पैदा नहीं होता | पर्वत समान कठिनाई आनेसे भी दिल से करनेवाले हिलते नहीं l
aarabhante.lpamevaaj~naaH kaaryaM vyagraa bhavanti cha l
mahaarambhaaH kRutadhiyaH tiShThanti cha niraakulaaH ll
- shishupaalavadha -- Kavi Magha
Even on starting a small job, the unwise get restless and anxious. As we all know that empty vessels
make much noise making much ado about nothing . The wise take up huge tasks and yet remain
unperturbed !
స్వస్తి.
*********************************************
అజరామర సూక్తి - 113
अजरामर सूक्ति - 113
Eternal Quote -113
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/113-113-eternal-quote-113.html
इदमेव हि पाण्डित्यं चातुर्यमिदमेव हि ।
इदमेव सुबुद्धित्वमायादल्पतरो व्ययः ॥ -समयोचितपद्यमालिका
ఇదమేవ హి పాండిత్యం చాతుర్యమిదమేవ హి |
ఇదమేవ సుబుద్ధిత్వమాయాదల్పతరో వ్యయః || - సమయొచితపద్యమాలికా
ఒక వ్యక్తి పాండిత్యము యోగ్యత నైపుణ్యత అంతయు తన స్తోమత తెలుసుకొని ఖర్చుపెట్టుటలో
ఇమిడియుంటుంది. ఆస్తి మూరెడు ఆశ బారెడు అనర్థ దాయకము. అందుకే భాగవతములో బలిచక్రవర్తి
అంటాడు 'తృప్తిన్ జెందని మనుజుడు సప్తద్వీపములనైన చక్కంబడునే' అని.
इदमेव हि पाण्डित्यं चातुर्यमिदमेव हि ।
इदमेव सुबुद्धित्वमायादल्पतरो व्ययः ॥
- समयोचितपद्यमालिका
इक व्यक्ति का पांडित्य व नैपुण्य उसी में है जो यह कडुआ सत्य जानता है की आमदनी से अधिक व्यय नहीं करना है |
माने आमदनी अठन्नी और खर्चा रूप्या कभी भी नहीं होनी चाइये |
idameva hi paaNDityaM chaaturyamidameva hi l
idameva subuddhitvamaayaadalpataro vyayaH ll - samayochitapadyamaalikaa
This alone is erudition, this alone is dexterity, and this alone is good intellect - expense less than
revenue. Not stretching beyond means is the eternal reality.
స్వస్తి.
******************************************-*********
అజరామర సూక్తి - 114
अजरामर सूक्ति - 114
Eternal Quote - 114
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/114-114-eternal-quote-114.html
सारूप्यं तवापूजने शिवमहादेवेति संकीर्तने
सामीप्यं,शिवभक्ति दुर्य जनता सांगत्य सम्भाषणे l
सालोक्यंच, चराचरात्मक तानुध्याने भवानी पते
सायुज्यं ममासिद्धमत्र भवति स्वामिन कृतार्थोम्यहंll शिवानंद लहरि - आदि शंकराचार्यजी
సారూప్యం తవ పూజనే, శివమహాదేవేతి సంకీర్తనే
సాపీప్యం,శివభక్తి దుర్య జనతా సాంగత్య సమ్భాషణే, l
సాలోక్యంచ, చరాచరాత్మక తనుధ్యానే భవానీపతే
సాయుజ్యం మమ సిద్ధమత్ర భవతి స్వామిన్ కృతార్థోమ్యహం ll శివానంద లహారి - ఆది
శంకరాచార్యులవారు
పరమేశ్వరా! సారూప్య, సామీప్య, సాలోక్య,సాయుజ్యములనన్నిటినీ నాకు ఈ జన్మలోనే
చూపుచున్నావు . నిన్ను పూజించు సమయములో నీతో సమాన రూపమును
పొందుచున్నాను . నీ నామ సంకీర్తనము చేయునపుడు నీ సమీపమున
నున్నవాడనగుచున్నాను . నీతో సారూప్య సిద్ధినందిన శివభాక్తాగ్రేసరుల సాంగత్యములో
నున్నపుడు నేను నీతో సమాన లోకుడనగుచున్నాను . జంగమ స్థావరములలొను,జడ
చేతన పదార్థములలొను,అంతెందుకు విశ్వాంతరాళముల యందంతటా
వ్యాపించియున్న నిన్ను నా మనసున ఆవహింపజేసుకొని ధ్యానించునపుడు నీ
సాయుజ్యమును పొందుచున్నాను . ఇక నాకేమి కావలయును స్వామీ కృతార్థుడనైతిని .
सारूप्यं तवापूजने शिवमहादेवेति संकीर्तने
सामीप्यं,शिवभक्ति दुर्य जनता सांगत्य सम्भाषणे l
सालोक्यंच, चराचरात्मक तानुध्याने भवानी पते
सायुज्यं ममासिद्धमत्र भवति स्वामिन कृतार्थोम्यहंll शिवानंद लहरि - आदि शंकराचार्यजी
हे भगवान् परमेश्वर आप मुझे इसी जनम में सारूप्य,सामीप्य,सालोक्य, सायुज्य सबकुछ दिखाराहे हैं |
जब मै आपका जप वा पूजा करता राहता हूँ तब मै आप ही बनजाता हूँ | आपके भजन चल्तेसमय मै
अगर वहां बैठता हूँ तो मै आप के सम्मेप व्यक्ति बनजाता हूँ | जो भक्ताग्रणी आप के सारूप्य होगये
हैं ,अगर मै उनके यहाँ बैठता हूँ तो मै तुम्हारे लोकवासी माने कैलासवासी होजाता हूँ |जब मै जगह
जगह रहनेवाले तुम्हे अपने आत्मा में रखके ध्यान करता हूँ तो मुझे आप का सायुज्य मिल्जाताहै | is से
ज्यादा और क्या चाहिए मुझे !
saaroopyam tava poojanE, shivamahaadEvEti samkeertanE
saameepyam,shivabhakthi durya janathaa sangatya sambhaashane l
saalokyamcha, charaacharaatmaka tanudhyaane bhavaaneepathe
saayujyam tavasiddhamatra bhavathi swaamin krutaarthomyaham ll
Sivananda lahari – Adi Sankaracharya
Oh lord of the lords! I firmly believe that I am similar, nearer, neighbor and an
atom of you, the nuclear repository. While I perform 'Puja' i become similar to
you. While I chant your name I come nearer to you. While I mingle with your
supreme devotees I am in your abode. When I meditate upon you with my
orisons (prayers).
I am within you. What else I need oh lord ! gained all that I need from you.
Swasthi.
**************************************************************************
అజరామర సూక్తి - 115
अजरामर सूक्ति - 115
Eternal Quote - 115
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/115-115-eternal-quote-115.html
यथा घटेषु नष्टेषु घटाकाशो न नास्यति l
तथा देहेषु नष्टेषु नैन नश्यामि सर्वगः ll - आदि शंकराचार्य
యథా ఘటేషు నష్టేషు ఘటాకాశో న నశ్యతి l
తథా దేహేషు నష్టేషు నైవ నష్యామి సర్వగః ll - ఆది శంకరాచార్య
కుండ పెంకులను నీరము నింపుచు
ఎండలోన నవి యుండజేయుచో
పెంకు పెంకులో సూర్యుని చూతుము
పెంకు పగిలెనా నీరు నేల బడు
బింబము సూర్యుని చేరిపోవును
పెంకు తుల్యమీ దేహము కూడా
ఆత్మ జూడనాదిత్య బింబము
కట్టె నేలబడ కానము ఆత్మను
ఆత్మ జేరు పరమాత్మను సత్యము
(స్వేచ్చానువాదము)
यथा घटेषु नष्टेषु घटाकाशो न नास्यति l
तथा देहेषु नष्टेषु नैन नश्यामि सर्वगः ll - आदि शंकराचार्य
घडा ठीकरे पानी भरके
रखे हमें तो खुले धुप में
हर टुकड़े में दिखेगा सूरज
टूटा तो ओ टुकडा, झट से
प्रचंड के प्रतिबिम्ब विलय हो
जाता है दिनकर में, सोचो
ठीकरे के भाती शरीर भी
चेतना अगर खोजाता है
आत्मा भी परमात्मा से मिल
जाता है, हम गौर से देखे
यही सत्य है बाकी मिथ्या
(स्वेच्छानुवाद)
Yathaa ghteshu nashteshu ghtaakaaso na nasyathi l
Tathaa dehesu nashteshu naivanasyaami sarvagah ll - Adi Shankaracharya
Potsherds with some water there in
Beneath the open sky we keeip in
We see sun in every pot piece
Once a piece breaks we find no trace
Of water and sun's reflection
Water sinks in, image of the sun
Reaches back to resplendent sun
Same is the case with all of us
Earth will absorb all the body
Soul will reach the super soul
(Freelance Translation)
********************************************************
అజరామర సూక్తి - 116
अजरामर सूक्ति - 116
Eternal Quote - 116
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/116-116-eternal-quote-116.html
भद्रं भद्रमिति भ्रूयात भद्रमित्येव वा वदेत l
शुष्क वैरं विवादं च न कुर्यात्केना चित्सह ll - मनु स्मृति 4.139
భద్రం భద్రమితి భ్రూయాత్ భద్రమిత్యేవ వా వదేత్ l
శుష్కవైరం వివాదంచ న కుర్యాత్కేనా చిత్సహ ll మనుస్మృతి 4-139
ఎల్లప్పుడూ శుభం, శుభం అంటూనే ఉండాలి. అంటే మనతో తెలుగులో ఎవరైనా
మాటలాడేటపుడు 'మంచిది' మంచిది' అంటూ ఉండుట మంచిది. శుభమగుగాక అని
పలుకుతూ ఉండాలి అనిఅర్థము. ఎవరి తోనూ కూడా శుష్క విరోధాలూ, తగవులకు
దారితీసే వితండ వాదాలు కూడదు.
శ్రీరామచంద్రుని గూర్చి వాల్మీకి మహర్షి ఒక మాట చెబుతాడు .' రామునికి కోపము
రాదట, తెచ్చుకొంటాడట . అంటే రాములవారు కోపాన్ని తనవశములొ
వుంచుకొన్నారన్నమాట .
ఇది ఎంత గొప్ప మాటో !
లౌకికముగా ఆలోచిస్తే మాటకు ఉన్నంతవిలువ దేనికీ లేదనిపిస్తుంది. మాట అన్నది పిల్లి
తన పిల్లలకు నొప్పి కలగకుండా నోటకరచుకొని తీసుకుపోయే విధముగా వుండవలె.
అంటే ఎంత మృదువుగాను నెమ్మదిగానూ వుండవలెనో ఆలోచించండి. వివాదాలెప్పుడూ
వైరాలకు దారితీస్తాయి .
అందుకే ఎవరేది చెప్పినా 'మంచిది' 'మంచిది' అని చెప్పగలుగుట నేర్చుకోవాలి .
పెద్దలు దీనిని ఉదాత్తమైన ప్రవర్తనగా చెబుతారు .
ఎదుటివారు పరుషముగా మట్లాడుతూవుంటే మనము సంయమనము పాటించుట
అత్యవసరము .
మనము ముందే పరుషముగా మాట్లాడితే కాగలిగే కార్యమే కఠినమైపోతుంది. అందుకే
ఇటు వాల్మీకి రామాయణము లోను అటు వ్యాసుడు మహాభారతము లోనూ'క్షమయా
నిష్ఠితాం జగత్ ' ఈ జగత్తే సహనము పై ఆధారపడి యున్నదంటారు.'
'క్రోధో వైశ్వానరో'' అన్నది శాస్త్రవచనము. క్రోధము అగ్నితో సమానము .
ఈ సందర్భంగా, ఈ క్రింది వ్యాఖ్యను జాగ్రత్తగా చదవండి:
ఎల్లప్పుడూ ‘భద్రం’ ‘భద్రం’ అంటే ‘మంచిది’ మంచిది ’అన్న మాటలు అందరికీ
ప్రయోజనకరమైనవి. అనవసరమైన వాగ్యుద్ధము ఉభయ వర్గాలకూ నిరుపయోగము
మరియు అసహ్యకరమైనది. అందువల్ల, నిరాశ లేదా ఆందోళన తో ఎవరితోనూ నిరసన
తెలుపవద్దు, లేదా వివాదం చేయవద్దు.
ఇతరులకు ప్రయోజనకరంగా ఉన్నవారు, మరియు ఇతరులు చెడుగా
భావిస్తున్నప్పటికీ, ‘భద్రం’ లేదా ‘శుభం’ చెప్పకుండా ఉండరు.
వేదోక్తులను వివరంగా మరియు సరళంగా వివరించే ఉద్దేశ్యంతో ఈ శ్లోకాలలో
వ్యక్తీకరించబడిన వ్యక్తీకరణలు, వేదాల నుండి బీజరూపములో తీసుకొని, శాస్త్రములలో
సరళమైన సంస్కృతములో విస్తృతముగా విడమరచి చెప్పుట జరిగినది. ఈ రోజు లభించే
‘మను స్మృతి’ అనేక ప్రక్షిప్తాలతో నిండియున్నందున అశుద్ధముగా ఉంది. మను స్మృతి
ఎప్పుడూ అలాంటి ప్రక్షిప్తాలకు అతీతమై అలరారవలెనను ఉద్దేశ్యముతో శ్రమకోర్చి
కలుపు మొక్కలను ఏరివేసి అత్యంత పరిశుద్ధత తో మనుస్మృతిని పునర్నిర్మించిన
మహనీయులు కొందరున్నారు. ఈ రకమైన వేదార్థ గ్రంథాలు తమ సొంత అంశాలను
ఎప్పుడూ తగ్గించవు. శాస్త్రాలలో, ఈ లోపాన్ని వదతోవ్యగత్ర అని పిలుస్తారు, అనగా,
విధేయత అని అర్థము.
(ప్రొఫెసర్ సురేంద్ర కుమార్ మను స్మృతికి హిందీలో 'విశుద్ధ మనుస్మృతి' అన్న పేరుతో
పూర్తి వ్యాఖ్యానం సమకూర్చినారు. ఇక్కడ ఇవ్వబడిన మను స్మృతి శ్లోకానికి అర్థము
ఆపుస్తకం నుండి తీసుకోబడినది.)
'తాలిమి తననూ కాస్తుంది .ఎదుటి వానిని కూడా కాస్తుంది.'
भद्रं भद्रमिति भ्रूयात भद्रमित्येव वा वदेत l
शुष्क वैरं विवादं च न कुर्यात्केना चित्सह ll - मनु स्मृति 4.139
आदमी को किसी भी हालता में अपना होश नहीं खोना चाहिए. अपने गुस्से पर काबू पाना चाहिए.
जो भी बात हमारे मुह से निकल्ती है तो वह अयसा रहना चाहिए जैसे की बिल्ली अपने संतान को
दांतों से पकड़ कर जाती है | माने जो भी अक्षर हमारे मुह से निकलाथा है तो उसे सोच समझ कर ही
निकालना चाहिए | अगर हम संयमन रखते हैं तो झगड़ा कहाँ से आयेगा |
महर्षि वाल्मीकिजी भी 'क्षमाया निष्टिताम जगत’ बोलते हैं |
आग्रह अंगार है और शांती नारियल का पानी होता है |
इस अवसर पर नीचे दिए हुवे टिप्पणी ध्यान से थोड़ा पढ़िए l
सदा भद्र अर्थात सबके हितकारी वचन बोला करें, शुष्क वैर अर्थात बिना किसी अपराध किसी के
साथ विरोध वा विवाद न करें। जो जो दूसरे का हितकारी हो और दूसरा बुरा भी माने तो भी कहे
बिना न रहें।
इन श्लोकों में व्यक्त भावों का वेद में बीज रूप में होना स्वाभाविक है क्यों कि वेद ही को विस्तार और
सरलता से बताना ही इन ग्रंथों का मुख्य कारण था।
इसलिए यह उचित है कि इन ग्रंथों में जो भी वेदानुकूल है, उसका ग्रहण किया जाये और जो नहीं है, उ
सका त्याग किया जाये। आज उपलब्ध मनु स्मृति अनेक प्रक्षेपों से भरे होने के कारण अशुद्ध है।
यह सिद्ध करना बहुत कठिन नहीं कि मनु स्मृति सदा से ही ऐसी प्रक्षिप्त नहीं रही होगी।
इस प्रकार के वैदिक ग्रंथ कभी स्वयं अपनी कही बात को काटा नहीं करते।
शात्रों में इस दोष को वदतोव्याघात कहते हैं, अर्थात पूर्व कही अपनी ही बात को स्वयं बाद में काट दे
ना। (मनु स्मृति पर विशुद्ध मनुस्मृति नामी एक अनुशीलन पूर्ण भाष्य की रचना प्रो. सुरेंद्र कुमार ने
की है। यहाँ दिये गये मनु स्मृति के श्लोकों का भावार्थ उसी पुस्तक से लिया गया है।)
Bhadram bhadramithi bhrooyaath bhadramityeva vaa vadeth l
shushka vairam vivaadamcha na kuryaathkena chitsaha ll
Manusmruthi 4-139
Maharshi valmiki says in Ramayana “anger does not come to Rama but he
gets it if so needed. That means he has autocratic control over ANGER. See
what a great word it is!
In this mundane world if we observe we can infer that 'word' is invaluable. Our speech should be like the cat carrying her off springs so tenderly and sublimely.
This says how much careful we should be in our dialogue. Emotion leads to
Enmity. Hence respond with the word 'good' while listening in the conversation and never be over reactive. This is what is 'To be the Best' as stated by the elders.
When the person other side is harsh don't lose your cool. If you too retort it
will be like milk cake mixing with dung cake. That is why Mahrshi valmiki in
Ramayana and Vyasa maharshi in mahaabhaaratha emphasize that the
entire universe is entirely dependent on 'Tolerance.'
On this occasion, read the following comment carefully.
Always speak ‘Bhadram’ ‘Bhadram’ i.e. ‘Good’ Good’ are the beneficial words
of everyone. Any dry war leads to only unpleasantness to both the parties.
Hence, do not protest or dispute with anyone without any despair or agitation.
Those who are beneficial to others, and even if others feel bad, do not remain
without saying ‘Bhadram’ or ‘Shubham’.
It is natural for the expressions, expressed in these verses, are taken in the seed
form from the Vedas with a view to explaining these texts in detail and
simplicity.
Therefore, it is appropriate that whatever is favoured by Veda is elaborately
and in lucid Sanskrit, in these texts. The Manu Smriti available today is impure
due to being filled with many projections. It is not very difficult to prove that
Manu Smriti would not have always been such a projectile. These types of
Vedic texts never cut their own points. In Shastras, this defect is called
Vadatovyagatra or vidheyata, i.e. obedience to the Vedic text.
(Prof. Surendra Kumar has composed a full-fledged commentary on Manu
Smriti titled Pure Manusmriti, deleting all sorts of projections. The meaning of
the verses of Manu Smriti given here is taken from the same book.)
So the first thing for us to learn is:
Anger is fire and will have no discrimination to burn. Patience is virtue.
స్వస్తి.
********************************************************
అజరామర సూక్తి - 117
अजरामर सूक्ति - 117
Eternal Quote - 117
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/117-117-eternal-quote-117.html
क्षन्तव्यो मन्दबुद्धीनामपराधो मनीषिणा l
न हि सर्वत्र पाण्डित्यं सुलभं पुरुषे क्वचित् ll
క్షంతవ్యో మందబుద్ధీనామపరాధో మనీషిణా l
న హి సర్వత్ర పాణ్డిత్యం సులభం పురుషె క్వచిత్ ll
జ్ఞానము భగవద్దత్తము. కావున జ్ఞాని తన జ్ఞానమును చూసి గర్వించనవసరము లేదు. ఒకరు
జ్ఞానవంతుడై వేరొకరు అజ్ఞానియైనా అంతా భగవదేచ్చ యన్నది మనము గ్రహించవలసియున్నది.
మంద బుద్ధిగలవాడు అని మనకు ఒక వ్యక్తిని గూర్చి తెలిసిన తరురువాత అతని తప్పిదములు క్షమార్హములు.
అందరికీ పాండిత్యం, వాగ్ధాటి లాంటివి పట్టుబడవు. అవి భగవత్ సంకల్పముచే ముడిపడి యున్నవి.
అటువంటి సంపదను పొందడానికి కొంత పూర్వజన్మ సుకృతము. అందువలన పండితులకు అకారణ గర్వం
పనికిరాదు, పాండిత్యం లేని వారిని చిన్నచూపు చూడకూడదు. అవివేకియైనవాడు ఒక జ్ఞాని నుండి నేర్చుకొనే
దాని కన్నా ఎన్నో రెట్లు, ఒక తెలివైన వాడు, అజ్ఞాని యొక్క ప్రశ్నల ద్వారా ఎంతో నేర్చుకోగలడు.
ఈ సందర్భములో ఒక పరిణతి చెందిన ప్రజ్ఞాశాలి అయిన గురువు లేక విద్వాంసుడు, ఏ విధముగా
ప్రవర్తించుతాడు అనుటకు ఒక మంచి ఉదాహరణ తెలియజేస్తాను.
ఒక కవి కాని ఏడ బాపడు, భార్య పనుపున, ఎంతో కష్టపడి ‘ భోజనం దేహి రాజేంద్రా ఘృతసూప సమన్వితం’
అని వ్రాసుకొని రాజా భోజుని దర్శనార్ధమై ధారానగరముచేరి, చీకటి పడినందువల్ల తెచ్చుకొన్న అటుకులు తిని
ఒక సత్రము అరుగు పై పడుకొన్నాడు, తన మోచేతి క్రింద ఆ తాళపత్రము పెట్టుకొని. రాజుల కాలములో
శత్రువులు సత్రములలో దిగి ఆరాజ్యమును మట్టుబెట్టుటకు వ్యూహరచన రాత్రులందు చేసేవారు. అందుచేత ఆయా దేశపు రాజులుకూడా తమ అనుంగు చేలికానితో లేక మంత్రితో, ఒకకసారి నగరమంతా తిరిగేవారు. ఆ విధముగా ఆరోజు కాళీదాసుతో మారు వేషములో భోజుడు వచ్చినాడు. రాజు ఆ సత్రములోనికి ప్రవేశించగా, కాళిదాసు వీధి దీపము వెలుగులో ఆ తాళపత్రమును చూచినవాడై దానిని తీసి, చదివి, ఎంతో నొచ్చుకొని ఆ శ్లోకమును పూర్తిచేసి తిరిగీ తలక్రిందనే పెట్టి తనదారిన తాను పోయినాడు.
తెల్లవారి పూరింపబడిన ఆ శ్లోకము కలిగిన తాళపత్రమును తీసుకొని రాజు సభన ప్రవేశించి ఈ విధముగా
చదివినాడు.
"భోజనం దేహి రాజేంద్రా ఘృత సూప సమన్వితంl
మాహిషంచ శరచ్చంద్ర చంద్రికా ధవళం దధి ll" అంటే "ఓ రాజా! పప్పూ, నేతితో కూడిన భోజనమును నేను నిన్ను
దేహీ అని అర్థించుచున్నాను. దానికి తోడుగా శరత్కాల పౌర్ణమి చంద్రుని తలపించు తెల్లని గేదె పెరుగును కూడా
అనుగ్రహించండి.
‘భోజుడు చంద్రునితో పోల్చబడిన ఆ పెరుగు’ కలిగిన పాదమునకు అక్షరాలక్షలిచ్చి పంపినాడు. కాళీదాసుని
కవిత్వమునకు అలవాటు పాడినవాడు కావున రాజుకు ఆసంగతి తెలిసి, కాళీదాసు ఔదార్యమును గ్రహించి,
బ్రాహ్మణుని సత్కరించి పంపియుంటాడు.
ఇది ఎక్కువమందికి తెలిసిన కథే! కానీ ఈ కథ నుండి మనము గ్రహించవలసినది ఏమిటంటే, బ్రాహ్మణుడు
అపండితుడు. రాజేంద్రా! అన్నము పెట్టమని శ్లోకము యొక్క మొదటి పాదములో యాచించినాడు. దానిని
చూసిన కాళీదాసుకు, ఆ బ్రాహ్మణుడు రాజసభకు వస్తూవున్నాడని అర్థమయిపోయింది. ఆతనిని ఎగతాళి చేసే
ఉద్దేశ్యమే ఉంటే ఆశ్లోకములోని రెండో పాదమును పూరించేవాడు కాదు. ఒకవేళ పూరించినా సభలో నిగ్గదీయవచ్చు.
రాజు కూడా పద్యము విన్నంతనే రెండవ పాదము కాళీదాస కృతమని తెలిసినా బయట పెట్టలేదు. ఎవరికీ వారు
తాము చేయదగిన మంచి ఆ బ్రాహ్మణునికి చేసి పంపినారు. ఆ విధముగా 'మనీషి' అన్న మాటకు తామర్హులమని
చెప్పకనే చెప్పినారు. పై శ్లోకమునుండి మనము అర్థము చేసుకొనవలసినది అది. ముఖ్యముగా మన ఆస్యగ్రంధి
విమర్శకులలో కొందరు ఈ విషయమును అవగాహన చేసుకోగలిగితే ఒక సుహృద్భావ వాతావరనమునకు తేరా
తీసిన వారౌతారు.
ఈ సందర్భములో మరియొక హృదయమును తాకే విషయమును తెలియజేస్తాను.
అబ్దుల్ కలాం గారు ఇస్రో లో Project Director గా ఉన్నపుడు, 1980 లో ‘రోహిణి’ అన్న ఉపగ్రహము గల
Rocket ను రోదసీ లోకి పంపవలసి వచ్చింది. అన్నీ సవ్యముగా ఉన్నాయా అన్నది పరీక్షింపబోతే కలన యంత్రము
(COMPUTER) కొన్ని సవరణలు సూచించింది. కానీ కలాం గారి సాంకేతిక వర్గము అంతా సరిగా ఉన్నదనుటతో
అప్పటి ఇస్రో అధ్యక్షుడు సతీష్ ధవన్ గారితో ఉపగ్రహమును పంపవచ్చునన్నారు కలాం గారు. కానీ ప్రయోగించిన
మరుక్షణమే అది విఫలమై బంగాళా ఖాతము చేరింది. వెంటనే విలేఖరులు ధవన్ గారి చుట్టూ మూగితే ఆ
పొరబాటుకు కర్త తానేనన్నాడు. ఆ తప్పులు సరిద్దిద్దుకొని అతిత్వరలో తిరిగీ అంతరిక్షములోనికి ఉపగ్రహమును
ప్రవేశపెడుతామన్నారు. చెప్పినమాట నిలబెట్టుకొని ఆ పరీక్షను దిగ్విజయము చేసినారు కూడా!
ఇక్కడ ధావన్ గారు తప్పును తనపై వేసుకొన్నారు గానీ కలాం గారిపై వేయలేదు. కలాం గారు కూడా తప్పును
తనపై వేసుకొన్నాడు కానీ తన బృందముపై వేయలేదు. అట్టివారు మనకు ఆదర్శము. ‘మీ బావనడుగు’ 'మీమామ
నడుగు’ అనేవారిని ఎప్పటికీ ఆదర్శముగా ఉంచుకోరాదు.
ఈ వివరములను హిందీ మరియు ఆంగ్లములలో వ్రాయ సమయములేక తెలుగులో మాత్రమె వ్రాసినాను.
क्षन्तव्यो मन्दबुद्धीनामपराधो मनीषिणा
न हि सर्वत्र पाण्डित्यं सुलभं पुरुषे क्वचित्
बुद्धिमत्ता भगवान् की दें है | बुद्धिमान कभी भी बुद्धिहीन लोगों का निरादर नहीं करना चाहिए, क्यों
की जो बुद्धिमत्ता इंसान को प्राप्त हुयी है वह तो भगवान् की देन है और कम बुद्धि वालों को भी अपने
अपने कर्मानुसार भगवान् ने ही पैदा किया है |अहंकार बुद्धिमान को भी बुद्धिहीन बनादेता है |
kShantavyO mandabuddhInaamaparaadhO manIShiNaa l
na hi sarvatra paaNDityaM sulabhaM puruShe kvachit ll
The follies of the dull witted should be forgiven. For, erudition doesn't come easy to people
everywhere.
Erudition and eloquence are God given gifts. It does not come easily to all. Those that are blessed
with that gift, have no reason to be proud of it. They did not have much of a say in being
intelligent, it was given to them! At the same time, the intelligent need to be tolerant to the follies of the less
intelligent. They deserve forgiveness for, fastidiousness in not their best trait!
స్వస్తి.
****************************************************
అజరామర సూక్తి - 118
अजरामर सूक्ति - 118
Eternal Quote - 118
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/118-118-eternal-quote-118.html
कर्पूर इव दग्धोऽपि शक्तिमान् यो दिने दिने l
नमोऽस्त्ववार्यवीर्याय तस्मै कुसुमधन्वने- लोचन ll
కర్పూర యివ దగ్ధోపి శక్తిమాన్ యో దినే దినే l
నమో స్త్వవార్యవీర్యాయ తస్మై కుసుమధన్వనేll - లోచన
పరమేశ్వరుని మూడవకంటికి ఆహుతి యగుటచే కర్పూరము వలె కాలి పోయి,
మన్మధుడు , అనంగుడైనా అందరి హృదయాలలో కోరికలను నింపుచునే యున్నాడు. ఎంతటి బలశాలియో చూడండి. తనువే లేకున్నా తన బాధ్యతను మరువనివాడు. తన కుసుమబాణాలతో అందరి హృదయాలలో ప్రేమ చిగురింప జేయుచునే యున్నాడు. ఆయనకు కాముడు అన్నది మరొక పేరున్నది. మన సనాతన ధర్మములో ప్రతి పేరుకు ఒక వ్యుత్పత్తి వుంటుంది. 'మన్మధుడు' అంటే మనస్సును మధించే వాడు. అంటే
మనసును చిలికే వాడు. మరి ఒక కోరిక మనలో కలిగించి (మంచిదో చెడ్డదో ) అది నెరవేరే వరకు లేక ఎదురు దెబ్బ తగిలేవరకు మదన పరుచుతూనే ఉంటాడు. కాబట్టి మనసు ఇల్లయితే అందు ఆహ్లాదము కలిగించు అగరుబత్తి వెలిగించేతే ఆహూతులను
ఆకట్టుకొంటుంది అదే ఆయిల్లు అమేధ్యమునకు ఆలవాలమైతే క్రిమి కీటకములకు
ఆలయమౌతుంది. అందుకే వేదము 'ఆనో భద్రాః క్రతవోయంతు విశ్వతః' అన్నది. అంటే
దశ దిశలనుండి నాపై సద్భావనా వీచికలు ప్రసరించు గాక అని. అప్పుడే అమిత బలశాలియైన మన్మధుడు మనలో నిజమైన ప్రేమను వెలయింప జేస్తాడు.
कर्पूर इव दग्धोऽपि शक्तिमान् यो दिने दिने l
नमोऽस्त्ववार्यवीर्याय तस्मै कुसुमधन्वने ll - लोचन
कर्पूर जैसा जलकर अनंग होनेसेभी मन्मध हमारे दिलों में उमंग भरना नहीं छोड़ा | इस से यह पता
चलता है की वे कितना बलवान है|
उसीलिये हम कितना कोशिश करने से भी उसे अन्दर आनेसे नहीं रोक सकते | थो भलाई इसी में है
की उसे अन्दर आनेदे | लेकिन कब ? जब हम हमारे दिल को साफ़ सुतरा रखते हैं | अगर मन घर
होता है तो उस में खुसबू फैलाने वाली एक अगरबत्ती जलानेसे आने वाले मेहमान भुत
उल्लास से अन्दर आते हैं | अगर घर में गन्दगी ही है तो कीदेक मकूदे ही आयेंगे | उसी लिए ' रुग्वेद '
ऐसा बोलता है "आनो भद्राः क्रतवो यंत्हू विस्वतः" (दशा दिशाॐ से मेरे तरफ सद्भावना परम्परा ही
आता रहे | ) थो मन को साफ़ रखना इतना जरूरत है |
karpUra iva dagdho.pi shaktimaan yo dine dine l
namo.stvavaaryavIryaaya tasmai kusumadhanvane ll - lochana
He who, even after being burnt like camphor, gets stronger day by day, salutations to that
unsuppressable hero, Manmadha, who holds the flowery bow. However cupid is not equivalent to
Manmadha as per Mythology.
Camphor sublimates without even leaving behind the ashes. Similarly, legend says that, Lord Shiva's
third eye burnt Manmadha with no remnants left behind. But this non-personification of
Manmadha hasn't reduced his influence in any which way! Whether Manmadha himself has a
body or not doesn't matter. When he strikes one with his the arrows, his influence grows stronger
and stronger by the day. The poet opines that it is not even in one's own hands to ward
Manmadha off. Love is so powerful.
Love is created not by looks, but with the MANAS. That why Manmadha is called 'manoja' (born in
the MANAS) !
If our body is the house keep an incense stick burning in it. The guests love to come. If it is filth that is
placed in the house only insects and bacteria come. So keep your heart clean then only the
desires to promote your personality enter .That is why Rig Veda says "aano bhadraaH
krathavoyanthu viswataH" meaning 'Let noble thoughts come from all sides.'
****************************************************
అజరామర సూక్తి - 119
अजरामर सूक्ति – 119
Eternal Quote - 119
https://cherukuramamohan.blogspot.com/2021/01/119-119-eternal-quote-119.html
नमन्ति फलिता वृक्षाः नमंति विबुधाजनाः l
शुष्क काष्टानि मूर्खाच भिद्यन्ते s नल सर्वदा ll
నమంతి ఫలితా వృక్షాః నమంతి విబుధాజనాః l
శుష్క కాష్టాని మూర్ఖాచ భిద్యన్తే s నల సర్వదా ll
ఫలించిన వృక్షములు తమ మధురమైన ఫలములను వాడుకొమ్మని వంగి
నమస్కరించుచుంటాయి . జ్ఞానులు అహంకరించక ఎంతో సాధువర్తనులై, తాము
మానవతకు సహాయ పడగలమేమోనని వంగి నమస్కరిస్తారు .
మూర్ఖులకు ఆ స్పృహ ఉండదు. వారు ఎండు కట్టెలలాంటివారు. కాలుటకు తప్ప
ఎందుకూ పనికిరారు.
नमन्ति फलिता वृक्षाः नमंति विबुधाजनाः l
शुष्क काष्टानि मूर्खाच भिद्यन्ते s नल सर्वदा ll
फल भारित वृक्षअपने फलोंको लेने केलिए विनम्रता से झुक के लोगोंको लेनेकेलिये कह्ते हैं |
उसी तरह ज्ञानी लोग विनाम्रतासे जोकुछ उनके बस में है वह करनेकेलिये हमेशा तय्यार रहते हैं |
मूर्ख लोग सूखे लकड़ियों के तरह सिर्फ जलने केलिये ही उपयुक्त होते हैं |
Namanthi phalithaa vrukshaaH namanthi vibudhaajanaaH l
shushka kaashtaani moorkhaacha bhidyanthe nala sarvadaa ll
Fructified trees bow with all humility requesting to eat the sweet fruits. People of
wisdom always bow with all humility offering themselves for any sort of help to the human kind.
Stupids are like dry fire wood who will be useful to burn.
స్వస్తి.
*******************************************************
అజరామర సూక్తి -120
अजरामर सूक्ति - 120
Eternal Quote - 120
धारणाद्धर्म इत्याहुः धर्मो धारयते प्रजा
यात्स्या द्धारण संयुक्तःसधर्म इतिनिश्चयः
युवैव धर्मशीलः स्यादानित्यम खालुजीवितम
कोहिजानाति कस्याद्य मृत्युकालो भवेदति
ధారణాద్ధర్మ ఇత్యాహుః ధర్మో ధారయతే ప్రజాః l
యత్స్యాద్ధారణ సంయుక్తః సధర్మ ఇతినిశ్చయః
యువైవ ధర్మశీలః స్యాదనిత్యం ఖలు జీవితం
కోహిజానాతి కస్యాద్య మృత్యుకాలో భవేదతి ll
ధర్మమనే పదానికి వ్యవహారములో అనేక అర్థాలు చెప్పవలసి వస్తుంది. ప్రకరణాన్ని బట్టి
అర్థభేదం సంభవిస్తుంది. ఇక్కడ ధర్మానికి, 'లోక వ్యవస్థ దెబ్బ తినకుండా ప్రతివాడు
అనుసరించవలసిన సామాన్య నియమము' అన్న అర్థము చెప్పుకొంటే సరిపోతుంది.
సమాజాన్ని చక్కజేసే ధర్మాలను ఎవరూ అతిక్రమించగూడదు. అలా అతిక్రమిస్తే
సమాజము దెబ్బతింటుంది . పశు పక్షి క్రిమి కీటకాదులు తమ నియమిత ధర్మాన్ని
అతిక్రమించవు . ఆ ఇబ్బంది ఒక మానవునకు మాత్రమె! అందుకే ఇన్ని శాస్త్రాలు ఇన్ని
నీతులు.
ఇక కొందరు ఈ ధర్మాచరణ అంతా ముసలి వాళ్లకు మాత్రమే నవయువకులమైన
మనకెందుకు అనుకొంటారు. అంతకు మించిన పొరబాటు లేదు. లోకములో అందరికీ
తెలిసినదే అయినా గుర్తుంచుకోదలచిన రహస్యము ఒకటుంది. అదే మృత్యువు . 'నిత్యం
సన్నిహితోమృత్యుః కర్తవ్యమ్ ధర్మ సంగ్రహం' అన్నది ఆర్య వాక్కు. బ్రతికినంతకాలము
ఒక వ్యక్తికి ఎల్లవేళలా తోడుగా వుండేది మృత్యువే. ఆ సత్యాన్ని తెలుసుకొంటే అది
స్నేహితునిగా కౌగిలించుకొంటుంది లేకుంటే శత్రువుగా కబళించుతుంది. కాబాటి ఎ
వయసులో కూడా ధర్మ పథమును వీడకూడదు.
ధర్మాన్ని గూర్చి విస్తృతముగా చదువదలచినవారు ‘అజరామర సూక్తి 109’ చదువవచ్చు.
व्यवहार में धरम के कई अर्थ होते हैं | जो भी लौकिक प्रथा का सम्मान करते हुए अपना कर्तव्य
निभाता है उसे हम धरम कहसकते हैं | समाज को सुधार लानेवाला जो भी करम ,धरम ही होता है |
अगर उस का पालन नहीं करेंगे तो समाज को हानी पहूँचती है |
पशु पक्षी आदी अपने धरम से नहीं अलग होते हैं | दुविधा तो सिर्फ़ आदमी से ही पैदा होता है |
थोड़े लोग ऐसे भी समाँझते हैं की ये बातें सिर्फ़ बूढ़े लोगों केलिए बनते हैं| लेकिन इस में सच्चाई
नहीं है | यह गलत है क्यों की कौन जानता है की मृत्यु कब उसे घेरलेता है | उसी लिए आर्यलोग
कहते हैं " नित्यं संनिहिठो मृत्युः कर्तव्यं धर्मं संग्रहं | " इसीलिये छोटा हो या बड़ा धरम का पालन
करना उनका कर्त्व्य होता है l
धरम केबारेमे अधिक जानकारी केलिए ‘अजरामर सूक्थी 109’ पढ़िए l
dhaaranaaddharmamityaahuh dharmo dhaarayathe prajaa
yatsyaaddhaarana samyuktah sadharma ithinishayah
yuvaiva dharmasheelah syaadanityam khalujeevitham
kohijaanaathi kassyaadya mrutyukaalo bhavedathi
Dharma is a key concept with multiple meanings. There is no single word translation for dharma in western languages. In our culture, dharma signifies behaviors that are considered to be in accord with order that makes life and universe possible, and includes duties, rights, laws, conduct, virtues and ‘‘right way of living’’. If one crosses the path of Dharma that would be detrimental to both him and the society also.
When all the herbivorous, carnivorous and omnivorous animals, Avifauna (various birds), amphibians or aquatic have their own dharma which they never cross. The difficulty is only with the human race.
Perception of some youngsters is that Dharma is only meant for the old. It is not true. Young or old 'Mruthyu' is the only companion all throughout our life whether we like or not. If we like it embraces at the appropriate time otherwise it will slain. That is why if we tread the right path 'Mruthyu' becomes the friend. That is why our elders say ' your MRITYU is always nearby. Your duty is to muster dharma.'
Hence let us take Dharma to our stride and march on the path of life.
For detailed study about ‘Dharma’ you can go through ‘Eternal Quote – 109’
స్వస్తి.
********************************************************************************************************
Comments
Post a Comment