అజరామర సూక్తి - 7

  

అజరామర సూక్తి - 181

अजरामर सूक्ति - 181

Eternal Quote - 181

आरभ्यन्तेऽल्पमेवाऽज्ञाः कामं व्यग्रा भवन्ति च l

महारंभाः कृतधियः तिष्ठन्ति च निराकुला: ll - शिशुपाल वध (माघ महा कवि)

ఆరభ్యన్తేऽల్పమెవా s జ్ఞాః కామం వ్యగ్రా భావంతిచ l

మహారంభాః కృతథియః తిష్ఠన్తి చ నిరాకులాః ll - శిశుపాల వధ (మాఘ మహాకవి)

మూర్ఖులు చిన్నపనిని చేబూని అడ్డమొచ్చే ఆటంకాలను అతి పెద్దవిగా తలచుతుంటారు.

అదే ధీరులు తము తలపెట్టినది పెద్ద పనిని తలపెట్టుటయేగాక అంతరాయాలు ఎంత 

పెద్దవయినా  అనాయాసముగా అధిగమించి అంతపనినీ ఆసాంతము నెరవేరుస్తారు . 

నేను వ్రాసిన ఈ పద్యములు సందర్భోచితములని ఎంచి మీముందుంచుచున్నాను.

ఆ. గడ్డి మొలక గూడ కడు గొప్పదౌ చెట్టు

     పెనుగులాడి దాని పీకినాము

      మమ్ము మించు వారు మరిలేరు భువిపైన

      అందురల్ప జనులు అతిశయించి

తే.  శ్రేష్ఠు డెప్పుడు పరజన శ్రియము కొరకు

       కొద్ది గొప్పల నెంచక కోర్కేమీర

       చేత బట్టిన పని తాను చిత్తముంచి

       పూర్తిజేయును ఆతడే స్ఫూర్తి దాత

కం. మలినాల మసలు ఈగలు

        పలు విధముల రొదను జేయు, పనిచేయకనే

         అలి తతులు రవము జేసియు  

         విలువౌ సుధలిచ్చి తాము వీడును వసతిన్

रभ्यन्तेऽल्पमेवाऽज्ञाः कामं व्यग्रा भवन्ति च l

महारंभाः कृतधियः तिष्ठन्ति च निराकुला: ll - शिशुपाल वध (माघ महा कवि)

मूर्खजन छोटा काम हाथ लेके बीच में आनेके छोटे छोटे अटकलों को भी बहुत बड़े समझके बैठ जाते हैं। लेकिन महान 

लोग जो होते हैं वे बड़े कामों को ही थाम लेते हैं और उन कामों को पूरा करनेमे सामने कितने  बडे 

आपत्तियाँ  भी आ पड़े  वे हिलते नहीं किंतु उन आपत्तियों को तिनके के सामान मानके ,बहुत सुगम गति  से उन को 

पार रके चले जाते हैं।

Aarabhante’lpamevaa’jjnaah kaamam vyagraa bhavanti l

chaMahaarambhaah kritadhiyastishthanti cha niraakulaah ll

Shishupaalavadham  (Maagha kavi)

Fools start an undertaking in a small way and they struggle to complete it, more over they magnify 

their hurdles to gain sympathy from the others.  Great men start in a big way and accomplish the 

task remaining unruffled in spite of its magnitude.

స్వస్తి.

*************************************************

అజరామర సూక్తి  - 182

अजरामर सूक्ति  - 182

Eternal Quote -182

జలే శైత్యాదికం యద్వజ్జల భానుంన సంస్పృ శేత్ l

బుద్ధేః కామాదికం తద్వ చ్చిదాభాసం ణ సంస్పృశేత్ ll - జగద్గురు శంకరాచార్య

తటాకములోని జలములోగల సూర్యబింబమునకు, అజలముయోక్క గుణములుగానీ,జలచరములుగానీ 

ఏవిధముగా అంటవో  అదే విధముగా బుద్ధి యొక్క గుణములు ఆత్మనంటవు.

जले शैत्यादिकं यद्व ज्जल भानुं न संस्पृशेत  l

बुद्धेः कामादिकम तद्व च्चिदाभासं सा संस्पृशेत  ll - जगद्गुरु शंकराचार्य

सूरज का छाया जो तालाब में पड़ता है उसे उस तालाब के कोई भी गुण नहीं छूसकता। उसी तरह 

बुध्दी की मनमानी आत्मा को कुछ नहीं करसकता।

jale saityaadikam yadva jjalam bhaanum na samspruseth l

buddheh kamadhikam tadva cchida bhavam na samspruseth ll

Jagadguru Shankaracharya

The sun on the sky reflects in the water of, say, a lake. The qualities of the water in the lake cannot 

attribute to the sun. He is their but remains untouched and unswayed. As told earlier ATMA is the 

reflection of PARAMAATMA. In the same way the qualities of our mind cannot influence the SOUL.

స్వస్తి.

*************************************************

అజరామర సూక్తి - 183 

अजरामर सूक्ति - 183

Eternal Quote - 183

 तावदाश्रयते लक्ष्म्या तावदस्य स्थिरं यशः ।

पुरुषस्तावदेवासौ यावन्मानान्न हीयते ॥

 తావదాశ్రయతే లక్ష్మ్యా తావదస్య స్థిరం యశః l

పురుషస్తావాడె వాసౌ యావన్మానాన్నహీయతే ll - కిరాతార్జునీయము (భారవి)

ఒక వ్యక్తి ధనికుడైనా, యశోవంతుడైనా, ప్రాజ్ఞుడయినా సమాజములో గౌరవము పోగొట్టుకోకుండా వున్నంతవరకే . ఇందుకు మానధనుడగు సుయోధనుడు ద్రౌపది మానగారణము చేయనేంచి చివరకు తాను అనేక మారులు అవమానముల పాలై మానహీనమైన చావును పొందినాడు.

 మానధనుండు ఘోరయవమానము సాధ్వికి గూర్పనెంచి స

మ్మాన విహీనుడయ్యె జగమంతయు నెంతయొ చీదరించగా

న్యూనత నెంచకన్ ఖలు సు యోధను డాజిని జేసి ప్రాణముల్

దీనత హీనతల్ గలియ దిక్కెటులేని విధాన వీడెడిన్

तावदाश्रयते लक्ष्म्या तावदस्य स्थिरं यशः ।

पुरुषस्तावदेवासौ यावन्मानान्न हीयते ॥ - किरातार्जुनीयम (महाकवि भारवि)

 कोई भी धनवान , कीर्तिमान या प्रज्ञाशाली अपनी अस्तित्व तब तक रख सकता है जब तक समाज उसका कदर करता है l इस विषय का समुचित उदाहरण सुयोधन है l उन्होंने साध्वी द्रौपदी को अपमान करने का उत्सुकतासे भरी सभामें उनकी चीर हरण करने का कोशिष की और उसी कारण से सारे जहां के दृष्टी में बहुत मानहीन होकर बहुत दयनीय स्थिथि में मरना पडा l

 Taavadaashreeyate lakshmyaa taavadasya sthiram yashah l

Purushastaavadevaasau yaavanmaanaanna heeyate ll - Kiraataarjuneeyam (Bharavi)

One can accumulate wealth, one’s fame remains stable and one is considered a man of substance only so long as one commands the respect of society. Just take the case of Duryodhana. He tried Droupadi to put to shame but that tarnished his image before the world and made him embrace a miserable death.

స్వస్తి.

*************************************************

  అజరామర సూక్తి - 184

अजरामर सूक्ति - 184

Eternal Quote - 184

 

वाग्दंडो 2ध मानदंडः कायदंडा स्तथैवच l

यस्यैते   निहिताबुद्धौ त्रिदण्डि स उच्यते ll

 

वेदाभ्यास सतपोज्ञ्यान मिन्द्रियाणाम् च समयमः l

अहिंसा गुरुसेवाच निःश्रेयस्करं  परं ll

 వాగ్దండో 2 ధ మనోదండ కాయదండ స్తథైవచ l

యస్యై తే నిహితా బుద్ధౌ త్రిదండీ స ఉచ్యతే ll (11-10) - మనుధర్మ శాస్త్రము 

వేదాభ్యాస స్తపోజ్ఞాన మింద్రియాణామ్ చ సంశయః l

అహింసా గురుసేవాచ నిఃశ్రే యస్కరమ్ పరమ్ ll (12-83) - మనుధర్మ శాస్త్రము 

 మనోవాక్కాయములను త్రికరణములు అంటారు . మనస్సులోని భావము వాక్కులో ప్రతిఫలించితే వాక్కు తెలిపిన భావము శరీరము చేసే ప్రతి పనిలో ప్రతిఫలించవలె. అప్పుడు ఒక వ్యక్తీ తనపని త్రికరణ శుద్ధిగా ఆచరించినట్లౌతుంది. ఎవరైతే ఈవిధముగా మనోదండమును, వాగ్దండమును , కాయ (శరీర)దండమును కలిగి తనను శిక్షించుకొనుచూ ధర్మమార్గమును అనుసరించుతాడో ఆతనిని త్రిదండి అంటారు.ఆవిధముగా త్రికరణ శుద్ధికలిగి రాగద్వేషాలకు అతీతంగా వుండే మహనీయులు బహు అరుదు.  

వేదాభ్యాసము,తపస్సు,జ్ఞానము,ఇంద్రియనిగ్రహము,అహింస,గురుసేవ ఇవి మోక్ష సాధనములు . ఇటువంటి మహనీయులను త్రికరణ శుద్ధితో నమస్కరించుదాము. ఈ కాలములో అటువంటి త్రిదండి సన్యాసుల ఉనికి  దుర్లభము.

वाग्दंडो 2ध मानदंडः कायदंडा स्तथैवच l

यस्यैते   निहिताबुद्धौ त्रिदण्डि स उच्यते ll - मनुधर्म शास्त्र 

 वेदाभ्यास सतपोज्ञ्यान मिन्द्रियाणाम् च समयमः l

अहिंसा गुरुसेवाच निःश्रेयस्करं  परं ll - मनुधर्म शास्त्र 

 मन शब्द और तन को त्रिकरण कहते हैं | मन शब्द में, शब्द कार्याचरण में कार्याचरण काय से जुटना चाहिए | वही त्रिकरण शुद्धि कहलाता है | इस मनोदन,वाग्दंड और काय दंड अपने नियंत्रण में रख के खुद को सुधारते हुए जीवन पथ में चलता है वही त्रिदण्डी कहलाता है | ऐसे लोगों को बहुत मुश्किल से देखनेको मिलता है |

यह लोग वेदाभ्यास,तापस, ज्ञान, इन्द्रिय निग्रह,अहिंसा,गुरुवर के सेवा को मोक्ष साधन समझ के उन्ही का साधन करते हैं |उस तरह के महापुरुषों को हम सब मिलके साष्टांग दंड प्रणाम करें | आजकल वैसे त्रिदंडी संयासियौं को पाना बहुत कठिन है l

vaagdando dha maanadandah kaayadandastadaivacha l

yasyaite nihitaa buddhou tridandi sa uchyathe ll - Manu dharma Sastra

 vedaabhyaasa stapojnaana mindriyaanaamcha samshayah l

ahimsaa gurusevaacha nih shreyaskaram param ll - Manu dharma Sastra

The feel emanating from heart should come as a word from mouth and the word that comes out should reflect in the deed. This is called "Trikarana Suddhi". The manodanda (thought - staff), vaakdanda (word--staff) kayadanda (body-- staff) are symbolic to trikaranaass and the person who physically holds the bundle of these three staffs is called 'Tridandi.' We bow before him who has these TRIKARANAS under his total control.

A scholar of Vedas, a person devoted to penance, one who earns wisdom, who has total control on his senses, who adhere to nonviolence, and above all who respects his GURU from the core of his heart becomes eligible for salvation (Moksha). Our salutations to them. 

Nowadays we find Tridandis for namesake and to exploit gullibles. Nowadays to find such Tridandi Swamijis is almost impossible.

స్వస్తి.
*************************************************

 అజరామర సూక్తి – 185

अजरामर सूक्ति  - 185

Eternal Quote   - 185

धारणाद्धर्म इत्याहुः धर्मो धारयते प्रजा l

यात्स्या द्धारण संयुक्तःसधर्म इतिनिश्चयः ll

 

युवैव धर्मशीलः स्यादानित्यम खालुजीवितम l

कोहिजानाति कस्याद्य मृत्युकालो भवेदति ll

 

ధారణాద్ధర్మ ఇత్యాహుః ధర్మో ధారయతే ప్రజాః l

యత్స్యాద్ధారణ సంయుక్తః సధర్మ ఇతినిశ్చయః ll

యువైవ ధర్మశీలః స్యాదనిత్యం ఖలు జీవితం l

కోహిజానాతి కస్యాద్య మృత్యుకాలో భవేదతి ll

ధర్మమనే పదానికి వ్యవహారములో అనేక అర్థాలు చెప్పవలసి వస్తుంది. ప్రకరణాన్ని బట్టి 

అర్థభేదం సంభవిస్తుంది. ఇక్కడ ధర్మానికి, 'లోక వ్యవస్థ దెబ్బ తినకుండా ప్రతివాడు 

అనుసరించవలసిన సామాన్య నియమము' అన్న అర్థము చెప్పుకొంటే సరిపోతుంది. 

సమాజాన్ని చక్కజేసే ధర్మాలను ఎవరూ అతిక్రమించగూడదు. అలా అతిక్రమిస్తే 

సమాజము దెబ్బతింటుంది . పశు పక్షి క్రిమి కీటకాదులు తమ నియమిత ధర్మాన్ని 

అతిక్రమించవు . ఆ ఇబ్బంది ఒక మానవునకు మాత్రమే! అందుకే ఇన్ని శాస్త్రాలు ఇన్ని 

నీతులు.

ఇక కొందరు ఈ ధర్మాచరణ అంతా ముసలి వాళ్లకు మాత్రమే నవయువకులమైన 

మనకెందుకు అనుకొంటారు. అంతకు మించిన పొరబాటు లేదు. లోకములో అందరికీ 

తెలిసినదే అయినా గుర్తుంచుకోదలచిన రహస్యము ఒకటుంది. అదే మృత్యువు . 'నిత్యం 

సన్నిహితోమృత్యుః కర్తవ్యమ్ ధర్మ సంగ్రహం' అన్నది ఆర్య వాక్కు. బ్రతికినంతకాలము 

ఒక వ్యక్తికి ఎల్లవేళలా తోడుగా వుండేది మృత్యువే. ఆ సత్యాన్ని తెలుసుకొంటే అది 

స్నేహితునిగా కౌగిలించుకొంటుంది  లేకుంటే శత్రువుగా కబళించుతుంది. కాబట్టి యే 

వయసులో కూడా ధర్మ పథమును వీడకూడదు.

धारणाद्धर्म इत्याहुः धर्मो धारयते प्रजा l

यात्स्या द्धारण संयुक्तःसधर्म इतिनिश्चयः ll

युवैव धर्मशीलः स्यादानित्यम खालुजीवितम l

कोहिजानाति कस्याद्य मृत्युकालो भवेदति ll

व्यवहार में धरम के कई अर्थ होते हैं | जो भी लौकिक प्रथा का सम्मान करते हुए अपना कर्तव्य निभाता है उसे हम धरम कहसकते हैं | समाज को सुधार लानेवाला जो भी करम ,धरम ही होता है | अगर उस का पालन नहीं करेंगे तो समाज को हानी पहूँचती है |

पशु पक्षी आदी अपने धरम से नहीं अलग होते हैं | दुविधा तो सिर्फ़ आदमी से ही पैदा होता है |

थोड़े लोग ऐसे भी समाँझते हैं की ये बातें सिर्फ़ बूढ़े लोगों केलिए बनते हैं| लेकिन इस में सच्चाई नहीं है | यह गलत है क्यों की कौन जानता है की मृत्यु कब उसे घेरलेता है | उसी लिए आर्यलोग कहते हैं " नित्यं संनिहिठो मृत्युः कर्तव्यं धर्मं संग्रहं | " इसीलिये छोटा हो या बड़ा धरम का पालन करना उनका कर्त्व्य होता है 

dhaaranaaddharmamityaahuh dharmo dhaarayathe prajaa l

yatsyaaddhaarana samyuktah sadharma ithinishayah ll

yuvaiva dharmasheelah syaadanityam khalujeevitham

kohijaanaathi kassyaadya mrutyukaalo bhavedathi

 Dharma is a key concept with multiple meanings. There is no single word translation for dharma in western languages. In our culture, dharma signifies behaviors that are considered to be in accord with order that makes life and universe possible, and includes duties, rights, laws, conduct, virtues and ‘‘right way of living’’. If one crosses the path of Dharma that would be detrimental to both him and the society also.

When all the herbivorous, carnivorous and omnivorous animals, Avifauna (various birds), amphibians or aquatic have their own dharma which they never cross. The difficulty is only with the human race.

Perception of some youngsters is that Dharma is only meant for the old. It is not true. Young or old 'Mruthyu' is the only companion all throughout our life whether we like or not. If we like it embraces at the appropriate time otherwise it will slain. That is why if we tread the right path 'Mruthyu' becomes the friend. That is why our elders say ' your MRITYU is always nearby. Your duty is to muster dharma.'

Hence let us take Dharma to our stride and march on the path of life.

స్వస్తి.

**************************************

 అజరామర సూక్తి - 186

अजरामर सूक्ति - 186

Eternal Quote - 186

नमन्ति फलिता वृक्षाः नमंति विबुधाजनाः l

शुष्क काष्टानि मूर्खाच भिद्यन्ते s नल सर्वदा ll

 

నమంతి ఫలితా వృక్షాః నమంతి విబుధాజనాః l

శుష్క కాష్టాని మూర్ఖాచ భిద్యన్తే s నల సర్వదా ll

ఫలించిన వృక్షములు తమ మధురమైన ఫలములను వాడుకొమ్మని వంగి 

నమస్కరించుచుంటాయి . జ్ఞానులు అహంకరించక ఎంతో సాధువర్తనులై, తాము 

మానవతకు సహాయ పడగలమేమోనని వంగి నమస్కరిస్తారు . మూర్ఖులకు ఆ స్పృహ 

ఉండదు. వారు  ఎండు కట్టెలలాంటివారు, నిర్రున నీల్గియుంటారు.  కాల్చుటకు తప్ప 

ఎందుకూ పనికిరారు. ణా మెదడు లో మెదలిన ఈ దిగువన గల పద్యము 

సందర్భోచితమని తలంచుతాను.

తుమ్మ చెట్టు గూడ నిమ్మ చెట్టును బోలె

కల్గియుండు తాను కంటకముల

నిమ్మ ఇచ్చు మనకు నిమ్మ పండ్లను జూడ

కాల్చ కట్టెలిచ్చు గాంచ తుమ్మ

नमन्ति फलिता वृक्षाः नमंति विबुधाजनाः l

शुष्क काष्टानि मूर्खाच भिद्यन्ते s नल सर्वदा ll

फल भारित वृक्षअपने फलोंको लेने केलिए विनम्रता से झुक के लोगोंको

लेनेकेलिये कह्ते हैं |उसी तरह ज्ञानी लोग विनाम्रतासे जोकुछ उनके बस में है वह करनेकेलिये हमेशा तय्यार रहते हैं | 

मूर्ख लोग सूखे लकड़ियों के तरह सिर्फ जलने केलिये ही उपयुक्त होते हैं |

Namanthi phalithaa vrukshaaH namanthi vibudhaajanaaH l

shushka kaashtaani moorkhaacha bhidyanthe nala sarvadaa ll

Fructified trees bow with all humility requesting to eat the sweet fruits. People 

of wisdom always bow with all humility offering themselves for any sort of 

help to the human kind. Stupids are like dry fire wood who will be useful to 

burn.

స్వస్తి.

**************************************

అజరామర సూక్తి - 187

अजरामर सूक्ति - 187

Eternal Quote - 187

क्षणे क्षणे यन्नवतामुपैति तदेव रूपं रमणीयतायाः l - शिशुपाल वध ( कवी माघ )

క్షణే క్షణే యన్నవతాముపైతి తదేవ రూపం రమణీయతాయాః l 

శిశుపాల వధ (మాఘ కవి)

క్షణక్షణము కొత్త అలంకారాన్ని సంతరించుకొంటూ నిత్య నూతనముగాఉంటూ నిరంతరమూ ఆకట్టుకోనేదేకదా నిజమన రూపమంటే ! ఒక్క వాక్యములో ఎంత గొప్ప మాట చెప్పినారో మహానుభావుడైన మాఘకవి . కాబట్టి మనము ఆతురుతగాచూచేవి క్షణికమైన అందాలు పొందేది క్షణికమైన ఆనందాలు.

అందుకే ఏనాడో ఆది శంకరులవారు

'నారీ స్తనభర నాభీ దేశం దృష్ట్వా మాగా మోహావేశం l

ఏతన్మాంసావసాది వికారం మనసివి చింతయ వారం వారం' ll

అని చెప్పినారు . అన్నమయ్య కూడా 'మరువను ఆహారమ్మును మరువను సంసార 

సుఖము మరువను ఇంద్రియ భోగము మాధవ నీమాయ'అన్నారు. ఏది నిత్యమో ,ఏ 

వర్చస్సు నిత్యనూతనమో, ఏది శాశ్వతమో,దానిని చిన్న వయసులోనే పట్టుకొంటే ఇక ఆ 

వ్యక్తికి తిరుగేమున్నది . 'అనగననగ రాగ మతిశయిల్లుచు నుండు' అనికదా ఆర్య 

వాక్కు. అట్లని సన్యాసము తీసుకొనవలసిన అవసరము లేదు .

ప్రహ్లాదుని ఆదర్శముగా నెంచి భగవంతుని సాధించిన చాలు. ఒక వ్యక్తికి అంతకు 

మించిన సంతృప్తి వేరేమున్నధి. 'అహము' లేని 'ఇహము' అనుభవించుతూ ఆ 

పరమాత్ముని ఆకర్షణకు లోనైతే అంతకన్నా కావలసినది ఏమున్నది .

 

क्षणे क्षणे यन्नवतामुपैति तदेव रूपं रमणीयतायाः l - शिशुपाल वध ( कवी माघ )

जो हर घड़ी नित्य नूतन होकर हर घड़ी हर पल  मन को लुभाता है वही सही सौंदर्य होता है| बाकी सब हमारा भ्रंती होता है|

यही जगद्गुरु शंकराचार्य जी भी बोलते हैं|

नारी स्थान भर नाभी देशं दृष्ट्वा मागा मोहावेशं l

एतान मांस वसादि विकारं मनसिवि चिन्तय वारं वारं ll

जो नारी के अन्गाङ्गोन के भ्रम मे फस जाता है और हमेशा उसी चिन्तन मे लगा रह्ताहै तो वह मुकिती के बारेमे क्या सोच

सकताहै | अगर हम मानसिक पीड़ा से मुक्त होगएंगे तो आमुष्मिक सुविधा के बारेमे सोच सकते हैं l

Kshane Kshane yannavataamupaiti tadeva roopam ramaneeyataayaah l - Shishupaalavadham (Maagha kavi)

Beauty is that which takes on a new form every minute (so that the one who looks at it is never tired or bored)

Adi Shankara says :

Naree sthana bhara nabhi nivesam, Mithyaa mayaa mohaavesam l

Ethan mamsavasaadhi vikaram, Manasi vichinthaya vaaram vaaram ll

A lady’s busts divine, her bellies shapely, they are but gates of deceit, and the joy that is given out,

Is by flesh and fat alone. Think of this, Day in and day out / Annamayya says" I am not oblivious to this mundane pleasures like food, attachment to the family, sexual desires etc," like a drop of water on a lotus leaf, if one could be able to concentrate on the ever enchanting entity viz. GOD how much bliss he can gain. Saadhana gives Samvruddhi.

If this is realised at a young age like Prahlaada what else is required for his contentment.

స్వస్తి.

**********************************************************************

अजरामर सूक्ति – 188

Eternal Quote – 188

मन्दोऽप्यमन्दतामेति संसर्गेण विपश्चितः l
पङ्कछिदः फलस्येव निकर्षेणाविलं पयः ll - मालविकाग्निमित्रम (महाकवि कालीदास)
మందోsప్యమందతామేతి సమ్సర్గేణ విపశ్చితః l
పంకచ్ఛిదః ఫలస్యేవ నికర్షే ణాబిలమ్ పయః ll - మాళవికాగ్నిమిత్రము

(మహాకవి కాళీదాసు )
పూర్వము వర్షము వచ్చినా, ఏటినీరు త్రాగేవారు, ఏటినుండి ఆ బురద నీరే తెచ్చి 

అందులో 'చిల్లగింజలు' వేసేవారు అప్పుడు ఆ బురుద అంతా అడుగునకు దిగి పైన స్వచ్చమైన నీరు తేరేది." బురదనీటికి యిండుప కాయ గంధంతగిలితే తేటపడినట్లు" అంటాడు మహాకవి కాళీదాసు. అందుచేత పండిత జన సాహచర్యం మంచిదని తాత్పర్యం! 

ఈ విషయాన్ని తాను వ్రాసిన 'మాళవికాగ్ని మిత్రము' నాటకములో ఉపయోగించు 

చున్నాడు. " ఏ విధముగా నిర్మాలీ ఫలములు మంచినీటి నుండి బురుదను దూరము 

చేస్తాయో అదే విధంగా విజ్ఞుని సహవాసముతో అజ్ఞులు (జ్ఞానహీనులు) తమ మూర్ఖతను 

దూరము చేసుకొన వచ్చును .

ఎంత అర్థవంతమైన మాటో గమనించండి. మన పూర్వీకులు చెప్పిన 'సోదాహరణ 

సద్వాక్యము'లకన్నా మించి చెప్పగలిగిన విజాతీయుడు లేడు. మన పెద్దల పెద్దతనమును 

గుర్తించండి. దేశ గౌరవమునకు వన్నెతెండి .

అసలు ఇవి మనసు పెట్టి చదివితే మీకు కర్తవ్యము తనకు తానే బోధపడగలదు .ఈ 

దిగువ వున్నా శ్లోకమును కూడా ఒక పర్యాయము చదువండి.

సంఘః సర్వాత్మనా త్యాజ్యః  సచేత్యక్తుం న శక్యతే l

సాధవ సత్వాభి గాంతవ్య సంతహ్ సంఘస్య భేషజం II

మీ హృదయపూర్వక హృదయ సంబంధాలన్నింటినీ వదిలించుకోండి, కొన్ని కారణాల 

వల్ల మీరు అలా చేయలేకపోతే, వివేకవంతులైన పురుషులను ఆశ్రయించండి. 

వివేకవంతుల సాంగత్యము మొండిరోగాములకు కూడా సంజీవని వంటిది.

ధర్మరాజును ఒకసారి గమనించండి. ఆయన ఈ ధర్మ పరాయణతను తన తల్లి, పితామహుడు భీష్ముడు, గురువులు ద్రోణ కృపుల వద్దనుడి మరియు పినతండ్రి 

విదురుని వద్దనుండి కూడా శ్రద్ధతో గ్రహించినాడు. స్వార్థపరుడగు దుర్యోధనుడు 

‘అస్థానపతితమైన దాతృత్వము’ కలిగినవాడు. అంటే దాతృ గుణము వున్నది కానీ 

స్వార్థము అతనిని విచక్షణారహితుని చేసినది. అందుకే కర్ణునికి అంగరాజ్య 

మివ్వగలిగినాడు కానీ ధర్మరాజుకు వాడిసూది మొన మోపిన స్థలము కూడా 

ఇవ్వనన్నాడు, అందుచే మాత్సర్య మదొన్మత్తుడగు దుర్యోధనుడు, అసందర్భ ప్రలాపి రూక్షా స్వభావుడునగు శిశుపాలుడు దారుణ మరణమునకు గురియైనారు. 

ధర్మరాజు తన ధర్మబుద్ధిచే సశరీరుడై స్వర్గారోహణము చేసి ఇంద్రునితోకూడి ఇంద్ర 

సింహాసనమును అధిష్ఠించినాడు. అది నీతి, నియమము, నిష్ఠ, నిబద్ధత, నిష్కాపట్యము, 

ధర్మాచరణ మున్నగు సల్లక్షణముల అనుసరణ యొక్క సత్ఫలితము.‘త్యాగేనంకే అమృతత్వ మానసుః’ అని అంటూవున్నది వేదము. త్యాగము చేతనే  అమృతత్వమును పొందవీలవుతుంది. 

मन्दोऽप्यमन्दतामेति संसर्गेण विपश्चितः l

पङ्कछिदः फलस्येव निकर्षेणाविलं पयः ll - मालविकाग्निमित्रम ( महाकवि कालीदास)

जिस तरह 'निर्माली'' फल से गड़े के पानी शुद्ध होकर पीनेके लायक बनते हैं उसी तरह मूर्ख भी सतसांगत्य से अपने 

मूर्खता को दूर करके योग्य पुरुष बनजाता है |

एक बार इस श्लोक का भी कदर कीजिए l

 संग: सर्वात्मना त्याज्य: स चेत् त्यक्तुं न शक्यते  I

साधव सत्वभि गन्तव्य: संत: सङ्गस्य भेषजं  II
संग/आसक्ति सर्वथा त्याज्य है; पर यदि ऐसा शक्य न हो तो सज्जनों का संग करना । साधु पुरुषों का सहवास जडीबुटी है (हितकारक है)
इस सूक्तियां हमें धर्मं पथ गिखाते हैं और धर्मं पथ पर रखते हैं l उस राह पर चलना, अगर हम अपना कर्त्तव्य 

बनायेंगे तो हम इस समाज का मार्गदर्शक बनसक्ते हैं l 

 Mando’pyamandataameti samsargena vipashchitah l

Pankachchhidah phalasyeva nikashenaavilam payah ll - Malavikaagni mitraM Natakam (Mahakavi Kalidasa) 

Even a fool becomes clever by association with the wise just as even muddy water becomes clear when it comes into contact with the fruits of the nirmalee tree (i.e. when the fruits are put in the water).Tihi is a quotation from 'Malavikaagni mitramu'
of Mahakavi Kalidasa.No poet on the face of the earth used as many similes as he has used.
Enough if we go through keenly the sayings of our great ancisters and put them into practise that is more than sufficient. We need not search for the quotes of a foreigner. If these advices are implemented by the youth they can enable the country's flag flutter sky high in the days to come.

In this context you can go through this text.
sangah Sarvatmana Tyajyah Sa Chettyaktum, na Shakyate l

Sadhava Satvabhi gantavyah Santah Sangagasya Bhapeshman II

Get rid of all earthly attachments with all your heart, if for some reason you are not able to do that, approach men of wisdom. Wise men are the anti-dote for attachment.
స్వస్తి.
*****************************************

అజరామర సూక్తి - 189

अजरामर सूक्ति - 189

Eternal Quote -189

 प्रथम वयसि पीतं तोयमल्पम स्मरन्तः

शिरसि विहितभरा नारिकेला नराणाम

सलिलामाम्रुतकल्पं दद्युराजॆवितान्तम

नहि कृत मुपकारम साधवो विस्मरन्ति

 

ప్రథమ వయసి పీతం తోయమల్పమ్ స్మరంతం

శిరసి విహితభారా నారికేళ నరాణామ్ l

సలిల మమృత కల్పం దద్యురాజీవితాంతం

నహికృత ముపకారం సాధవో విస్మరన్తి ll

 మొక్కగా నున్న కొబ్బరి చెట్టు, మానవుడు పోసే నీరుత్రావుతుంది తాను పెరిగే వరకు. ఆపైనో అమృతజలనిధులను (కొబ్బరి కాయలను) నెత్తిన పెట్టుకొని తన జీవితాంతము ఆ సుధా స్రవంతిని తొణకని బెణకని పాత్రలను పోలిన నారికేళమునందుంచి మనకు వలసినపుడు నిరంతరాయముగా  త్రాగే విధముగా వుంటుంది. సద్గుణ సంపన్నులు తమకితరులు చేసిన మేలు జీవితాంతమూ గుర్తుంచుకొంటారు గానీ చేసిన కీడును మాత్రము బహిర్గతము కానివ్వరు. ఇందుకు ఉదాహరణము కాలకూట విషమును గొంతులో, అమృతకిరణములు విరజిమ్మే ఈశ్వరుడు పై మాటకు నిలువుటద్దము.

గుణ దోష బుధో గృహ్ణన్ ,ఇందు క్ష్వేళా వివేశ్వరః l

శిరసా శ్లాఘ్యతే పూర్వం ,పరం కంఠేన యచ్ఛతి ll

ఇక్కడ కొబ్బరి చెట్టుకు శివునికి ఒక సారూప్యము చెబుతాను. ఇది ‘చెప్పుకో చూద్దాం’ అన్న ప్రశ్న రూపములో ఉంటుంది

వృక్షాగ్ర వాసీ నచ పక్షి రాజః

త్రినేత్ర దారీ నచ శూలపాణిః l

త్వగ్వస్త్ర యుక్తో నచ సిద్ధ యోగిః

జలంచ బిభ్రన్ నఘటో నమేఘః ll

చెట్టు కొమ్మన ఉంటుంది కానీ పక్షిరాజు కాదు. కళ్ళు మూడుంటాయిగానీ ఈశ్వరుడు కాదు, శరీరము వస్త్రాచ్ఛాదితమే గానీ  సిద్ధ యోగి కాదు. పరమేశ్వరుడుగాక సిద్ధయోగి వేరెవరు? నీరు కలిగియున్నది కానీ ఇటు మ్కడవ కాదు అటు మేఘము కాదు. ఎంత గొప్పగా ఉన్నదో టెంకాయను తెలిపే ఈ వాస్తవము.

ఆ విధముగా. ఆ టెంకాయ చెట్టు ఆ పరమేశ్వరుడు  మనకు ఆదర్శమైతే ఎంత బాగుంటుంది . ఈ దేశము ఎంత బాగుపడుతుంది.

 जोभी पानी डालके नारियल के पौदेको पालते हैं वह पेड़ बनकर अपना जीवन भर हमें पानी मिठास के साथ देतीही रहती है|

अगर उस वृक्ष को हम आदर्श मानेंगे तो कितना अच्छा होगा | देश की उन्नती भी कितनी होगी |

सदाचारी लोग जीवन भर जिन कामों से लोगों के जरिए उना उत्थान हुवा  उन लोगों को सर पे रखकर दुनिया को दिखलाते हैं l लेकिन कुछलोगों के द्वारा किए गए नुकसान को उजागर बिना करे अन्दर ही अन्दर रखलेते हैं । इसका एक उदाहरण यह है कि भगवन शंकरजी  कालकूट विष गले में रख्लेते हैं  और अमृत किरणें वाला शशांक सर पर  चमकता रहता है l

गुण दोष बुधो गृहाण, इंदु क्ष्वेळा विवरेश्वरः l

शिरसा स्लाघ्यते पुर्वम, परम कंठेना यच्छति ll

यहाँ नारियल शिव का एक रूप कैसा बनता है देखीए । यह एक श्लोक है जो ‘प्रश्न’ के रूप में हमें पूछागया है ।

वृक्षाग्रह वासी नाच पाक्षी राजः

त्रिनेत्र धारी नच शूलपाणिः।

त्वग्वस्त्र युक्तो नच सिद्ध योगिः

जलंच बिभ्रन नघटो नमेघः ।।

पेड़ के डाल पर रहनेसे पक्षी नहीं है l तीन आँखें होनेसे सदाशिव नहीं है l शरीर चर्माम्बर से निपटा है लेकिन 

शंकर महादेव नहीं है l अंदर पानी तो है लेकिन न घडा है न घटा है l

इस तरह अगर नारियल और शंकर को हमारे आदर्श रखलेंगे तो  समाज कितना हसीं होसकता है l

 

Prathama vayasi peetham toyamalpam smaranthaH

shirasi vihithabharaa naarikelaa naraaNaam

salila mamRutha kalpam dadyuraa jeevithaantham

nahikRutha mupakaaram saadhvO vismaranthi

 

The sibling of a coconut tree grasps water given by the human. When once it becomes adult it gives nectar like water by keeping loads of coconuts on its head unto the end. That is the attitude of the people having unflinching gratitude. Just look at this how the people of reverence do. Take the case of Sadashiva. He keep moon on the top of his head to show the world how bright he is but the minacious venom within the throat. Meaning, we have to show to the world all the great that we received by the people but any blemish should always to be within the throat. How great an example it is!

Coincidentally let us see the similarity between a coconut and Sadashiva. This is in question form telling that ‘Coconut’ is the answer.

Vrikshagraha vasi nacha pakshi rajah

Trinetra dhari nacha shulapanih l

Twagvastra yuktho nacha Siddha Yogih

Jalanch Bibhran Naghato Nameghah ll

Lives on the branch of a tree but not a bird, has three eye but not Neelakantha, wears skin as the garment but not Mahesha, contains water but nether pot nor cloud. It is nothing other than ‘Coconut’

 How nice it will be if the coconut tree and Maheshwara are our

 IDOLS. How best the country can prosper.

స్వస్తి.

***************************************

అజరామర సూక్తి - 190

अजरामर सूक्ति - 190

Eternal Quote - 190

विकारहेतौ सति विक्रियन्ते येषां न चेतांसि त एव धीराः l

వికారహేతౌ  సతి విక్రియన్తే యేషాం న చేతాంసి త ఏవ ధీరాః l

కుమారసంభవము(మహాకవి కాళీదాసు)

వికారహేతువు- మనస్సు చలించేఅవకాశం, వున్నా చలింపక స్ధిరంగావుండేవాడే

ధీరుడు. అంటే పరిసరముల,పరిస్థితుల ప్రభావమునకు లోబడని మనోధృఢత

కలిగినవాడే ధైర్యవంతుడు . అంటే స్థిమితము స్థైర్యము కలిగియుంటేనే మానవుడు 

దేనినయినా సాధించగలడు. సుగ్రీవునితో మైత్రి కలిగే వరకూ ఒకవిధముగా సీతను పోగొట్టుకొని రాముడు ఒంటరి అయినాడు. అయినా సీతను వెదకే ధృడతను 

విడువలేదు. రావణుడే సీతాపహరణము చేసినది అని తెలిసి కూడా నేరుగా లంకపైకి 

దండయాత్రకు పోలేదు. తనకు ముందు సీత జాడ ముఖ్యము. ఆమెను రావణుడు 

భూమందలములోని ఏ ప్రాంతమున దాచినాడో తెలుసుకోనుతయే ముఖ్యమని తలచి, 

సుగ్రీవునితో అగ్నిసాక్షిగా మైత్రి కుదిరిన తరువాత కపులను భూమండలము లోని 

అన్నిదిక్కులకూ పంపుట జరిగినది. చివరకు రావణుని చంపి సీతను రావణ చార నుండి 

విడిపించుట జరిగినది.

ఈ సందర్భమున ఈ ‘ధైర్య పధ్ధతి -నీతి శతకం – భర్తృహరి’ శ్లోకము ఎంతో 

ఉచితమైనది. ఒకపరి తిలకించండి:

రత్నైర్మహాబ్ధే స్తుతుషుర్న దేవా

న భేజిరే భీమ విషేణ భీతిమ్‌ ।

సుధాం వినా న ప్రరయుర్విరామం

న నిశ్చితార్థాద్విరమంతి ధీరాః ॥ ధైర్య పధ్ధతి -నీతి శతకం - భర్తృహరి

తనిసిరే వేల్పులుదధి రత్నములచేత?

వెఱచిరే ఘోరకాకోల విషముచేత?

విడిచిరే యత్నమమృతంబు వొడముదనుక?

నిశ్చితార్థంబు వదలరు నిపుణమతులు." - భర్తృహరి.

అమృతము కొరకు సముద్ర మంతనము చేయునపుడు, మొదట వచ్చిన రత్నములకు 

ఆశపడలేదు, పిమ్మట వచ్చిన కాలకూట విశామునకు భయపడలేదు, కారణము 

వారిలక్ష్యము అమృతమే!

 

विकारहेतौ सति विक्रियन्ते येषां न चेतांसि त एव धीराः l – कुमार संभवं (महाकवि कालीदास)

जो हालत का गुलाम नहीं बनता  और मानसिक  दृढता अप्नाता है वही धैर्यवान होथा है

भर्तृहरिहरी के इस श्लोक को देखीए:

रत्नैर्महार्हैस्तुतुषुर्न देवा न भेजिरे भीमविषेण भीतिम् ।

सुधां विना न प्रययुर्विरामं न निश्चिदार्थाद्विरमन्ति धीराः ॥ –नीतिशतकम्, भर्तृहरिः

अति मूल्यवान रत्नों के ढेर मिलने पर देवगण संतुष्ट न हुए, या भयंकर विष निकलने पर वे डरे नहीं; अमृत न मिलने तक वे रुके नहीं (डँटे रहे) । उसी तरह, धीर व्यक्ति निश्चित किये कामों में से पीछे नहीं हटते ।

 

Vikaarahetau sati vikriyante Yeshaam na chetaamsi ta eva dheeraah l

Kumarasambhavam (Mahakavi Kalidasa)

Only he can be considered a dheera (a person of courage) whose mind is not 

disturbed or overcome by emotions even in the presence of objects of temptation. Go 

through this Bhartruhari SubhAShita:

 Ratnaairmahabhesthushushurna deva

Na bhejire Bhima vishena Bhitim l

Sudhaam vinaa na prayayurviraamam

Na nishchtaarthadwiramanti Dheerah ll

Gods did not get satisfied by precious stones; were not afraid by dangerous poison; did not stop until they attained the immortality nectar. Courageous people never quit (in) the (middle of) goals they decide (to attain.)

స్వస్తి.

**************************************

అజరామర సూక్తి - 191

अजरामा सूक्ति - 191

Eternal Quote - 191

जीयन्तां दुर्जया देहे रिपवश्च्क्षुरादयः ।

जितेषु ननु लोकोऽयं तेषु कृत्स्नस्त्वया जितः॥

 

జీయంతాం దుర్జయా దేహే రిపవశ్చక్షు రాదయఃl

జితేషు ననులోకోsయం తేషు కృత్స్నస్త్వయా జితః ll

- కిరాతార్జునీయము (మహాకవి భారవి)

శరీరగతమైన , జయింప శక్యము కాని ఇంద్రియములైన,చక్షురాది శత్రువులను

జయించగలిగినపుడే ఈ లోకమునే జయించినంతటి వాడవౌతావు .

చర్మము (స్పర్శ) 2.నాలుక (రుచి) 3.ముక్కు (వాసన) 4.కనులు (రూపము) 5.చెవులు (శబ్దము) అనేవి పంచేంద్రియములుగ పిలువబడుతాయి.

వాక్కు, . పాణి, పాదం. పాయువు, .ఉపస్థ, ఈ 5 కర్మేంద్రియములు.

త్వక్కు = చర్మం, చక్షువు = కన్ను, రసన = నాలుక, శ్రోతం = చెవి, ఘ్రాణం = ముక్కు, ఈ 5 జ్ఞానేంద్రియములు.,ఈ 5+5 అనగా 10 కాక బుద్ధి మనసు అన్న రెండు తత్వములు కలిసి మొత్తము 12 గుణములు కాగా, మానవ శరీరమును నియంత్రించుతూ వుంటాయి. మానవ శరీరము పంచ భూతాత్మకము. పృథివ్యాపస్తేజోవాయురాకాశములు. మొదట తెలిపిన ఆ 12 గుణముల స్వభావము శరీరములోని ఈ పంచ భూతములపై ప్రభావము చూపుతూ ఉంటుది.

ఒక వ్యక్తిపై ఒకదానితోనొకటి సంబంధము కలిగిన ఈ 17 తత్వముల ప్రభావము ఉంటుంది.

ఒక వ్యక్తి బాహిరముగా నల్లగా ఉంటాడు, వేరొకరిది చామన ఛాయా, మరొకరిది చంద్రుని వర్ణము. అయినా రంగును బట్టి వ్యక్తికి శరీరముపై కళ కాంతి రాదు. దానికి కారణము సూక్ష్మ శరీరముపై ఈ ధాతువుల ప్రభావము. ఈ బయటి శరీరము ఒక రంగు లేని గుడ్డ. సూక్ష్మశరీరము వివిధ వర్ణ వికిరణము చేయగల గాజు పట్టకము. మరి ఆ తెరపై ప్రకాశవంతమగు కాంతి కనిపించవలెనంటే, ఆ రంగులనందజేసే శక్తి ప్రబలమై ఉండవలసి వస్తుంది. అది ప్రబలము కావాలంటే మనము చేసే సత్కర్మల పైన ఆధారపడి యుంటుంది. కావున మన స్థూల శరీరము నిగారింపుతో కనిపించవలెనంటే మనకు సత్కర్మాచరణము అత్యంత ప్రధానము. ఈ సత్కర్మాచరణ మనకు ఇంద్రియనిగ్రహత వలననే కలుగుతుంది.

కావున ఎత్తి పరిస్థితిలోకూడా సకలేంద్రియ నిగ్రహము చాలా అవసరము. మన గత జన్మల పాప, పుణ్యాల ఫలితాలు, మునుపటి జీవితాల సంస్కారాల ప్రభావము మన శరీరపు కాంతి పయిన గూడా ఉంటంది.

जीयन्तां दुर्जया देहे रिपवश्च्क्षुरादयः ।

जितेषु ननु लोकोऽयं तेषु कृत्स्नस्त्वया जितः॥ - किरातर्जुनीयम (महाकवि भारवि )

हमारे शरीर के छः शत्रु होते हैं| उन को हम आरी षड्वर्ग बोलते हैं| वह छे इस प्रकार है :१.काम २. क्रोध ३. मद ४. लोभ ५. मोह ६. मात्सर्य in शाद वर्गों का मूल हमारे आँखे और हमारे सोच होता है | अगर in को हम काबू में रह सकते हैं तो हम इस जीवन के विजेता हैं |

जीब, हाथ, पैर। गुदा, गर्भ या योनि, ये 5 सेवा अंग हैं।

त्वचा = चर्म, आँख = आँख, स्वाद = जीभ, कान = कान, गंध = नाक, ये 5 संवेदी अंग हैं।

इन ५ + ५ =१०  के अतिरिक्त बुद्धी और मन (मानस) कुल मिलाकर १२ गुण हैं जो मानव शरीर को नियंत्रित करते हैं। 

हालाँकि मानव शरीर पंचभौतिक है। ये पांच तत्व हैं पृथ्वी, जल, प्रकाश, वायु और अम्बर। पहले बताए गए 12 गुणों की 

प्रकृति का शरीर के इन पांच तत्वों पर प्रभाव पड़ेगा।

एक साथ रखे गए इन 17 (12 + 5) गुणों का एक व्यक्ति पर प्रभाव पडेगा क्योंकि वे एक दूसरे के साथ जुड़ते हैं।

 

एक व्यक्ति बाहरी रूप से काला है, दूसरा सांवला  और तीसरा चंद्रमा के रंग का होगा। हालांकि, रंग के आधार पर, 

किसी व्यक्ति के शरीर पर चमक वैसे ही नहीं आता। यह शरीर पर उपर्युक्त गुणों के प्रभाव के कारण होता है। हम मान 

सकते हैं कि यह बाहरी शरीर एक बिना कोइ रंगवाला कपड़ा है। सूक्ष्म शरीर को हम अगर एक Prism समझते हैं तो हमारे 

सुकर्मों का रोशनी  प्रिज्म पर पड़ते ही विभिन्न रंगों को बिखरता है l और उज्ज्वल प्रकाश स्क्रीन पर दिखाई देने के लिए, 

रंगों की ऊर्जा मजबूत होनी चाहिए। यह हमारे द्वारा किए गए अच्छे कार्यों की ताकत पर निर्भर करता है। अगर हमारे 

स्थूल शरीर को चमक के साथ देखना है तो अच्छे कर्म करना हमारे लिए बहुत महत्वपूर्ण हैं। यह अच्छा काम उपरोक्त 

सभी 12 गुणों के हमारे संयम के कारण है। इसलिए, यहां तक ​​कि परिस्थितियों में, संयम आवश्यक है। हमारे पिछले 

जन्मों के पाप, पुण्यों के परिणाम, और पिछले जन्मों के दोषों का प्रभाव हमारे शरीर पर हमें कुछ पीडाएं भुगतना 

पड़ता है l लेकिन हमारा अटल आत्म विश्वास हमें वासनओं

से दूर रखते हुए भगवान् को पानेके प्रयत्न में मददगार होता हैl

Jeeyantaam durjayaa dehe ripavashchakshuraadayah l

Jiteshu nanu loko yam teshu kritsnastwayaa jitah ll - Kiraataarjuneeyam (Mahaakavi Bharavi)

The enemies resident in the body, namely the sense Organs like the eyes,

which are difficult to control,  should be conquered.  Once they are conquered, it is as good as the whole world has been conquered by you.

Speech, Hand, foot. Anus, womb or vagina, these 5 are service organs.

Skin = skin, eye = eye, taste = tongue, ear = ear, smell = nose, these 5 are sensory organs.

In addition to these 5 + 5 means 10 organs, musing (Buddhi) and the mind (Manas) together have a total of 12 qualities that control the human body.  However human body is pancha bhooaatmakam. These five elements are Earth, Water, Light, Air and Either. The nature of the 12 qualities mentioned earlier will have an effect on these five elements of the body.

These 17 (12+5) qualities put together will have an effect on a person as they intertwine with each other.

One person is outwardly black, another is light grey, and another will be of the color of the moon. However, depending on the color, the particular body does not shone just like that, on a person's body. This is due to the effect of the above said qualities on the body. We can presume this outer body is a colorless cloth. The Sookshma Shareera is a prism that can irradiate different colors. And in order for the bright light to appear on the screen, the energy of the colors must be strong. It depends on the strength of the good deeds we do. So good deeds are of utmost importance to us if our gross body is to be seen with glow. This good deed is due to our abstinence of all the above said 12 qualities.

Therefore, even under the circumstances, all-pervading restraint is essential. The sins of our past lives, the results of virtues, and the influence of the cults of previous lives will be the light on our body. Our self-reliance and keeping away from displeasing deeds takes us to the path of God which is ultimate.

స్వస్తి.

******************************************************

 

అజరామర సూక్తి - 192

अजरामर सूक्ति - 192

Eternal Quote -192

भवन्ति नम्रास्तरव फलोद्गमैः

नवांबुभिर्भूमिविलंबिनो घनाः l

अनुद्धताः सत्पुरुषा समृद्धिभिः

स्वभाव एवैष परोपकारिणाम् ll - अभिज्ञान शाकुन्तलम्

(महाकवि कालीदास )

భవంతి నమ్రాస్తరవ ఫలోద్గమైః

నవామ్బుభిర్భూమి విలంబినోఘనాః l

అనుద్ధతాః సత్పురుషా సమృద్ధిభిః

స్వభావ ఏవైష పరొపకారిణామ్ ll - అభిజ్ఞాన శాకుంతలం నాటకము

(మహాకవి కాళీదాస)

ఫలములన్నిపంచియిచ్చు ఫలరసామ్ర సాలము

జీవజాలమును కాచును జీవన భర మేఘము (జీవనము = బ్రతుకుతెరువు, నీరు )

సకలార్తుల బాధతీర్చుసంపదగల సంఘహితుడు

సజ్జనులకు ఈ గుణాలు సహజాభరణాలు గనుడు

(స్వేచ్ఛానువాదము)

भवन्ति नम्रास्तरव फलोद्गमैः

नवांबुभिर्भूमिविलंबिनो घनाः l

अनुद्धताः सत्पुरुषा समृद्धिभिः

स्वभाव एवैष परोपकारिणाम् ll

 

आम्र साल को देख रहेहो सभी फलोंको बाँट रहा है

जीवन दाता घन को देखो जीवन हम को बाँट रहा है

धनी इन्ही के पद चिह्नों पर चलता है तो  होगा कौन

अधिक उसी सज्जन से,देखो वही संघ का आभूषण है

 Bhavanti namraastarava phalodgamaih

Navaambubhirbhoomivilambino ghanaah l

Anuddhataah satpurushaah samriddhibhih

Swabhaava evaisha paropakaarinaam ll - Abhijnaanashaakuntalam Natakam (Mahakavi Kalidasa)

 

Mango tree laden during season

Gives the sweet heart through its Mangos

The clouds laden gives the nectar through Rain

Which we call water, is really a limb of Magna-Mater

He who hands out, that he has, to deserved

Is really richer than the richest,

The rest die with greed and quest

Helping others without being asked

Live even after death, others are dead while living

స్వస్తి.

**************************************

అజరామర సూక్తి - 193

अजरामर सूक्ति  - 193

Eternal Quote - 193

अति दाना र्बलिर्बद्धो ह्यतिमानाः सुयोधनः l

विनष्टो रावणो लौल्या दति सर्वत्र वर्ज्ययेत ll

అతి దానార్బలిర్బద్ధో హ్యతిమానా స్సుయోధనః

వినష్టో రావణో లౌల్యా దతి సర్వత్ర వర్జ్యయేత్

అతిశయించిన దానము వలన బలి చక్రవర్తి,అతిశయించిన స్వాభిమానమువలన సుయోధన సార్వభౌముడు, అతిశయించిన విషయ లౌల్యత (మితి మీరిన కామము చేత) వల్ల రావణాసురుడు,హతమైనారన్నది అందరికీ తెలిసినదే. కావున 'అతి' సర్వే సర్వత్రా (ఎక్కడైనా ఎప్పుడైనా) వర్జింప(విడిచిపెట్ట) తగినదే. నేను వ్రాసిన ఈ రెండు పద్యములు చూడండి.

అతిదానము బలిజంపెను

అతి మాత్సర్యంబు కౌరవాగ్రజు జంపెన్

అతి కామ మడచె రావణు

నతి వర్జితమెప్పుడైన ఆలోచింపన్

అతిగా వేడిమి గల వేసవి

అతిగా వర్షాల వల్ల అలజడి మరియున్

అతిమౌనము అతి వాగుడు

అతిశయముగ కూర్చు నాశమన్ని విధాలన్

పద్యార్థము సులభ గ్రాహ్యము కాబట్టి విశ్లేషించలేదు.

अति दाना र्बलिर्बद्धो ह्यतिमानाः सुयोधनः l

विनष्टो रावणो लौल्या दति सर्वत्र वर्ज्ययेत ll

 

किसी भी विषय को आदत से ज्यादा अपनाना नहीं चाहिए. चक्रवर्ती बली अधिक दान से , दुर्योधन अधिक 

स्वाभिमान से , रावण अधिक वासनाओं से, मृत होगये | उसीलिए पूर्वज कहतेहैं " अति सर्वत्र वर्जयेत " एक 

बार नीछेका इस श्लोक को देखीए:

अति भली न बरसना अति भली न धूप।

अति भली न बोलना अति भली न चुप॥

यह दोहा हमें समझा रहा है कि यदि वर्षा अधिक होगी तो चारों ओर जलथल हो जाएगा। बाढ़ के प्रकोप जान-

माल की हानि होगी। बीमारियाँ परेशान करेंगी। अनाज बरबाद होगा और मंहगाई बढ़ेगी। इसी तरह सूर्य के 

प्रकोप से चारों ओर गर्मी की अधिकता होगी। सूखा पड़ेगा और हम दाने-दाने के लिए तरसेंगे।

दूसरी पंक्ति में कवि चेतावनी दे रहा है उन लोगों को जो बहुत बोलते हैं। अनावश्यक प्रलाप करते समय वे 

प्रायः मर्यादा की सीमा लांघ जाते हैं। उन्हें पता ही नहीं चलता कि वे न कहने वाली बात कह देते हैं जो झगड़े-

फसाद का कारण बनती है। ऐसा व्यक्ति हवा में रहता है और झूठ-सच भी करता है। शुरू-शुरू में तो हो 

सकता है उसकी वाचालता अच्छी लगे परंतु कुछ समय बीतने पर वह भार लगने लगता है।

इसके विपरीत बिल्कुल चुप रहने वाले को भी लोग पसंद नहीं करते। उसे घमंडी, अव्यवहारिक और न जाने 

क्या-क्या कहते हैं। यह सत्य है- ‘एक चुप सौ सुख’ या ‘एक चुप सौ को हराए’। चुप रहना बहुत बड़ा गुण है। 

यह हमारे धैर्य व सहनशीलता का प्रतीक है पर अति चुप हमारा अवगुण बन जाता है।

इसी प्रकार काम, क्रोध, लोभ, मोह, अहंकार, धन लिप्सा, पद लालसा, आदर्शवादिता, सच्चाई, ईमानदारी, 

आग्रह-विग्रह आदि में से किसी भी गुण-अवणुण की अति बहुत दुखदायी होती है।

हर गुण की जीवन में आवश्यकता है पर जब अति होकर वह हमारे लिए झंझाल बन जाए तो उसका त्याग 

करना चाहिए। क्योंकि- ‘अति सर्वत्र वर्जयेत्’ अर्थात् अति को हर जगह छोड़ देना चाहिए या यूँ कहें यथासंभव 

अति से बचना चाहिए।

atidaanaarbalirbaddho hyathimaanaah suyodhanah

vinashto ravano loulyaa dathi sarvatra varjyayeth

Owing to his extreme liberality in his charity Emperor Bali, Owing to his 

extreme selfish nature and Owing to his extreme passion Rvanaasura have 

touched the dust. Hence too much of anything is good for nothing.

Too much rain and too much sunshine

Too much barking too much reticence

Too much is good absolutely for nothing

Today tomorrow infinitely unchangingly

These four lines explain us that if there is more rain then there will be a lot of 

water around. Flood outbreak will result in loss of life and property. Diseases 

will disturb you. Grain will be destroyed and inflation will increase. Similarly, 

there will be an excess of heat around the sun. There will be a drought and 

we will long for food and grains. Similarly blabbering will take away friends from you and your tongue-tie certainly keep you isolated. Hence be cautious and be pragmatic.

స్వస్తి.

**************************************

అజరామర సూక్తి - 194

अजरामर सूक्ती - 194

Eternal Quote – 194

तथापि शस्त्रव्यवहारनिष्ठुरे विपक्षभावे चिरमस्य तस्थुष: ।

तुतोष वीर्यातिशयेन वृत्रहा पदं हि सर्वत्र गुणैर्निधीयते ॥६२॥

తథాపి శస్త్రవ్యవహారనిష్ఠురే విపక్షభావే చిరమస్య తస్థుషః ।

తుతోష వీర్యాతిశయేన వృత్రహా పదం హి సర్వత్ర గుణైర్నిధీయతే ॥3.62॥

-రఘువంశం (మహాకవి కాళీదాసు)

వజ్రాయుధపు దెబ్బ తిన్నప్పటికీ, యుద్ధములో నిలిచి ఆయుధములను ప్రయోగిస్తూ క్రూరమైన శత్రువులా నిలబడిన రఘువు యొక్క పరాక్రమాన్ని చూసి ఇంద్రుడు సంతోషించాడు. (మంచి) గుణములు అన్ని చోట్లలో ప్రవేశిస్తాయి కదా (శత్రుమిత్రులను సమానంగా ఆకర్షిస్తాయి అని భావం).

సల్లక్షణములు సర్వత్రా తమ పాద ముద్రలను ఏర్పరచుతాయి.

ఇటువంటి , శత్రువులను కూడా ఆకట్టుకొనే మహనీయులు మనకు ఆదర్శవంతము కావలెను. అప్పుడే సంఘము సర్వతోముఖముగా అభివృద్ధి చెందుతుంది.

గుణమున్న మనిషి బహుజన

గణములలో మంచి పెంచు కడు నిష్ఠురతన్

కణకణము పాదముద్రన

గణుతించే రీతి తాను కన్పడ జేయున్ 

तथापि शस्त्रव्यवहारनिष्ठुरे विपक्षभावे चिरमस्य तस्थुष: ।

तुतोष वीर्यातिशयेन वृत्रहा पदं हि सर्वत्र गुणैर्निधीयते ॥६२॥

इतने पर भी रघु निश्ठुरतापूर्वक चलाताही जा रहाथा शास्त्र l इस के इस निराथिशय वीर्य से इंद्रा को बड़ा तोष 

मिला जबकि वह वृत्र से शत्रुको मार्चुका था lक्यूँ नहें गुण सभी जगह अपना स्थान बनाही लेता है l

सद्गुण सदा अपने पदों का निशाँ छोड़ता है |

Tathaapi shastravyavahara nishthure 

Vipakshabhaave chiramasya tasthushah l  

Tutosha Veeryatishayena Vritraha

Padamhi sarvatra gunairnidheeyate ll 

It was a ferocious or fierce battle between Raghu and Indra. Blood is springing out from Raghu’s body but totally undeterred with the happening, he was fighting relentlessly with Indra. Indra was aghast with the bravery of Raghu and could not refrain from praising his greatness. After all great qualities leave their imprints even on the hearts of the enemies.

Virtue always leaves the posture of its posts.

 స్వస్తి.

*****************************************

 అజరామర సూక్తి

अजरामर सूक्ति

Eternal Quote

हस्तस्य भूषणं दानं सत्यं कण्ठस्य भूषणं l

 श्रोत्रस्य भूषणं शास्त्रं भूषणैः किं प्रयोजनम् ll

 హస్తస్య భూషణం దానం సత్యం కణ్ఠస్య భూషణం l

 శ్రోత్రస్య భూషణం శాస్త్రం భూషణైః కిం ప్రయొజనం ll

 దానము  చేతులకు ఆభరణము, కంకణములు కావు. సత్య వాక్కు కంఠాభరణము కానీ పసిడి దండలు కాదు.  సద్వాక్య శృతి కర్ణాభరణముగానీ కుండలములు గావు. బాహ్యాలంకారాలు నిరర్థకములు.

 'చేతులకు దొడవు దానము'

 (భూతలనాధులకుఁ దొడవు బొంకమి ధరలో

 నీతియ తొడ వెవ్వారికి

 నాతికి మానంబు తొడవు నయముగ సుమతీ)

అన్నది సుమతి శతకకారుని మాట,

భూషలు గావు మర్త్యులకు భూరి మయాంగాధ తారహారముల్

భూషిత కేశపాశ మృదు పుష్ప సుగంధ జలాభిషేకముల్

భూషలు గావు పూరుషుని భూషితు జేయు పవిత్ర వాణి, 'వా

గ్భూషణమే సుభూషణము' భూషణముల్ నశియించునన్నియున్

అన్నది భర్తృహరి మాట .

శిష్ట వాక్య మొకటె చేవికలంకారమ్ము

 పైడి భూషణములు పనికి రావు

 దీని నెరిగి నీవు దిద్దుకో బ్రతుకును

 రామమోహనుక్తి రమ్య సూక్తి

  అన్నది రామమోహనుని మాట

ఫణము పైన మణి వున్నదని పాముతో సహవాసము చేయము కదా ! భగవంతుడు అవయవాలను మనకొసగినది ఆభరణములతో అలంకరించుకోనుటకు కాదు ఆత్మ ప్రక్షాళన కొరకు. ఆత్మశుద్ధి  త్వరగా జరిగితే మనగతి పురోగతి ,లేకుంటే అధోగతే !

हस्तस्य भूषणं दानं सत्यं कण्ठस्य भूषणं

 श्रोत्रस्य भूषणं शास्त्रं भूषणैः किं प्रयोजनम्

 हाथों का आभूषण दान होता है, कंकण नहीं | कंठाभरण होता है सूनृत वाक्य , कोई 'हार' नहीं | सद्भाषण ही

कानों के सद्भूषण होते हैं, बुन्दे नहीं | कोई अभावग्रस्त या जरीब को या कोई जरूरतमंद को देना हाथो का आभूषण 

होता है |दाहिने हाथ से देनेवाला दान बाए हाथ को नहीं दिखाना चाहिए | लेकिन ज़माना बदल गया जो भी देनेका है 

तो वह टीवी केमेरा या पत्रकार के सामने ही देगा ताकि उनका गौरव संघ में बढ़ जाए | दान कभी भी निस्स्वार्थ होना 

चाहिए | कंठ का आभूषण कभी भी अफ़्रंज के गहने नहीं बन सकते, सिर्फ़ सत्य वाक्य ही बनसकता है | जो भी बात

सच्चे दिल से दूसरों के हित में बोली जाती है वही कंठ का आभरण होता है | कर्ण को सुसज्जित करनेवाले झुमके नहीं 

है, अच्छे विषयों को सुनना ,बड़ों के बातों पर श्रद्धा रखना , शास्त्र पुराण इतिहासों को ध्यान से सुनना , ऐसे चीज होते हैं 

कानोंके आभूषण बाहरी दिखावा धोकेबाजों के गहने होते हैं | सांप के पहन पर मणि होनेसे भी उस से हम दूर ही रहते हैं |

hastasya bhUShaNaM daanaM satyaM kaNThasya bhUShaNaM

 SrOtrasya bhUShaNaM SaastraM bhUShaNai@h kiM prayojanam

To offer, is the ornament for the hand; to tell truth is the embellishment for the throat; goodcounsel (scriptures) is the grace to the ear; what is the use of whim-whams that we 

mean?  

They are all futile and worthless. Giving something to the needy, assisting someone in their

hardships, extending a hand of assurance to someone in distress are the real ornaments

 to the hand and not bracelets or bangles or anything of that kind. It is not advertised

 to the world with cameras, photos and pictures. It is done with no expectations in return 

either. That beautifies the hand in reality. The purpose of the throat or neck, is not to hana sparkling necklace around! Truth is the true embellishment for the neck.Speaking the truth

always is the very purpose of having a voice.

 Flashy ear rings may entice the eye from the outside. But the reason these sense organs

 were given to us were, to perceive the scriptures, listen to good counsel and put to use.

 That enhances the both the presence and purpose of the ears.

 A beautiful heart can make a beautiful personality and never the external ornaments. a

 snake having diamond on its hood can never impress us, to be good.

 Venkata Ravisundar Komandur Vidhyanu apaharimpabhadani Sampadha gaane naaku       thelusu. Mee SOOKTHI DWARAA ALAANTI 5INTINI THELUSUKUNNANU EE ROJUNA.

 Venkata Ravisundar Komandur

April 6 at 12:52pm

Dr Cheruku Ramamohanrao gaaru, CHAKKATI MATALATHO CHIKAINA SAMUSKRUTHA SLOKAMU THO MODHALETTI,SUMATHEE SATHAKA MU THO KUMATHINI POGOGTUTHOO, BARTHRUHARI SUBHAASHITHAALANU NIMPI,THAMARI MAATALATHO MOOTAKATTI SWAYAM-HITHAMU, SAMAAJA-HITHAMU, MELLAVINCHI MANCHIKAI MANOHARAMU GAA, MAANAVATHVA VILUVALANU UDHBODHA/UTTHAMABHODHA NUU RAMYAMUGAANE KAAKUNDAA HRUDHYAMU GAA MAN ASUKU HATHUKONI POYE VIDHAMU GAA ANDHINCHINANDHULAKUABHINANDHANALU,ABHIVAADHAMULUNOOO!

****************************************

 అజరామర సూక్తి -196

अजरामर सूक्ति - 196

Eternal Quote - 196

 

 

अग्नौ दग्धं जले मग्नं हृतं तस्करपार्थिवैः l

तत्सर्वं दानमित्याहुः यदि क्लैब्यं न भाषते ll - सुभाषितरत्नभाण्डागार

 

అగ్నౌ దగ్ధం జలే మగ్నం హృతం తస్కరపార్థివైః l

 తత్సర్వం దానమిత్యాహుః యది క్లైబ్యం న భాషతే ll - సుభాషితరత్నభాణ్డాగారము

ఒకవేళ మన వస్తువేదయినా , అగ్నిలోబడి కాలి పోవడము గానీ, నీటిలోబడి మునిగి 

పోవడము గానీ లేక చోరులచేత తస్కరింపబడటము కానీ జరిగితే , పోగొట్టుకొన్న 

దానిని గూర్చి పరితపించక  కృష్ణార్పణం అన్న దృష్టిని అలవరచుకొంటే అంతకు 

మించిన ఆనందమే ఉండదు. మనసులో బాధ లేకుంటే వుండబోయేది ఆనందమేగదా . 

కాబట్టి పోగొట్టుకొన్న వస్తువును దానమిచ్చిన  దృష్టితో చూస్తే ఆవేదన పోతుంది, ఆత్మ 

సంతృప్తి వస్తుంది. ఆవిధంగా మనము వుండలేకపోయినంత మాత్రాన ఎవరూ 

ఉండరని మాత్రం అనుకోవద్దు. ప్రపంచములో మహా పురుషులింకా వున్నారు. వారలే 

మనకాదర్శము. చింత చెంతన ఉంటే చేర్చేది చితికే!

ఈ విషయమును ఒకపరి గమనించండి. चित चिंत (చిత, చింత) అన్న రెండు పదాలు 

దేవనాగరి లిపిలో వ్రాస్తే చింతలో ఒక బిందువు ఎక్కువ వుంటుంది. కానీ అర్థభేదము 

అపారము. చిత అన్నది శవాలను కాలుస్తుంది కానీ చింత జీవించే వారినే కాల్చివేస్తుంది. 

దీనిని బట్టి చింత ఎంత ఘాతుకమో మనము అర్థము చేసుకొనవచ్చును. ఈ 

విషయమును నాదయిన రీతిలో చెప్పిన ఈ పద్యమును చదవండి.

ఎంతటి  వానికైన  మది  నేర్పడు చింతకు  ఊపిరూదుచున్

చెంతన  ఈర్ష్య  వున్న  ఇక  చింత  దవానలమౌచు  రేగి  ఏ

పొంతన  లేని  దుష్టగుణ  పూత విపత్తి విషాద మూకలన్

సంతతముంచి చిత్తమును సాంతము గాల్చును రామమోహనా!

పూతము= చిక్కనయిన

చింత అదెంతయైన మరి చెంతన చేరగ చిత్తగించినన

ఎంతటివాడు కూడ గతినెంచగ తప్పును కొంతయైనయున్

సంతసమన్నదే వెదుక సంతనగూడ లభించగల్గునే

కంతలు గల్గు దుప్పటిని గప్పిన వేడిమి రాదు మోహనా!

అర్థము సుగమము కాబట్టి నేను విశ్లేషించలేదు. చింతలన్న కంతలున్న దుప్పటి 

కప్పుకొంటే చలితో ఏర్పడిన వణుకు తగ్గదు కదా! కాబట్టి ఎక్కడికక్కడ ఈ చింతలను 

వదిలిపెడితే మనసు చాలా తేలిక పడుతుంది. ఈర్ష్య కూడా ఒక విధమైన చింతనే! 

శ్రీనాథుని కాశీ ఖండములోని ఈ పద్యమును

గమనించండి:

కంటికి నిద్ర వచ్చునె?సుఖంబగునే రతికేళి?జిహ్వకున్

వంటక మిందునే?యితర వైభవముల్ పదివేలు మానసం

బంటునె?మానుషంబు గలయట్టి మనుష్యుని కెట్టివానికిన్

గంటకుడైన శాత్రవు డొకండు దనంతటి వాడు గల్గినన్ (కాశీఖండం)

చింత అనేది ‘కరోనా వైరస్’ కన్నా కఠోరమైనది. కావున చింత నెప్పటికీ చెంతన చేర్చవద్దు.

అందుకే చింత అన్నది luggage తో పోల్చుకొంటే నాకు ఒకకాలమునాటి Railway Slogan గుర్తుకు వస్తుంది.

Less luggage More Comfort Make Travel a Pleasure.

 अग्नौ दग्धं जले मग्नं हृतं तस्करपार्थिवैः l

तत्सर्वं दानमित्याहुः यदि क्लैब्यं न भाषते ll - सुभाषितरत्नभाण्डागार

 अगर हमारा कोई भी चीज़ आग में जल जाता है, पानी में डूब जाता है या चोरों के हस्तगत होजाता है और उसी 

की बारे में चिंतित होतेहुए रह

 

जायेंगे तो कोई प्रयोजन नहीं पा सकते. अगर उसे बुद्धि पूर्वक 'दान' समझते हैं तो नातो चिंता रहेगी मन में न काम 

करने में उदासीनता |  उस खोयाहुआ चीज़ हमारा ही है तो हमारे हात से नहीं फिसलता |

 एक बार इओस श्लोक को पढनेका कोशिश कीजिए l

 चिता चिंता समाप्रोक्ता बिंदुमात्रं विशेषता।

 सजीवं दहते चिंता निर्जीवं दहते चिता॥

 

चिता और चिंता समान कही गयी हैं पर उसमें भी चिंता में एक बिंदु की विशेषता है; चिता तो मरे हुए को ही जलाती 

हैm पर चिंता जीवित व्यक्ति को l

 

agnau dagdhaM jalE magnaM hRtaM taskarapaarthivai@h l

tatsarvaM daanamityaahu@h yadi klaibyaM na bhaaShatE ll - subhaaShitaratnabhaaNDaagaara

Anything burnt in the fire, drowned in water, snatched by the thieves or the kings - all these would be called 'daana' (giving), only if (one) doesn't speak woefully of it.

It is all in the attitude! When a material possession is lost for any reason - if one doesn't lament about it and instead thinks that it was not meant to be his anymore - he gains more than he lost, in the form of virtues for his share! On the contrary, even if one gives generous charities but is emotionally attached to the object, his act of giving goes futile. Hence, attitude is what defines everything and every action in this world.

Have a look at the following shloka

Chita chinta samaaproktaa bindu maatram visheshatah l

Sajeevam dahate chintaa nirjeevam dahate chitaa l

"Chita" and "Chinta" are said to be same still there is a difference of a dot. Pyre(chita) burns the dead while Worry(chinta) burns the alive.

Bygones are bygones. Do not fret about them. Better times are yet to come!

Syamala Khambhmpati: Really men and women will get tranquility if they follow this. I 

will try it from today itself.

At my young age I used to find out in the railway bogies a slogan as follows:

Less luggage More Comfort Make Travel a Pleasure.

స్వస్తి.

*************************************************************

 అజరామర సూక్తి – 197

अजरामर सूक्ति -197

Eternal Quote – 197

शुभं करोति कल्याणम् आरोग्यं धनसम्पदः l

शत्रुबुद्धि विनाशाय दीपज्योतिर्नमोस्तुते ll

శుభం కరోతి కల్యాణం ఆరొగ్యం ధనసంపదః

శతృబుద్ధి వినాస్శాయ దీపజ్యోతిర్నమొస్తుతే

శుభదాయకమైన ఓ దీప శిఖా! మాకు ఆరోగ్య, ఐశ్వర్య, ధన సంపదలను ప్రసాదించు. 

మా శతృవులలోని అహంకారమును అడగించు.ఇదే మా నమస్కారమును గైకొనుము.

అర్ర్గ్య ఆనంద ధన సంపదలకు మూలము అహంకార వినాశనము. 

అహంకారమేల్లపుడూ అరిషడ్వర్గాలనే ఆశ్రయించి యుంటుంది. ఈ అంతః శత్రువులు 

ఆరుగురు. 1. కామ 2. క్రోధ ౩.లోభ 4. మోహ 5. మద 6.మాత్సర్యము. ఇవి ఒకే శతృవు 

యొక్క ఆరు తలలగా కూడా భావించవచ్చు. ఆ ఒక వ్యక్తే అహంభావము. అవి పోతే ఇది 

పోతుంది,ఇది పొతే అవి పోతాయి. మొదట మనలోని శతృవులను తరిమివేసి ఆ మహా 

జ్ఞానమనే దీప శిఖను మన శత్రువులా యొక్క అహంకారమును తొలగించమని 

కోరుటకు మించిన కోరిక ఏమున్నది. అప్పుడు ఈ జగమంతా మన కుటుంబమే.

దీపం జ్యోతి పరబ్రహ్మ, దీపం సర్వతమోపహః |

దీపేన సాధ్యతే సర్వం సంధ్యాదీప నమోస్తుతే ||

పరబ్రహ్మ జ్యోతిస్వరూపుడు. త్రిమూర్తి స్వరూపుడు. ఆ మాటకొస్తే  ఆయన 

త్రిమూర్తులకతీతుడు. కనుక దీపాన్ని ఆరాధిస్తే అసలు సకల దెవతలనూ ఆరాధించినట్లే. 

ఆ జ్యోతిని పరంజ్యోతిగా తలచి ఆరాధించితే అజ్ఞానం తొలగడమే కాక సర్వ శుభాలూ 

కలుగుతాయి. అసలు ‘మను చరిత్ర’ లో పెద్దన ఈవిధముగా ప్రవరునిచే వరూధినికి 

చెప్పించుతాడు:

ఎందే డెందము కందళించు రహిచే నేకాగ్రతన్‌ నిర్వృతిం

జెందుం కుంభగత ప్రదీపకళికాశ్రీ దోప నెందెందు పో

కెందే నింద్రియముల్‌ సుఖంబు గను నా యింపే పరబ్రహ్మ, “మా

నందో బ్రహ్మ” యటన్న ప్రాజదువు నంతర్బుద్ధి నూహింపుమా

మనసు మరేదేనిపయిననూ మరలించక, తదేకముగా అంతర్ముఖులమై హృదయ కుహురములోనున్న ఆ పరంజ్యోతిని కాంచగలుగుటచేత ఏర్పడే ఆనందమే ఆనందమని ఈ పద్యమునకు స్థూలమగు అర్థము. ‘జ్వాలమాలాకులం భాతి’ అని వేదము ఈ విషయమునే పుష్టి చేయుచున్నది. కావున బాహిరముగా నైనా దీపారాధన ఎంతో ప్రాధాన్యత కలిగి వుంది. తల్లులారా క్రమము తప్పక సంధ్యాదీపము వెలిగించి పై శ్లోకములను మీరు చెప్పి మీ పిల్లలచేత చెప్పించండి. 

शुभं करोति कल्याणम् आरोग्यं धनसम्पदः

शत्रुबुद्धि विनाशाय दीपज्योतिर्नमोस्तुते

हे शुभदायक दीप शिखा ! हमें आयु, आरोग्य,ऐश्वर्य और  प्रसन्नता दे | उस के अतिरिक्त  हमारे 

दुश्मनोका अहंकार को मिटादो |ऐश्वर्य, बड़ों का मानना ये है की 'दीपं सर्व तमोपहम' दीप जलते ही 

अन्धेरा भाग जता है | आदमी में जब अहंकार का अंत होता है तो दुश्मनी की बात ही पैदा नहीं होती | 

आदमी के अन्तःशत्रू  छे होते हैं | वे है १. काम(इच्छा) २. क्रोध ३. मद ४. लोभ ५. मोह और ६. मात्सर्य. 

अगर in शत्रुओं को कोई निर्मूलन करले सकता है तो इस संसार ही भाई चारा से भारपूर होजाता है  |   

 दीपं ज्योति परब्रह्म दीपं सर्वतामोपहम l

दीपेन साध्यठे सर्वं संध्यादीपा नमोस्तुते ll

 

दीपो ज्योति परं ब्रह्म दीपो ज्योतिर्जनार्दन:।

 दीपो हरतु मे पापं संध्यादीप नमोऽस्तु ते।। 

दीप प्रकाश का द्योतक है, तो प्रकाश ज्ञान का। परमात्मा से हमें संपूर्ण ज्ञान मिले इसीलिए दीप प्रज्वलन  करने की परंपरा है। कोई भी पूजा हो या किसी समारोह का शुभारंभ। समस्त शुभ कार्यों का आरंभ दीप  प्रज्वलन से होता है।

जिस प्रकार दीप की ज्योति हमेशा ऊपर की ओर उठी रहती है, उसी प्रकार मानव  की वृत्ति भी सदा ऊपर ही उठे, यही दीप प्रज्वलन का अर्थ है। अत: समस्त कल्याण की चाह रखने वाले  मनुष्य को दीप जलाते समय यह मंत्र अवश्य पढ़ना चाहिए। निश्चित ही आपका कल्याण होगा। 

दीप, दीपक, दीवा या दीया वह पात्र है जिसमें सूत की बाती और तेल या घी रख कर ज्योति प्रज्वलित की जाती है। पारंपरिक दीया मिट्टी का होता है   l

महिलाओं माताओं हर शाम  दीप ज्वलन करतेहुए ऊपर के श्लोक आप भी बोली उर बच्चोसे

 

भी बोल्वाइए l

SubhaM karOti kalyaaNam aarogyaM dhanasampada@h

SatRbuddhi vinaasSaaya deepajyOtirnamostutE

 

O light of the lamp ! The bestow-er of auspiciousness, fortune, health, wealth, prostrations to thee, for the destruction of the attitude of enmity.

A lamp is a symbol of not only light, but also knowledge.  Just as it eradicates darkness where it is, the light of knowledge eradicates ignorance and ego. They both are interrelated. If ignorance is obliterated automatically ego vanishes.   When ego vanishes there will not be any differentiation, no inferiority or superiority complex.  No complexity leads to no jealousy, and no jealousy tantamounts to no enmity.  Therefore the light of knowledge cuts out this cycle in the very bud.  For the one who is aware that there is the same light of the Supreme power in everyone, there is no room for enmity!

Let the light of that lamp be in each home and heart.

Deepam jyothi parabrahma deepam sarwathamopaham|

Deepena saadhyathe sarwam sandhyaa deepam namosthuthe ||

The above Sanskrit shloka means “I prostrate to the dawn/dusk lamp whose light is Supreme Knowledge, which removes the darkness of ignorance and by which all can be achieved.”

The diyas signify the importance of light or knowledge and represent a whole circle of life. It is an epithet of goodness, virtuosity, harmony and truth. The story behind the advent of diyas is quite interesting and dates back to the days of Ramayana.
Oh mothers and sisters  please practise the habit of lighting Diya every evening telling the above Shlokas and also please make it a habit to render by your children also.

స్వస్తి.

**************************************

 

అజరామర సూక్తి – 198

अजरामर सूक्ति – 198

Eternal Quote – 198

 सत्यानुसारिणी लक्ष्मीः कीर्तिस्त्यागानुसारिणी l

अभ्याससारिणी विद्या बुद्धिः कर्मानुसारिणी ll - सुभाषितरत्नभाण्डागार

 సత్యానుసారిణీ లక్ష్మీః కీర్తిస్త్యాగానుసారిణీ l

 అభ్యాససారిణీ విద్యా బుద్ధిః కర్మానుసారిణీ ll - సుభాషితరత్నభాణ్డాగారము

 సన్మార్గపు సంపాదన తోనే సతతము లక్ష్మి మనల నంటిపెట్టుకొని  యుంటుంది.కీర్తి 

ఎల్లపుడూ త్యాగము తోడుతే వుంటుంది. అభ్యసించే కొలదీ విద్య వంటబడుతుంది. 

బుద్ధి ఎల్లవేళలా కర్మను అనుసరిస్తుంది.

పైన చెప్పినదంతా నిజమేకదా. వక్ర మార్గముల ద్వారా సంపాదించే సంపాదన క్షణ 

భంగురము. నిజానికి వక్రమార్గమున ఎంతయినా సంపాదించవచ్చు. ఆ సంపాదన 

కొరకు పడిన శారీరికి మానసిక శ్రమ ఆరోగ్యముపై తప్పక తన ప్రభావమును 

చూపుతుంది. తినవలెననుకొన్నది తినలేవు. నిడురిన్చావలేననుకోన్నపుడు 

నిదురించలేవు. గుప్త ధనమునకు అజగర రక్షణ చేసినట్లు సంపాదనను చూపెట్టుకోనిన్ 

ఉండవలసిందే! ‘పాచి పళ్ళ వాడు కూడబెడితే బంగారు పళ్ళవాడు తిన్నచంద’ 

మౌతుంది మన శ్రమకు ఫలితము. సంపాదకునికి లేక అతని సంసారమునకు ఏవిధమైన ఆపదైనా సంభవించి అతని ద్రవ్యము హరించి పోవచ్చును. సత్య పథమే సంపాదనకు మార్గము. కీర్తి త్యాగాన్ని అనుసరిస్తుంది. దదీచి,శిబి,బలి కర్ణాది 

మహనీయులు తమ త్యాగనిరతి చేతనే చిరంజీవులైనారు. అభ్యాసము కూసు విద్య అన్న 

పెద్దల మాట ఉందనే వుంది. అభ్యాసము నేర్చుకోవతముతో సరిపోదు. దానిని 

యోగ్యులకు పంచవలె. అప్పుడే ఆ విద్యకు సార్థకత. ఇక బుద్ధి ఎప్పుడూ మన పురాకృత 

సంచిత కర్మల పైనే ఆధారపడి యుంటుంది. తమసోమా జ్యోతిర్గమయ .

सत्यानुसारिणी लक्ष्मीः कीर्तिस्त्यागानुसारिणी l

अभ्याससारिणी विद्या बुद्धिः कर्मानुसारिणी ll - सुभाषितरत्नभाण्डागार

लक्ष्मी कभी भी सत्य के पथ पर चलनेवालों के साथ ही रहती है | जो त्यागी होता है उन्ही के साथ कीर्ती जुडती है | 

निरंतर अभ्यास करने से ही विद्या प्राप्त होता है और बुद्धि कभीभी हमारे अच्छे बुरे कर्तूतों के साथ चलती है |

अच्छे और सच्चे मार्ग से कमाएंगे तो धन हमारे यहाँ टिकता है | कुछ लोग ऐसा भी सोचते हैं की बुरे मार्गों से भी कमाई 

की जा सकती है| लेकिन वह तो क्षणिक है | हमेशा केलिए नहीं टिकता| उसीलियेकमाई सीधे रास्तो पे ही करनी 

चाहिए |

कीर्ति की त्याग से अविनाभाव सम्बन्ध है | शिबी, बलि और कर्ण जैसे महापुरुष अपने त्यागों से ही लाखों साल बीतने 

पर भी उन लोगों का कीर्ति काय जीवित हैं |निरंतर

ज्ञान आर्जन करतेहुए उसे फैलानेसे ही लोग पंडित बन सकते हैं | हमारे ऋषि मुनियों को देखें तो इस बात की 

वास्तविकता हम समझ सकते हैं | हमारा बुद्धि हमारे कर्मानुसार ही चलता हैl तमसोमा ज्योथिर्गामय

SatyaanusaariNI lakShmI@h kIrtistyaagaanusaariNI l

AbhyaasasaariNI vidyaa buddhi@h karmaanusaariNI ll - subhaaShitaratnabhaaNDaagaara

Wealth follows truthfulness; fame follows liberality; knowledge follows practice; intellect follows implementation that is action.

Goddess Lakshmi is known for her affinity and affiliation to honesty and cleanliness. Where there is no honesty, tentatively, prosperity might seem to reside. But in the longer run, it is certain to end up paying the price, one way or another. Hence it is better to let prosperity take its course, following honesty.

Both the good guys and the bad guys make it to the news.  It is the good guy who did a noble deed. It is the morality and the liberality of action that brings laurels to the deserved. Knowledge is not any ready to serve item. It comes only through practicing over and over again. Learning, retaining and preaching enable one to acquire the knowledge. The one thing that is to be remembered is that knowledge is infinite.  The more humility we have the more we can learn from the scholars. Intellect is something that comes along with one's implementation of his knowledge. An architect can think very well, how he can design a space. That intellect comes to him due to constantly thinking in that module. Hence intellect follows implementation. No shortcuts. TAMASOMA 

JYOTIRGAMAYA.

స్వస్తి.

******************************************

అజరామర సూక్తి  – 199  

अजरामर सूक्ति – 199  

Eternal Quote – 199

 

अज्ञेभ्यो ग्रन्थिनः श्रेष्ठाः ग्रन्थिभ्यो धारिणो वराः ।

धारिभ्यो ज्ञानिनः श्रेष्ठाः ज्ञानिभ्यो व्यवसायिनः ॥ - मनुस्मृति

అజ్ఞేభ్యో గ్రంధినః శ్రేష్టః గ్రంధిభ్యో ధారిణో వరాః l

ధారిభ్యో జ్ఞానినః శ్రేష్ఠా జ్ఞానిభ్యో వ్యవసాయినః ll

అజ్ఞానులలో అంటే అసలు చదువు పయిననే ఏమాత్రము శ్రద్ధలేని మూఢజనులకన్నా , 

శ్రద్ధతో విషయమును చదివిన వ్యక్తి శ్రేష్ఠుడు. ఆ విధముగా బాగా చదివిన వారిలో, 

విషయమును అరసిన వ్యక్తి ఎంతో మేలు.  ఆవిధముగా విషయగ్రహణ చేసినవారికంటే 

 అందలి సారమును సమీకరించి తనలో జ్ఞాన నిధిగా ఉంచుకొన్న వ్యక్తి శ్రేష్ఠుడు. అట్టి 

వ్యక్తికన్నా తాను తెలుసుకొన్నది ఆచరించి చూపేవాడు ఆచార్యుడు. అట్టి వ్యక్తిని మనము 

అనుకరించ అనుసరించ వలసియున్నది. అతనే అందరికన్నా శ్రేష్ఠుడు. అదేకదా 

గీతాకారుడు కూడా చెప్పినది.

కర్మణైవ హి సంసిద్ధిమాస్థితా జనకాదయః ।

లోకసంగ్రహమేవాపి సంపశ్యన్ కర్తుమర్హసి ।। 3 - 20 ।।

యద్యదాచరతి శ్రేష్ఠః తత్త దేవేతరో జనః ।

స యత్ప్రమాణం కురుతే లోకస్తదనువర్తతే ।। 3 -  21 ।।

మహాత్ముల ఆదర్శవంతమగు  జీవితములను చూసి మొత్తము మనుష్యజాతే ప్రభావిత

మవుతుంది. అట్టి నాయకులు తమ నడవడిక ద్వారా సమాజాన్ని ఉత్తేజపరిచి జనకు 

మార్గ దర్శకులవుతారు. అసలు సమాజములో నాయకులమంటూ రొమ్మువిరుచుకు 

తిరిగేవారు  తమ నడవడిక ద్వారా, సామాజికులకు సామజమై అంటే ఏనుగు వలె 

ఉన్నతమై మాటలు, చేతలు, ప్రవర్తనలచే  ఆదర్శాలను నెలకొల్పే ఒక నైతిక భాద్యత 

ఉన్నది. ఎప్పుడైతే సత్ప్రవర్తన కలిగిన నాయకులు ముందుంటారో, సహజంగానే 

మిగతా సమాజం కూడా నీతిప్రవర్తన, నిస్వార్ధం మరియు ఆధ్యాత్మిక బలం లో 

పుంజుకుంటారు. కానీ, ఎప్పుడైతే నియమబద్ధమైన నాయకత్వం లోపిస్తుందో, మిగతా 

సమాజం కూడా, వారికి అనుసరించే ప్రమాణం లేక, స్వార్ధ పూరితంగా, అనైతికత తో, 

ఆధ్యాత్మిక అనాసక్తతతో దిగజారి పోతుంది. కాబట్టి మహాత్ములు ఎప్పుడూ కూడా ప్రపంచానికి ఒక ప్రమాణం నిల్పటానికి అత్యంత ఆదర్శప్రాయంగా వ్యవహరించాలి. వారు తమ వరకు ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానోదయ స్థాయి చేరుకుని, వేద విహిత కర్మలు చేయనవసరం లేకున్నా, అవి చేయటం వలన, వారు ఇతరులకు వేద విహిత కర్మలు చేయటం లో ఒక 

ఆదర్శం/ఉదాహరణ చూపినట్టు ఉంటుంది. కర్మ యోగాముతో మోక్షమును సాధించిన జనక 

మహారాజు, అట్టి నాయకులకు ఆదర్శ ప్రాయుడు.

ఈ శ్లోకమును ఒకపరి గమనించండి:

ఆలంకార శాస్త్రో వేదో బహావస్తారకాయివ l

రసవర్శా క్షమస్త్వేకో యథా ravi స్తథా కవిః॥

అంబరములో, నక్షత్రముల వలె, అలంకార, వ్యాకరణ, ఛందస్శాస్త్రములు చదివిన 

మహా పండితులెందరు ఉన్ననూ  వృక్షములకు రసోత్పాదన చేయగలవాడు ravi 

మాత్రమె! అదేవిధముగా సమాజమునకు రాసోత్పత్తి చేయగలవాడు కవి మాత్రమే!  

అందుకే కదా 'నానృషిః కురుతే కావ్యం' అన్నారు. సమాజ శ్రేయస్సుకు దోహదము 

చేసేదే కావ్యము, ఆవిధముగా చేసేవాడే కవి.

మన సందిగ్ధతలను అధిగమింప జేయగల అట్టి వ్యక్తుల కోసం వెదుకవలసిన బాధ్యత 

మనది. 

 

अज्ञेभ्यो ग्रन्थिनः श्रेष्ठाः ग्रन्थिभ्यो धारिणो वराः ।

धारिभ्यो ज्ञानिनः श्रेष्ठाः ज्ञानिभ्यो व्यवसायिनः ॥ - मनुस्मृति

अज्ञानी या अशिक्षित व्यक्तियों की तुलना में पढे लिखे (साक्षर ) व्यक्ति श्रेष्ठ होते हैं | साक्षर व्यक्तियों में भी वे व्यक्ति उत्तम होते हैं जिनके पास शिक्षित होने की कोई  उपाधि होती है और ऐसे उपाधि धारकों में भी किसी उच्चस्तरीय विषय के ज्ञाता श्रेष्ठ   होते हैं |  ऐसे विशिष्ट ज्ञानियों में भी वे व्यक्ति श्रेष्ठतम  होते हैं  जिनमें अपने अर्जित ज्ञान का व्यवसायिक सदुपयोग करने की क्षमता होती है  |

जो केवल विषय को पढ़ता है वह तो कई गुण अनपढ़ से बेहतर है l लेकिन जो आदमी उस विषय 

का धारण करता है वह उस के बारे में दूसरोंको बतासकता है l लेकिन जो आदमी उस विषय का 

सारसंग्रह अप्नासक्ता है वह तो गुरुतुल्य है, लेकिन जो उस सार को संपूर्ण आचरण में रख सकता 

है अह थो आचार्य कहलाता है और वह आदमी सर्वश्रष्ठ है l इस सन्दर्भ में निम्न दीगई श्लोक को 

थोड़ा परखें l

 अलङ्कारशास्त्रविदो बहवस्तारका इव ।

रसवर्षाक्षमस्त्वेको यथा रविस्तथा कविः ॥

अम्बर में सितारों जैसे कई अलंकार, व्याकरण, चंदस पढ़े लोग हमें इस दुनिया में दीखते हैं 

लेकिन जैसे वृक्षों को रस प्राप्ती केवल रवि से ही होता है  उसी तरह काव्यरासा प्राप्ती कवी से ही 

होसकता है l

वसे लोगों का हमें तलाश है जो हमारे सरे दुविधाओं को दूर कर सके l 

 

ajñebhyo granthinaḥ śreṣṭhāḥ granthibhyo dhāriṇo varāḥ ।

dhāribhyo jñāninaḥ śreṣṭhāḥ jñānibhyo vyavasāyinaḥ ॥ - manusmṛti

 Among the ignorant, a well-read person is better; among the well-read, those who have a grasp of the content are a blessing.  In the midst of the people of good grasp, those that have assimilated the knowledge are considered better; among those that have assimilated the knowledge, those that put it to practice are deemed the best!

There are many ignorant people in the world.  In their midst, someone who is well-read and knowledgeable is respected. But then, is it enough to just be well-read?  In a crowd of well-read people, someone who has a good memory of the content is looked up to. Obviously, if one has to choose between one who has memorized, against one who has understood the subject, the vote would go to the person who has understood the subject. So, is the one who has understood, the best?  Oh, no!  If someone who has understood were to stand against someone who has put it to practice, who would be revered?  Invariably, it would be the one who has put it to practice and made it his own.

 Practice what you preach and preach what you practice is the essence of the shloka.

స్వస్తి.

****************************************

అజరామర సూక్తి – 200

अजरामर सूक्ती -  200

Eternal Quote - 200

यत्रोऽत्साहसमारम्भः यत्रालस्यविहीनता ।

नयविक्रमसंयोगः तत्र श्रीरचला ध्रुवम् ॥ - पञ्चतन्त्र, मित्रसम्प्राप्‍ति

యత్రోత్సాహ సమారంభః యత్రాలస్య విహీనతా l

నయవిక్రమ సంయోగః తత్ర శ్రీ రచలా ధృవం ll – పంచతంత్రము-మిత్ర సంప్రాప్తి

ఎవరయితే చేయవలసిన పనిని ఉత్సాహముతో ఉల్లాసముతో ప్రారంభించుతారో, 

ఎక్కడయితే సోమరితనమునకు తావు లేదో, అక్కడ శ్రీ అనగా సంపద స్థిరముగా 

ఉంటుంది. ‘శ్రీ’ అన్న మాటకు ‘ధనము’ మాత్రమే అర్థము కాదు. శ్రేయోదాయకమైన 

ప్రతిదీ ‘శ్రీ’ యనియె పిలువబడుతుంది. అందుకే చేయవలసిన ఎపనినైనా సమధిక 

ఉత్సాహముతో ప్రారభించి పూర్తి చేసేవరకు ఎటువంటి గ్లానిని కలుగకుండా పనిలో 

పరమాత్ముని చూచుకొంటూ పూర్తిచేయాలి. . వారికి ధనము, ధాన్యము, పశువులు, 

సంతతి. ఆరోగ్యము, అయినవారు, దీర్ఘాయువు (ఇవి అన్నీ ‘శ్రీ’లే ) లకు కొదవ ఉండదు.

ఈ దిగువ నేను వ్రాసిన పద్యము ఔచిత్యభంగము కాదని మీ ముందు ఉంచుచున్నాను.

ఏమరి కూడ తాను పని  ఏమియు చేయక హాయిగా సదా

సోమరి, తిండితా తినుచు సొక్కుచు సోలుచు నిద్రపోవుటన్

సేమముగా దలంచి మరి సేయగనోపడు ఎట్టి కార్యమున్

ఏమని చెప్పగానగును ఎందుకు పుట్టెనొ భూమి భారమై

మరి ఇటువంటి వారు జీవితమున ఉత్సాహము ఎక్కడనుండి తెచ్చుకోగలుగుతారు. అదే లేకుంటే చేసేదేముంది. కాబట్టి నలుగురికీ ఉపయోగపడే పనిని ఉత్సాహముతో చేపట్టి, తనసహచారుల్లను ప్రోత్సహించుచూ, వారి సౌఖ్యమునకు తగిన విధముగా సహకరించు వాడే సకలసద్గుణ సముపెతుడౌ సజ్జనుడు.

ఇక్కడ మరొక విషయము తెలియజేస్తాను. ఒక పనిని పట్టుదలతో చేసేవాడు యోగ్యుని 

సలహా కోరుటకు వెనుకాడడు. కారణం తాను తలపెట్టిన కార్యమును సాధించ తగిన 

ఉపాయము తోచక తలబట్టుకొని కూర్చునేకంటే యోగ్యుని కాళ్ళుపట్టుకునియైనా 

పూర్తిచేస్తాడు. ఈ విషయమును తెలుపుతూ మనకు భాస్కర శతకములో ఒక చక్కని 

పద్యము కనిపిస్తుంది. చూడండి.

తెలియని కార్యమెల్ల గడతేర్చుటకొక్క వివేకి జేకొనన్

వలయునట్లైన దిద్దుకొనవచ్చు బ్రయోజన మాంద్యమేమియుం

గలుగదు ఫాలమందు దిలకంబిడునప్పుడు చేతనద్దమున్

గలిగిన జక్క జేసికొను గాదె నరుండది చూచి భాస్కరా!

తెలియని అంటే తనకు తెలియనటువంటి; కార్యము + ఎల్లన్ అంటే ఏ పనినయినా; 

కడతేర్చుటకు అంటే చేయటానికి; ఒక్క వివేకిన్ అంటే ఒక జ్ఞానసంపన్నుడి; చేకొనన్ 

వలయున్ అంటే సలహా తీసుకోవాలి; అట్లు + ఐనన్ అంటే అలా చేయటం వలన; 

దిద్దుకొనవచ్చున్ అంటే తప్పులను సరిదిద్దుకోవచ్చును; ప్రయోజన మాంద్యము అంటే 

పని చేయటంలో ఆలస్యం; ఏమియున్ అంటే ఏమాత్రం; కలుగదు అంటే ఉండదు; 

ఎట్లనన్ అంటే ఎలాగంటే; నరుండు అంటే మనిషి; ఫాలమందును అంటే 

నుదుటియందు; తిలకంబు అంటే బొట్టును; ఇడునప్పుడు అంటే పెట్టుకొనేటప్పుడు, 

చేతను అంటే చేతిలో; అద్దమును అంటే అద్దాన్ని; కలిగినన్ అంటే కలిగి ఉన్నట్లయితే; 

అది చూచి అంటే ఆ అద్దంలో చూసుకొని, బొట్టును, చక్క చేసుకొనును కాదె అంటే 

చక్కగా పెట్టుకుంటాడు కదా!

మనుష్యులు నుదుటి మీద తిలకం పెట్టుకునేటప్పుడు చేతిలో అద్దం ఉంటే అందులో 

చూసుకుంటూ చక్కగా, పద్ధతిగా పెట్టుకోవచ్చు. అదేవిధంగా ఏదైనా తనకు తెలియని 

పనిని చేయవలసివచ్చినప్పుడు... ఆ పనిలో నేర్పరితనం ఉన్నవారి సహాయం తీసుకుంటే, 

ఆ పనిని తప్పులు లేకుండా ఆలస్యం కాకుండా పూర్తిచేసుకోవచ్చును.

ఏదైనా విషయం తెలియకపోవటంలో దోషం లేదు. కాని తెలియకపోయిన దానిని 

గురించి ఇతరులను అడిగి తెలుసుకొనకపోవటమే తప్పు. చేతిలో అద్దం ఉంటే తిలకం 

దిద్దుకోవటం ఎంత సులభమో, అదే విధంగా తెలియని విషయాలను అడిగి 

తెలుసుకోవాలని కవి ఈ పద్యంలో వివరించినాడు.

కావున నిరంతరము నిండిన ఉత్సాహముతో కార్యమునకు గడంగిన వాడే నిజమైన 

శ్రీమంతుడు.

 

यत्रोऽत्साहसमारम्भः यत्रालस्यविहीनता ।

नयविक्रमसंयोगः तत्र श्रीरचला ध्रुवम् ॥ - पञ्चतन्त्र, मित्रसम्प्राप्‍ति

जीवन में किए गए किसी भी कार्य को पूरा करने के लिए उत्साह होना चाहिए। जहाँ प्रयत्न में उत्साह है, 

वहाँ कोई अकर्मण्यता नहीं, वहाँ विनम्रता और साहस का संयोग बना रहता है और वहां  ‘श्रेय’ का 

स्थिर होना निश्चित है।

किसी भी कार्य में उत्साह के साथ अपनाने से वह आसान बनाता है। उनकी प्रतिबद्धता उन्हें वह 

हासिल करने में सक्षम बनाती है, जिस पर उन्होंने अपने उत्साह से ध्यान केंद्रित किया। जब किसी 

चीज में उत्साह और जोश होता है, तो यह उसके चारों ओर उत्साह पैदा करता है। यह लक्ष्य को जल्द 

और बेहतर तरीके से पूरा करने के लिए उनमें उत्सुकता की भावना को प्रज्वलित करता है। चेहरे पर 

ईर्ष्या और जलन लाकर काम  करने केलिए उद्युक्त होता है, वह ज्यादा समय तक टिक नहीं 

सकता क्योंकि उसकी जिद से उत्पन्न हुई उन दुष्ट परणामों से उसकी प्रतिबद्धता अच्छी तरह से धन, 

मित्रों, शुभचिंतकों दूर कर्देगी।  उसी लिए अगर कोईभी अच्छा फल हासिल करना है तो उत्तेजौर समर्पण के 

साथ करनेसे ही ‘श्री’ मने धन दौलत, मित्र, शुभ चिन्तक, गौरव सबकुछ मिलता है l

      

उत्साह के बारे में, यह कहा जाता है कि यह केवल बुद्धिमानों के अनुरूप है। उत्साह वास्तविक रूपमें 

प्रतिबद्धता को प्रज्वलित करता है, प्रतिबद्धता ऊर्जा पैदा करती है और जब ऊर्जा होती है, तो कार्य 

को प्राप्त करने के लिए आगे बढ़ने के लिए दिशा दिखाई देता है। जहाँ गलत ऊर्जा नहीं है, वहाँ 

अकर्मण्यता के लिए कोई जगह नहीं है। निष्क्रियता व अलासत्व, यह शब्द सिर्फ आलस्य को कुछ पल 

केलिए उत्तम दर्जे पे बिठा सक्ता है लेकिन वह केसी काम की नहीं है!

उचित ज्ञान एक व्यक्ति में विनम्रता और गतिशीलता लाता हैं और यह मार्गदर्शन, सलाह और ज्ञान 

और साहस के माध्यम से कार्य को पूरा करने का संकेत देता है। फिर समृद्धि का कोई रोक नहीं है। 

जहाँ समृद्धि है, वहाँ बहुतायत है और बहुतायत ‘श्रिया’ की ओर जाता है l श्रिय’ व ‘श्रेय’ के बारेमें ऊपर 

परिभाषित किया गया है। इसलिए, धन की आकांक्षा के लिए, इन अति आवश्यक गुणों को विकसित 

करें !

Yatro’tsāhasamārambhaḥ yatrālasyavihīnatā ।

nayavikramasaṃyogaḥ tatra śrīracalā dhruvam ॥

- Pañcatantra, mitrasamprāpti

Any task taken-up in the life should invariably contain zeal to accomplish it. Where there is zeal in the effort, no indolence, there, the conjugation of humility and courage persist and wealth is certain to be steady.

A zealot in any action makes the task easier.  His commitment enables him to achieve that on which he concentrated out of his zeal. When there is enthusiasm and passion in what one is undertaking, it kindles gusto in him around.  It ignites a sense of eagerness in him to reach the goal sooner and better. To be zealous in the face the hurdles and brick walls he comes across constantly, cannot sustain longer as his commitment originated by his zeal there  good wellbeing wealth, friends well-wishers and so on will get augmented. That is called SHREE (श्री).

About zeal, it is said that it suits only the wise. If the zeal is real in its true sense it ignites commitment, the commitment create energy and when there is energy, shouldn't there be a sense of direction leading to proceed in achieving the task.  Where there is no misdirected energy, there is no place for indolence.  'Indolence', the word just makes laziness appear classy, but is useful nowhere!

Wisdom and proper knowledge bring humility and servility in a person and that prompts to accomplish the task through guidance, advice and enlightenment and courage. Then there is no stopping of prosperity.  Where there is prosperity, there is abundance and abundance leads to wealth where wealth stands as defined above.  Hence, for aspiring wealth, inculcate these very essential attributes.

స్వస్తి.

****************************************

అజరామర సూక్తి – 201

अजरामर सूक्ती -  201

Eternal Quote – 201

यदेव तीव्रसंवेगात् दृढं कर्म कृतं पुरा ।

तदेव दैवशब्देन पर्यायेणेह कथ्यते ॥ - योगवासिष्ठ

యదేవ తీవ్ర సంవేగాత్ దృఢం కర్మ కృతం పురా l

తదేవ దైవ శబ్దేన పర్యయాణేహ కథ్యతే ll

గతములో తీవ్రమగు కృషి తో సాధించిన కర్మల ఫలితమే నేడు మనము అనుభవించుచున్నాము.

‘కష్టే ఫలి’ అన్నది ఆర్యవాక్కు. అట్లని కష్టపడిన వెంటనే ఫలితము ఏదీ? అని అడిగే హక్కు మనకు లేదు. అందుకే భగవంతుడు చెప్పినాడు :

కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన ।

మా కర్మఫలహేతుర్భూః మా తే సంగోఽస్త్వకర్మణి ।। 2 - 47 ।।

శాస్త్ర విహిత కర్తవ్య కర్మను ఆచరించుటయందే నీకు అధికారము కలదు, కానీ ఆ 

కర్మఫలముల పైన నీకు హక్కు లేదు. నీవే కర్మ ఫలములకు హేతువు అని ఎప్పుడూ 

అనుకోకు మరియు చేయవలసిన కర్మలు మానుటలో ఆసక్తి ఉండరాదు.మంచి చెడు 

మాట అటుంచితే మనము కర్మలు మాత్రము చేస్తూ ఉంది తీరవలసినదే! మనకు మన 

కర్తవ్యాన్ని చేసే హక్కు ఉంది కానీ ఫలితాలు మన ఒక్కరి ప్రయత్నము మీదనే ఆధారపడి 

ఉండవు. చాలా కారణాలు ఫలితాన్ని ప్రభావితం చేస్తాయి - మన పరిశ్రమ, మన ప్రారబ్ధం 

(గత కర్మలు), భగవంతుని సంకల్పము, ఇతరుల పరిశ్రమ, సంబంధిత అందరి 

ప్రారబ్ధం, దేశ కాల పరిస్థితులు (అదృష్టము) మొదలగునవి. ఇప్పుడు మనం ఫలితాల 

గురించి ఆరాట పడితే అవి మనకు అనుకూలంగా లేనప్పుడల్లా ఆందోళన పడాల్సి 

వస్తుంది. కాబట్టి ఫలితముల గురించి ఆందోళనని విడిచి పెట్టి, చేయవలసిన పని మీదనే 

శ్రద్ధ చూపమని, శ్రీ కృష్ణుడు అర్జునుడికి ఉపదేశిస్తున్నాడు. నిజానికి ఫలితాల గురించి 

పట్టించుకోనప్పుడే, మన పరిశ్రమ మీద పూర్తి శ్రద్ధ పెట్టగలుగుతాము, దీనితో ఇంతకు 

పూర్వం కన్నా మంచి ఫలితాలు వస్తాయి.

బహుశా ఈ శ్లోకసారమును NATO అని అనవచ్చునేమో! NATO అంటే Not Attached 

To Outcome అని. తెండుల్కర్ Bat చేతపట్టిన రోజే తానూ Cricket God గా 

పిలువబడుతానని ఊహించియుంటాడా! భారత రత్నకై కల, గని ఉంటాడా! అంతా 

కృషి. తన కృషి లోపము లేకుండా చేస్తూ పోయినాడు ఫలితము కొన్ని దశాబ్దముల 

తరువాత అతని చేతికందినది.

కొన్ని కర్మలకు ఫలితము దేవుడు ఈ జన్మలోనే ఇస్తాడు, కొన్ని కర్మ ఫలితములు 

మరుసటి జన్మకు నివహతమౌతుంది (Carry Over). కానీ క్జర్మను వీడకూడదు. ఈ 

శ్లోకములను చూడండి.

యదాచరిత కళ్యాణి శుభంవా యదివాऽశుభం l

తదేవ లభతే భద్రే కర్తాకర్మజమాత్మనః ll

మానవుడు అనుభవించేది తానూ చేసిన మంచి చెడు కర్మ ఫలమే! ‘చేసిన కర్మము 

చెడని పదార్థము అన్నారు’ పెద్దలు కావున అది అనుభవించి తీరవలసినదే!

ఒక పనిని చేయ ఉద్యుక్తుడై అసాంతము పట్టుదలతో చేస్తే సాధించగలము కానీ 

కేవలము సంకల్పించుట చేత మాత్రము జరుగానే జరుగదు. సింహము వేటాడకుండా 

పడుకొని  నిద్రించుతూ ఉంటే జింక ఆదేపనిగా దాని నోటిలోకి పోయి ఇక తిను అనదు 

కదా!

ఈ సందర్భములో ఒకనాటి సుప్రసిద్ధ Basket Ball ఆటగాడు మైకేల్ జోర్డాన్ 

బాల్యములోని అతని మనస్తత్వాన్ని గూర్చి కాస్త చెబుతాను. ఒకరోజు ఆతని తండ్రి ఒక 

చినుగకుండా ఉండే T-Shirt ను చూపి దీనిని ఇంతకు అమ్మవచ్చు అని కొడుకును 

అడిగినాడు. జోర్డాన్ దానిని మహా అంటే ఒక డాలరుకు అమ్మవచ్చు అన్నాడు. దీనిని 2 

డాలర్లకమ్ముకొని రాపో అని కుమారుని పురమాయించినాడు. మారు మాటాడకుండా 

వీధులన్నీ 5,6 గంటలు తిరిగి 2దాలర్లకమ్ముకొని డబ్బు తండ్రి చేతికి ఇచ్చినాడు. ఈసారి 

తండ్రి అటువంట్డే 2 కు బదులుగా 20 దాలర్లకంముకొని రమ్మన్నాడు. జోర్డాన్ అలాగే 

అన్నాడు కానీ వీలుకాదు అనలేదు. బాగా అలోచించి ఆ T-Shirt ముందువైపు 

ఎన్నోతంతాలు పది ఒక మిక్కీమౌసు స్టిక్కరును అంటించి ఒక ధనవంతుల పిల్లలు 

చదివే స్కూలు వద్ద నిలిచి మిక్కిమౌసు T-Shirt 20 డాలర్లంటూ అరువ సాగినాడు. నాకు 

నాకు అని పిల్లలు ఎగబదినారు. ఒక బాలుని తండ్రి 25 డాలర్లిచ్చి దానిని కొన్నాడు. 

జోర్డాన్ ఆ డబ్బును తండ్రికి ఇచ్చినాడు. ఇంకొక సందర్భములో అటుంటి T-Shirt నే 

ఇచ్చి 200 డాలర్లకమ్మమన్నాడు.  జోర్డాన్ నా చేత కాదు అనలేదు.

T-Shirt తీసుకొన్నాడు. ఆరోజు ఆ ఉఊరికి ప్రసిద్ధ Hollywood నటి Farrah Fawcett ఆ 

ఊరికి దగ్గరగా ఉన్న పట్టణమునకు వచ్చియుండినది. ఎన్నో తిప్పలు బడి ఆమె వద్దకు 

చేరుకొని ఆ T-Shirt పై తాను తీసుకుపోయిన Permanent Marker తో సంతకము 

చేయించినాడు. బయత ఒకచోట నిలబడి ‘మంచి తరుణము మించిన దొరుకదు. 

సుప్రసిద్ధ Hollywood నటి Farrah ఆటోగ్రాఫ్ చేసిన T-Shirt, 200 డాలర్లు మాత్రమే 

అన్నాడు. 4గే నాలుగు నిముషాలలో ఒకవ్యక్తి దానిని 2500 డాలర్లకు కొన్నాడు. ఆ 

డబ్బును కూడా తండ్రికి ఇచ్చినాడు జోర్డాన్. ఇక్కడ అతని పెట్టుబడి పట్టుదల, పరిశ్రమ. 

అంతే! మొదట అమ్మకానికి 8 గంటలు, తరువాత 4 గంటలు, ఆపై 4 నిముసములు. 

అట్టి దీక్ష అలవాటు చేసుకొంటే అందుకోనుతకు ఆకాశమే హద్దు అవుతుంది.

यदेव तीव्रसंवेगात् दृढं कर्म कृतं पुरा ।

तदेव दैवशब्देन पर्यायेणेह कथ्यते ॥ - योगवासिष्ठ

पहले जो भी प्रयास किए गए थे, उन्ही का फल आज भी 'नियति' के रूप में हम भुगत रहें हैं    l

किसी ने एक बार कहा था, 'मैं शायद ही कभी समाप्त होता हूं, जहां मैं जाना चाहता था, उस के बदले में  

जहां मुझे होना चाहिए वहाँ जरूर पहूंचता हूँ l सभी प्राणियों के लिए इतना सच है की वे करनी का फल

जरूर पानाहे पड़ता है l  इस यधार्थ को निश्चित रूप से हम स्वीकार करना आवश्यक है। क्या किसी को

भाग्य पे भरोसा रखते हुए काम करना चोडदेना है l किसी काम करनेसे या नहीं करनेसे कुछ फरक पड़ता

है क्या? ऐसा पूछने वालेभी रहते हैं l  सिर्फ मूर्ख ही हवा में दिया रख के, “अगर यह जलना है तो जलता है

नहीं जलना है तो बुझ जाताहै l इस का देखबाल भगवान् खुद करता है” बोलता है l गीता में भी यही

कहागया है:

कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन ।

मा कर्मफलहेतुर्भुर्मा ते संगोऽस्त्वकर्मणि ॥

अर्थात तेरा कर्म करने में ही अधिकार है, उसके फलों में कभी नहीं। इसलिए तू फल की दृष्टि से कर्म मत

कर और न ही ऐसा सोच की फल की आशा के बिना कर्म क्यों करूं | ॥47॥

इस श्लोक में चार तत्त्व हैं – १. कर्म करना तेरे हाथ में है | २. कर्म का फल किसी और के हाथ में है |३.

कर्म करते समय फल की इच्छा मत कर | ४. फल की इच्छा छोड़ने का यह अर्थ  नहीं है की तू कर्म करना

भी छोड़ दे |

यह सिद्धांत जितना उपयुक्त महाभारत काल में अर्थात ​अर्जुन के लिए था, उससे भी अधिक यह आज के

युग में हैं क्योंकि जो व्यक्ति कर्म करते समय उस के फल पर अपना ध्यान लगाते ही वे प्रायः तनाव में 

रहते हैं | यही आज की स्थिति है। ​जो व्यक्ति ​कर्म को अपना कर्तव्य समझ कर करते हैं वे तनाव-मुक्त

रहते हैं | ऐसे व्यक्ति फल न मिलने पंर निराश नहीं होते | तटस्थ भाव से कर्म करने करने वाले अपने कर्म

को ही पुरस्कार समझते हैं| उन्हें उसी में शान्ति मिलती  हैं |

 

वैसे लोग ऐसे भी कहते हैं  ‘अगर भगवान् चाहे तो बड़े पैमाने पर अगर कुछदिया है तो जरूर वह अपने

किए सत्कर्मों का फल है। आज अपने कर्मों के जरिए जो हालात बनाता है, वही उसके कल के लिए उसकी

किस्मत तय करता है! स्थितियों को एक निश्चित स्तर तक स्वीकार करने की आवश्यकता है। इसके साथ

ही, उन परिदृश्यों में से सबसे अच्छा बनाना और बेहतर कल के लिए बीज बोना पूरी तरह से उसका

निर्माण है। एक व्यक्ति ने सवाल किया, 'अगर मेरी किस्मत में अमीर बनना है, तो मैं बनूंगा। मुझे अब

मेहनत क्यों करनी चाहिए? ‘एक अन्य ने उसे उत्तर दिया, 'अगर तुम मेहनत कर रहे हो तो क्या तुम अमीर

बनोगे? आप अवसर खो चुके होते! '

इस सन्दर्भ में इस श्लोक भी बहुत उपयुक्त है l

यदाचरित कल्याणि शुभं वा यदिवाऽशुभम् l

तदेव लभते भद्रे कर्ता कर्मजमात्मनाः ll

मनुष्य जैसा भी अच्छा या बुरा कर्म करता है,उसे वैसा ही फल मिलता है l कर्ता को अपने कर्म का फल

अवश्य भोगना पड़ता है l

उद्यमेन हि सिध्यन्ति कार्याणि न मनोरथै।

न हि सुप्तस्य सिंहस्य प्रविशन्ति मुखे मृगाः॥

अपने अपने  औद्योगिक प्रयासों से कार्य संपन्न होते हैं; बल्कि केवल चाहने से काम नहीं बनता l सोते हुए

मृगराज के मुह में कोइ भी हिरन घुसके उसका आहार नहीं बंता l

ए सूक्तियां देखनेमे बहुत छोटे लगते हैं लेकी टिपण्णी देना शुरू करें तो अंत करना आसान की  बात नहीं

है l

yadeva tīvrasaṃvegāt dṛḍhaṃ karma kṛtaṃ purā ।

tadeva daivaśabdena paryāyeṇeha kathyate ॥

- yogavāsiṣṭha

Whatever actions were performed with steadfast effort before, the same ones perhaps are alternatively referred to as 'destiny' today.

Someone once said, 'I seldom end up where I wanted to go, but almost always end up where I need to be!'  That is so true for all beings, only acknowledging it is essential.  Should one resign himself to fate and say that he had no influence?  Largely the place where one stands today is because of his prior actions.  He cannot have much of a say about it now.  But what he makes of the circumstances today dictates his fate for his tomorrow!  One needs to accept the situations to a certain level.  Along with that, making the best out of those scenarios and sowing seeds for a better tomorrow is entirely his making.  One person questioned, 'if I am destined to become rich, I will become.  Why should I work hard now?'  Another replied to him, 'what if you are destined to become rich if and when you work hard?  You would have lost the opportunity!'

Actions are the seeds of fate that eventually grow into destiny! It is the choices, not chances that form one's destiny.  Destiny is shaped in those decisive moments. So, it is certainly not beyond one's control.  Rather, it is very much in one's own restraint.  Make the best of today, for a better tomorrow!

Udyamenahi sidhyanthi kaaryaani na mano rathai l

Nahi suptasya simhasya pravishanthi mukhe mrigaah ll

Tasks are accomplished by industrial endeavors alone; not by mere wishing as deers don't enter into the mouth of sleeping Lion, to offer themselves as his food.

These Shlokas are really eternal and will exist as long as the sun shines.

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 202

अजरामर सूक्ती -  202

Eternal Quote – 202

तत्कर्म यन्न बन्धाय सा विद्या या विमुक्तये ।

आयासायापरं कर्म विद्याऽन्या शिल्पनैपुणम् ॥ - विष्णुपुराण

తత్కర్మ యన్నబంధాయ సా విద్యా యా విముక్తయే l

ఆయాసాయాపరం కర్మ విద్యాऽన్యా శిల్ప నిపుణమ్ ll

బంధ హేతువు కాని కర్మయే కర్మ. ముక్తికి చేరువ చేసేదే విద్య. ఎంతో శ్రమ పడి ఏడంభము, జంభము, దో సాధించినామని తలచి అహంకరించునది కేవలము నైపుణ్యము అని మాత్రమే చెప్పనగును.

నేను వ్రాసిన ఈ పద్యమును ఒకపరి పరికించండి.

టేబులు నట్టు బిగించిన

డాబుల రాయుండు తాను డబ్బాకొట్టెన్

ఈ బరువు పనులు జేయగ

ఏ బలశాలులకు జెల్లు ఎన్నగ రామా!

ఆ వ్యక్తి చేసినది అత్యంత అల్పమైన పని. కానీ చెప్పేది మాత్రము అంత గొప్ప పని తనకు తప్ప అన్యులకు సాధ్యము కాదని. ఇక్కడ ఆవ్యక్తిలో మనకు కనిపించేది అహంకారము, ఉత్కర్ష (Excessive exaggeration), డంభము, జంభము, ఆత్మ శ్లాఘనము అత్యంత హేయమైనవి. ఇవి కొరగానివి. వ్యక్తికి కేవలము అవమానమును చేకూర్చునవి. రెండవ విధమైనవి, ఉదాహరణకు ఒక క్రొత్త యంత్రమును ఆవిష్కరణ చేయుట. అది నిజానికి గొప్ప పనే. కానీ కాలాంతరములో అటువంటివి ఎన్నో ఇంకా మెరుగు పరచి వాడకమునకు తెస్తారు. అంతటితో ఆ అ ఆవిష్కరణ సరి. ఈ మాత్రానికి ఎదో చేసితిమని అహంకరించుట అవసరమా! మనము చేపట్టవలసినది, సమాజములో సభ్యునిగా ఉంటూ కూడా, నిత్య నూతనము, నిరంతరానందము ఇవ్వగలిగిన ఆ కార్యమును సాధించుట. అది సాధించితే మనము ప్రసార మాధ్యమముల జోలికి పోకుండానే మన ప్రఖ్యాతి జగద్వ్యాప్తమౌతుంది. రమణ మహర్షి, రామకృష్ణ పరమ హంస, మహావతార్ బాబా, కంచి పరమాచార్యులు చంద్రశేఖర సరస్వతి స్వాములవారు, శృంగేరి చంద్రశేఖర భారతి స్వాములవారు మొదలగు వారంతా ఆ ఉన్నత పదమును సాధించిన వారు. మన ఆశయము అది కనుక అయినదంటే అందుకు అనువగు వస్తువులు అన్నీ తమకు తామే లభ్యమౌతాయి. నీవు ఉద్యోగమును ఎంచుకొని, సాధించి  కార్యాలయమునాకు పోయిన రోజు మేజా, ఆసనము మరియు కావలసిన పరికరములన్నీ నీకు సమకూరుచున్నాయి కదా! ఇదీ అంతే! కావలసినదల్లా ధృఢ సంకల్పము.

సంకల్ప మొకటి కల్గిన

సంకటముల బాపు నదియె సత్వర రీతిన్

అంకితము చేయ మనసును

ఇంకేమియు కొదువలేక ఈప్సిత మొదవున్

కావున పై వాని నమ్మి పూనితే ఆపైన ఆపైవాడే నీకు తోడవుతాడు.

तत्कर्म यन्न बन्धाय सा विद्या या विमुक्तये ।

आयासायापरं कर्म विद्याऽन्या शिल्पनैपुणम् ॥ - विष्णुपुराण

क्रिया  उसे कहते हैं  जो बाध्यकारी नहीं होती; ज्ञान वही है जो मुक्ति की ओर ले जाता है। अन्य सभी क्रियाएं कठोर होसकते हैं और ओ विज्ञान सादे शिल्प कौशल हैं।

निष्पादित होने वाली प्रत्येक कार्रवाई को  निर्व्यामोह की भावना के साथ किया जाना चाहिए। किसी भी काम को करने या किसी भी काम को करने के लिए, आदमी स्वार्थरहित होना चाहिए। अपने आप को नाम और प्रसिद्धि बनाने केलिए कोशिष करना बेकार है l  यह कर्तव्य और जिम्मेदारी के दृष्टिकोण के साथ किया जाना

 

चाहिए। अहंकार के लिए किया गया कोई भी कार्य उतना ही अच्छा होता है, जितना कच्चे अमरुद खानेका है! कोई ऐसे कार्यों में लिप्त होकर खुद को चोट पहुंचा रहा है, क्योंकि वह केवल खुद को आगे बांध रहा है। यह वैसा ही है जैसे एक पक्षी जानबूझकर एक पिंजरे के अन्दर जाके खुद को बंद कर के दरवाजा बंद कर देता है,  और चाबियों को फेंक देता है और समझता है की वह आसमान को जीतलिया है l इसे सिर्फ मूर्खता और मानसिक अपरिपक्वता कह सकते हैं l

 

केवल वही जो किसी को मुक्ति के मार्ग की ओर ले जाता है वह है ज्ञान। केवल वह क्रिया फलदायी है जो बाध्यकारी नहीं है। अन्य सभी ज्ञान और कार्य केवल कठिन शिल्प कौशल हैं l ऐसा किसी भी अन्य विषय सीखना सिर्फ एक और कौशल बनता है। शायद  यह हाथ, हृदय या सिर का कौशल हो सकता है, लेकिन यह दुनिया के बंधनों से मुक्ति नहीं दिलाता हैl मुख्य रूप से जब तक अहंकार से आदमी बांधाहुवा है, वह तो ना ही कोई सच्ची सीख है न ही कोइ अच्छा रास्ता बतासकता है।

इन परिभाषाओं का सार ए है की हमारे दृष्टिकोण में बदलाव जरूर लाना है। सिर्फ, वही काम और कौशल अंतिम लक्ष्य की ओर हमें ले जा सकते हैं l जब करने के प्रति दृष्टिकोण बदलता है, और वे सांसारिक संबंधों से  अलगाव  होजाते हैं। इस तरह की अनासकती कोई दर्द, नफरत या दुख से विमुक्त करता है। यह एक जीत की स्थिति है और यही जीत की स्थिथि हैl

 tatkarma yanna bandhāya sā vidyā yā vimuktaye ।

āyāsāyāparaṃ karma vidyā'nyā śilpanaipuṇam ॥ - viṣṇupurāṇa

That is action which doesn't lead to binding; that is knowledge which leads to liberation.  All other actions are mere chores of arduousness; all other sciences are plain craftsmanship.

Each and every action executed should be done with a feeling of detachment.  For any deed done or any chore performed, the motive behind it should not be a selfish one.  It should not be done because it brings oneself name and fame, nor because it makes one feel entitled and accomplished.  It should be performed with the attitude of duty and responsibility alone.  Any action performed as food for the ego is as good as not done, says the poet!  One is hurting himself by indulging in such actions, for he is only tying himself up further.  It is as if a bird willfully flies into a cage, closes the door, locks itself up, throws away the keys and dreams about conquering the skies!   Obviously, it would take the bird forever to get free and enjoy the unbound skies!!

Only that which leads one towards the path of liberation is knowledge.  Only that action is fruitful that is not binding.  All other wisdom and actions are mere arduous craftsmanship, says the poet.  Any other learning is just another skill.  It might be the skill of the hand, heart or head.  But that which does not emancipate one from the bindings of the world, mainly his ego, is no true learning.

The essence of these definitions is a call for a shift in attitude.  The same chores and skills can lead to the ultimate goal when the attitude towards the doing, as well as its result, are that of detachment.  For, he who is pristine and pure needs but one thing - detachment!  There is no pain, hatred or sadness where there is detachment.  It is a win-win situation!

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 202

अजरामर सूक्ती -  202

Eternal Quote – 202

तत्कर्म यन्न बन्धाय सा विद्या या विमुक्तये ।

आयासायापरं कर्म विद्याऽन्या शिल्पनैपुणम् ॥ - विष्णुपुराण

తత్కర్మ యన్నబంధాయ సా విద్యా యా విముక్తయే l

ఆయాసాయాపరం కర్మ విద్యాऽన్యా శిల్ప నిపుణమ్ ll

బంధ హేతువు కాని కర్మయే కర్మ. ముక్తికి చేరువ చేసేదే విద్య. ఎంతో శ్రమ పడి ఏడంభము, జంభము, దో సాధించినామని తలచి అహంకరించునది కేవలము నైపుణ్యము అని మాత్రమే చెప్పనగును.

నేను వ్రాసిన ఈ పద్యమును ఒకపరి పరికించండి.

టేబులు నట్టు బిగించిన

డాబుల రాయుండు తాను డబ్బాకొట్టెన్

ఈ బరువు పనులు జేయగ

ఏ బలశాలులకు జెల్లు ఎన్నగ రామా!

ఆ వ్యక్తి చేసినది అత్యంత అల్పమైన పని. కానీ చెప్పేది మాత్రము అంత గొప్ప పని తనకు తప్ప అన్యులకు సాధ్యము కాదని. ఇక్కడ ఆవ్యక్తిలో మనకు కనిపించేది అహంకారము, ఉత్కర్ష (Excessive exaggeration), డంభము, జంభము, ఆత్మ శ్లాఘనము అత్యంత హేయమైనవి. ఇవి కొరగానివి. వ్యక్తికి కేవలము అవమానమును చేకూర్చునవి. రెండవ విధమైనవి, ఉదాహరణకు ఒక క్రొత్త యంత్రమును ఆవిష్కరణ చేయుట. అది నిజానికి గొప్ప పనే. కానీ కాలాంతరములో అటువంటివి ఎన్నో ఇంకా మెరుగు పరచి వాడకమునకు తెస్తారు. అంతటితో ఆ అ ఆవిష్కరణ సరి. ఈ మాత్రానికి ఎదో చేసితిమని అహంకరించుట అవసరమా! మనము చేపట్టవలసినది, సమాజములో సభ్యునిగా ఉంటూ కూడా, నిత్య నూతనము, నిరంతరానందము ఇవ్వగలిగిన ఆ కార్యమును సాధించుట. అది సాధించితే మనము ప్రసార మాధ్యమముల జోలికి పోకుండానే మన ప్రఖ్యాతి జగద్వ్యాప్తమౌతుంది. రమణ మహర్షి, రామకృష్ణ పరమ హంస, మహావతార్ బాబా, కంచి పరమాచార్యులు చంద్రశేఖర సరస్వతి స్వాములవారు, శృంగేరి చంద్రశేఖర భారతి స్వాములవారు మొదలగు వారంతా ఆ ఉన్నత పదమును సాధించిన వారు. మన ఆశయము అది కనుక అయినదంటే అందుకు అనువగు వస్తువులు అన్నీ తమకు తామే లభ్యమౌతాయి. నీవు ఉద్యోగమును ఎంచుకొని, సాధించి  కార్యాలయమునాకు పోయిన రోజు మేజా, ఆసనము మరియు కావలసిన పరికరములన్నీ నీకు సమకూరుచున్నాయి కదా! ఇదీ అంతే! కావలసినదల్లా ధృఢ సంకల్పము.

సంకల్ప మొకటి కల్గిన

సంకటముల బాపు నదియె సత్వర రీతిన్

అంకితము చేయ మనసును

ఇంకేమియు కొదువలేక ఈప్సిత మొదవున్

కావున పై వాని నమ్మి పూనితే ఆపైన ఆపైవాడే నీకు తోడవుతాడు.

పరిపరి విధముల మనసును

పరిగెత్తగనీయబోక పర దైవముకై

పరమార్థ సాధనముకై

పరితాపము చెందు దాని బడయగ రామా!

 

तत्कर्म यन्न बन्धाय सा विद्या या विमुक्तये ।

आयासायापरं कर्म विद्याऽन्या शिल्पनैपुणम् ॥ - विष्णुपुराण

क्रिया  उसे कहते हैं  जो बाध्यकारी नहीं होती; ज्ञान वही है जो मुक्ति की ओर ले जाता है। अन्य सभी क्रियाएं कठोर होसकते हैं और ओ विज्ञान सादे शिल्प कौशल हैं।

निष्पादित होने वाली प्रत्येक कार्रवाई को  निर्व्यामोह की भावना के साथ किया जाना चाहिए। किसी भी काम को करने या किसी भी काम को करने के लिए, आदमी स्वार्थरहित होना चाहिए। अपने आप को नाम और प्रसिद्धि बनाने केलिए कोशिष करना बेकार है l  यह कर्तव्य और जिम्मेदारी के दृष्टिकोण के साथ किया जाना

 

चाहिए। अहंकार के लिए किया गया कोई भी कार्य उतना ही अच्छा होता है, जितना कच्चे अमरुद खानेका है! कोई ऐसे कार्यों में लिप्त होकर खुद को चोट पहुंचा रहा है, क्योंकि वह केवल खुद को आगे बांध रहा है। यह वैसा ही है जैसे एक पक्षी जानबूझकर एक पिंजरे के अन्दर जाके खुद को बंद कर के दरवाजा बंद कर देता है,  और चाबियों को फेंक देता है और समझता है की वह आसमान को जीतलिया है l इसे सिर्फ मूर्खता और मानसिक अपरिपक्वता कह सकते हैं l

 

केवल वही जो किसी को मुक्ति के मार्ग की ओर ले जाता है वह है ज्ञान। केवल वह क्रिया फलदायी है जो बाध्यकारी नहीं है। अन्य सभी ज्ञान और कार्य केवल कठिन शिल्प कौशल हैं l ऐसा किसी भी अन्य विषय सीखना सिर्फ एक और कौशल बनता है। शायद  यह हाथ, हृदय या सिर का कौशल हो सकता है, लेकिन यह दुनिया के बंधनों से मुक्ति नहीं दिलाता हैl मुख्य रूप से जब तक अहंकार से आदमी बांधाहुवा है, वह तो ना ही कोई सच्ची सीख है न ही कोइ अच्छा रास्ता बतासकता है।

इन परिभाषाओं का सार ए है की हमारे दृष्टिकोण में बदलाव जरूर लाना है। सिर्फ, वही काम और कौशल अंतिम लक्ष्य की ओर हमें ले जा सकते हैं l जब करने के प्रति दृष्टिकोण बदलता है, और वे सांसारिक संबंधों से  अलगाव  होजाते हैं। इस तरह की अनासकती कोई दर्द, नफरत या दुख से विमुक्त करता है। यह एक जीत की स्थिति है और यही जीत की स्थिथि हैl

 

 

tatkarma yanna bandhāya sā vidyā yā vimuktaye ।

āyāsāyāparaṃ karma vidyā'nyā śilpanaipuṇam ॥ - viṣṇupurāṇa

That is action which doesn't lead to binding; that is knowledge which leads to liberation.  All other actions are mere chores of arduousness; all other sciences are plain craftsmanship.

Each and every action executed should be done with a feeling of detachment.  For any deed done or any chore performed, the motive behind it should not be a selfish one.  It should not be done because it brings oneself name and fame, nor because it makes one feel entitled and accomplished.  It should be performed with the attitude of duty and responsibility alone.  Any action performed as food for the ego is as good as not done, says the poet!  One is hurting himself by indulging in such actions, for he is only tying himself up further.  It is as if a bird willfully flies into a cage, closes the door, locks itself up, throws away the keys and dreams about conquering the skies!   Obviously, it would take the bird forever to get free and enjoy the unbound skies!!

Only that which leads one towards the path of liberation is knowledge.  Only that action is fruitful that is not binding.  All other wisdom and actions are mere arduous craftsmanship, says the poet.  Any other learning is just another skill.  It might be the skill of the hand, heart or head.  But that which does not emancipate one from the bindings of the world, mainly his ego, is no true learning.

The essence of these definitions is a call for a shift in attitude.  The same chores and skills can lead to the ultimate goal when the attitude towards the doing, as well as its result, are that of detachment.  For, he who is pristine and pure needs but one thing - detachment!  There is no pain, hatred or sadness where there is detachment.  It is a win-win situation!

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 202

अजरामर सूक्ती -  202

Eternal Quote – 202

तत्कर्म यन्न बन्धाय सा विद्या या विमुक्तये ।

आयासायापरं कर्म विद्याऽन्या शिल्पनैपुणम् ॥ - विष्णुपुराण

తత్కర్మ యన్నబంధాయ సా విద్యా యా విముక్తయే l

ఆయాసాయాపరం కర్మ విద్యాऽన్యా శిల్ప నిపుణమ్ ll

బంధ హేతువు కాని కర్మయే కర్మ. ముక్తికి చేరువ చేసేదే విద్య. ఎంతో శ్రమ పడి ఏడంభము, జంభము, దో సాధించినామని తలచి అహంకరించునది కేవలము నైపుణ్యము అని మాత్రమే చెప్పనగును.

నేను వ్రాసిన ఈ పద్యమును ఒకపరి పరికించండి.

టేబులు నట్టు బిగించిన

డాబుల రాయుండు తాను డబ్బాకొట్టెన్

ఈ బరువు పనులు జేయగ

ఏ బలశాలులకు జెల్లు ఎన్నగ రామా!

ఆ వ్యక్తి చేసినది అత్యంత అల్పమైన పని. కానీ చెప్పేది మాత్రము అంత గొప్ప పని తనకు తప్ప అన్యులకు సాధ్యము కాదని. ఇక్కడ ఆవ్యక్తిలో మనకు కనిపించేది అహంకారము, ఉత్కర్ష (Excessive exaggeration), డంభము, జంభము, ఆత్మ శ్లాఘనము అత్యంత హేయమైనవి. ఇవి కొరగానివి. వ్యక్తికి కేవలము అవమానమును చేకూర్చునవి. రెండవ విధమైనవి, ఉదాహరణకు ఒక క్రొత్త యంత్రమును ఆవిష్కరణ చేయుట. అది నిజానికి గొప్ప పనే. కానీ కాలాంతరములో అటువంటివి ఎన్నో ఇంకా మెరుగు పరచి వాడకమునకు తెస్తారు. అంతటితో ఆ అ ఆవిష్కరణ సరి. ఈ మాత్రానికి ఎదో చేసితిమని అహంకరించుట అవసరమా! మనము చేపట్టవలసినది, సమాజములో సభ్యునిగా ఉంటూ కూడా, నిత్య నూతనము, నిరంతరానందము ఇవ్వగలిగిన ఆ కార్యమును సాధించుట. అది సాధించితే మనము ప్రసార మాధ్యమముల జోలికి పోకుండానే మన ప్రఖ్యాతి జగద్వ్యాప్తమౌతుంది. రమణ మహర్షి, రామకృష్ణ పరమ హంస, మహావతార్ బాబా, కంచి పరమాచార్యులు చంద్రశేఖర సరస్వతి స్వాములవారు, శృంగేరి చంద్రశేఖర భారతి స్వాములవారు మొదలగు వారంతా ఆ ఉన్నత పదమును సాధించిన వారు. మన ఆశయము అది కనుక అయినదంటే అందుకు అనువగు వస్తువులు అన్నీ తమకు తామే లభ్యమౌతాయి. నీవు ఉద్యోగమును ఎంచుకొని, సాధించి  కార్యాలయమునాకు పోయిన రోజు మేజా, ఆసనము మరియు కావలసిన పరికరములన్నీ నీకు సమకూరుచున్నాయి కదా! ఇదీ అంతే! కావలసినదల్లా ధృఢ సంకల్పము.

సంకల్ప మొకటి కల్గిన

సంకటముల బాపు నదియె సత్వర రీతిన్

అంకితము చేయ మనసును

ఇంకేమియు కొదువలేక ఈప్సిత మొదవున్

కావున పై వాని నమ్మి పూనితే ఆపైన ఆపైవాడే నీకు తోడవుతాడు.

పరిపరి విధముల మనసును

పరిగెత్తగనీయబోక పర దైవముకై

పరమార్థ సాధనముకై

పరితాపము చెందు దాని బడయగ రామా!

 

तत्कर्म यन्न बन्धाय सा विद्या या विमुक्तये ।

आयासायापरं कर्म विद्याऽन्या शिल्पनैपुणम् ॥ - विष्णुपुराण

क्रिया  उसे कहते हैं  जो बाध्यकारी नहीं होती; ज्ञान वही है जो मुक्ति की ओर ले जाता है। अन्य सभी क्रियाएं कठोर होसकते हैं और ओ विज्ञान सादे शिल्प कौशल हैं।

निष्पादित होने वाली प्रत्येक कार्रवाई को  निर्व्यामोह की भावना के साथ किया जाना चाहिए। किसी भी काम को करने या किसी भी काम को करने के लिए, आदमी स्वार्थरहित होना चाहिए। अपने आप को नाम और प्रसिद्धि बनाने केलिए कोशिष करना बेकार है l  यह कर्तव्य और जिम्मेदारी के दृष्टिकोण के साथ किया जाना

 

चाहिए। अहंकार के लिए किया गया कोई भी कार्य उतना ही अच्छा होता है, जितना कच्चे अमरुद खानेका है! कोई ऐसे कार्यों में लिप्त होकर खुद को चोट पहुंचा रहा है, क्योंकि वह केवल खुद को आगे बांध रहा है। यह वैसा ही है जैसे एक पक्षी जानबूझकर एक पिंजरे के अन्दर जाके खुद को बंद कर के दरवाजा बंद कर देता है,  और चाबियों को फेंक देता है और समझता है की वह आसमान को जीतलिया है l इसे सिर्फ मूर्खता और मानसिक अपरिपक्वता कह सकते हैं l

 

केवल वही जो किसी को मुक्ति के मार्ग की ओर ले जाता है वह है ज्ञान। केवल वह क्रिया फलदायी है जो बाध्यकारी नहीं है। अन्य सभी ज्ञान और कार्य केवल कठिन शिल्प कौशल हैं l ऐसा किसी भी अन्य विषय सीखना सिर्फ एक और कौशल बनता है। शायद  यह हाथ, हृदय या सिर का कौशल हो सकता है, लेकिन यह दुनिया के बंधनों से मुक्ति नहीं दिलाता हैl मुख्य रूप से जब तक अहंकार से आदमी बांधाहुवा है, वह तो ना ही कोई सच्ची सीख है न ही कोइ अच्छा रास्ता बतासकता है।

इन परिभाषाओं का सार ए है की हमारे दृष्टिकोण में बदलाव जरूर लाना है। सिर्फ, वही काम और कौशल अंतिम लक्ष्य की ओर हमें ले जा सकते हैं l जब करने के प्रति दृष्टिकोण बदलता है, और वे सांसारिक संबंधों से  अलगाव  होजाते हैं। इस तरह की अनासकती कोई दर्द, नफरत या दुख से विमुक्त करता है। यह एक जीत की स्थिति है और यही जीत की स्थिथि हैl

 

 

tatkarma yanna bandhāya sā vidyā yā vimuktaye ।

āyāsāyāparaṃ karma vidyā'nyā śilpanaipuṇam ॥ - viṣṇupurāṇa

That is action which doesn't lead to binding; that is knowledge which leads to liberation.  All other actions are mere chores of arduousness; all other sciences are plain craftsmanship.

Each and every action executed should be done with a feeling of detachment.  For any deed done or any chore performed, the motive behind it should not be a selfish one.  It should not be done because it brings oneself name and fame, nor because it makes one feel entitled and accomplished.  It should be performed with the attitude of duty and responsibility alone.  Any action performed as food for the ego is as good as not done, says the poet!  One is hurting himself by indulging in such actions, for he is only tying himself up further.  It is as if a bird willfully flies into a cage, closes the door, locks itself up, throws away the keys and dreams about conquering the skies!   Obviously, it would take the bird forever to get free and enjoy the unbound skies!!

Only that which leads one towards the path of liberation is knowledge.  Only that action is fruitful that is not binding.  All other wisdom and actions are mere arduous craftsmanship, says the poet.  Any other learning is just another skill.  It might be the skill of the hand, heart or head.  But that which does not emancipate one from the bindings of the world, mainly his ego, is no true learning.

The essence of these definitions is a call for a shift in attitude.  The same chores and skills can lead to the ultimate goal when the attitude towards the doing, as well as its result, are that of detachment.  For, he who is pristine and pure needs but one thing - detachment!  There is no pain, hatred or sadness where there is detachment.  It is a win-win situation!

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 203

अजरामर सूक्ती -  20

Eternal Quote – 203

तपः परं कृतयुगे त्रेतायां ज्ञानमुच्यते ।

द्वापरे यज्ञमित्यूचुः दानमेकं कलौ युगे ॥ - पराशरस्मृति

తపః పరం కృతయుగే , త్రేతాయాం జ్ఞానముచ్యతే l

ద్వాపరే యజ్ఞమేవాహుః , దానమేకం కలౌ యుగే

 

అన్యే కృతయుగే ధర్మాస తరేతాయాం థవాపరే ఽపరే l

అన్యే కలియుగే ధర్మా యదాశక్తి కృతా ఇవll (శాంతి పర్వము -అధ్యాయము 224 - 26వ శ్లోకము)

కృత, త్రేతా, ద్వాపర, కలియుగములు కాల చక్రములోని నాలుగు బిందువులు. సత్య యుగమున అనగా కృత యుగమున ధర్మము 4 పాదాల నడువగా త్రేతాయుగమున 3, ద్వాపరమున 2 పాదాలతో నడుస్తుంది. కలియుగమున మాత్రము ప్రారంభము నుండియే ఒకే పాదము పై నడుస్తుంది. ధర్మాచరణము కూడా ఆయా యుగమును బట్టి, ఆయుగమునకు తగిన విధముగా మారుతూ వుంటుంది.

తపః పరం కృతయుగే తరేతాయాం జఞానమ ఉత్తమమ l

థవాపరే యజ్ఞమ ఏవాహుర థానమ ఏవ కలౌ యుగే ll (శాంతి పర్వము -అధ్యాయము 224 - 27వ శ్లోకము)

పూర్వయుగాలలో క్రమంగా తపస్సు, జ్ఞానం, యజ్ఞాచరణం ఉత్తమ ధర్మాలుగా పరిగణింపబడితే -కలియుగంలో దానగుణం వాటితో సమానమైనదిగా చెప్పబడింది.

"శతేషు జాయతే శూరః, సహస్రేషు చ పండితః l

వక్తా శతసహస్రేషు, దాతా భవతి వా న వా" ll

అన్నది ఆర్య వాక్కు. వందలమందిలో ఒక శూరుడు, వేలమందిలో ఒక పండితుడు , లక్షలమందిలో ఒక గొప్ప వక్త ఉండవచ్చుగానీ నిజమైన దాత దొరకుతాడా లేదా అన్నది  సందేహాస్పదమే ! "అదాన దోషేణ భవేద్దరిద్రః" అనేది మన విశ్వాసం. దానం చేయకపోవటం అనే దోషం వల్ల వచ్చే జన్మలో కావచ్చు , ఈజన్మలోనే కావచ్చు దరిద్రుడౌతాడని దీని భావం.

దీనికి అన్వయముగా ఒక డబ్బున్నవాడు డబ్బంతా పోగొట్టుకొని బిఖారి యగునని కాదు. డబ్బు అంతా తనవద్దే ఉన్నా తోడుగా రక్త పీడనము (Bloodpressure) మధు మేహము (Diabetis) ఉంటె చాలు. తానూ ఇష్టపడే వస్తువులు చూస్తూ ఉండవలసినదే! తినలేడు. యోగ్యులు కాని సంతానము పొందిక లేని భార్య , ఇవన్నీ వ్యక్తి యొక్క దౌర్భాగ్యమునకు సంకేతములే! మన ఇంటిముందు యాచకులు నిలబడి "ధర్మం చేయండి బాబూ!" అని అరుస్తున్నారంటే వాళ్ళు అడుక్కుంటున్నారనీ అర్థంకాదు. వాళ్ళు బిచ్చగాళ్ళనీ అనుకోకూడదు. "బాబూ! మీరు ధర్మదూరులై ఉన్నారు, ఇప్పటికైనా ఒక ధర్మకార్యం చెయ్యండి" అని మనను హెచ్చరించటానికి ఒక యాచకుని రూపంలో వచ్చిన శ్రీమన్నారాయణస్వరూపులుగా వారిని గుర్తించాలని విజ్ఞులు విశ్లేషిస్తారు. ఎవరైనా తమకు దానం చేస్తే , ప్రతిగృహీతలు కృతజ్ఞతలు చెప్పటం సర్వసాధారణం. కానీ తాను చేసిన దానాన్ని స్వీకరించి, తనను ధన్యుణ్ణి చేసిన ఆ ప్రతిగృహీతలకే దాత కృతజ్ఞుడై ఉండాలంటారు వివేకానందస్వామి.

 భగవద్గీత దానాలను మూడు విధాలుగా విభజించింది.

దాతవ్యమితి యద్దానం దీయతేఽనుపకారిణే ।

దేశే కాలే చ పాత్రే చ తద్దానం సాత్త్వికం స్మృతమ్ ।। 17 - 20 ।।

దానము చేయుట కర్తవ్యము (సరియైన పని) అని భావించి, తగిన పాత్రత ఉన్నవాడికి, ప్రతిఫలాపేక్ష లేకుండా, సరియైన సమయంలో, సరియైన ప్రదేశంలో దానము చేయుట అనేది సత్త్వగుణ దానము అని చెప్పబడుతుంది.

స్కంధ పురాణము ఈ విధముగా పేర్కొంటున్నది:

న్యాయోపార్జిత విత్తస్య దశమాంశేన ధీమతః

కర్తవ్యో వినియోగశ్చ ఈశ్వరప్రీత్యర్థమేవ చ

"నీవు న్యాయముగా సంపాదించిన దానిలో నుండి, పదవవంతు పక్కకు తీసి, అది నీ కర్తవ్యముగా భావించి, దానిని దానం చేయుము. నీ దానమును ఈశ్వర ప్రీతి కోసమే అర్పితం చేయుము." దానము సక్రమమైనదా లేదా, ఉన్నతమైనదా నీచమైనదా, అనేది శ్రీ కృష్ణుడు ఈ శ్లోకంలో చెప్పిన లక్షణాలను బట్టి నిర్ణయించబడుతుంది. అది ఎప్పుడైతే హృదయపూర్వకంగా అర్హతగల పాత్రుడికి, సరియైన సమయంలో, సరియైన ప్రదేశంలో ఇవ్వబడుతుందో అప్పుడు అది సత్త్వ గుణ దానము అని చెప్పబడుతుంది.

యత్తు ప్రత్యుపకారార్థం ఫలముద్దిశ్య వా పునః ।

దీయతే చ పరిక్లిష్టం తద్ధానం రాజసం స్మృతమ్ ।।17- 21 ।।

అయిష్టముగా ఇవ్వబడిన దానము, ఎదో తిరిగి వస్తుందనే ఆశతో లేదా ప్రతిఫలము ఆశించి ఇవ్వబడిన దానము రజో గుణములో ఉన్నదని చెప్పబడినది.

అదేశకాలే యద్ధానమ్ అపాత్రేభ్యశ్చ దీయతే ।

అసత్కృతమవజ్ఞాతం తత్తామసముదాహృతమ్ ।। 17 - 22 ।।

అనుచిత ప్రదేశంలో, సరికాని సమయంలో, అర్హతలేనివారికి (అపాత్రులకు), మర్యాద చూపకుండా, లేదా చులకనగా ఇవ్వబడిన దానము, తామసదానము గా పరిగణించబడుతుంది.

"అన్నాచ్ఛాదన దానేషు పాత్రం నైవ విచారయేత్ అన్నస్య క్షుధితః పాత్రం వివస్త్రో వసనస్య చ" అన్న, వస్త్ర దానాల విషయంలో పాత్రతనుగూర్చి ఆలోచించకూడదు. ఆకలి చెంది ఉండటం, వివస్త్రుడై ఉండటము  ఆయావ్యక్తులకు పాత్రతను చేకూరుస్తాయి. అందువల్ల వెంటనే ఆయాదానాలు చేయాలి.

"ఇచ్చేవాడుంటే చచ్చేవాడుకూడా లేచి కూర్చుంటా" డని తెలుగులో ఒక సామెత ఉన్నది. వాడు లేచి కూర్చున్నా ఇక్కడ ఇవ్వాలని అనుకొన్న వాడు ఆ లేచిన వానికి ఇస్తాడో లేదో అంతా సందేహమే! అసలు కలియుగములో దేహము నిండా సందేహమే!

 ఒకప్పుడు ధర్మరాజు వేదవ్యాసుణ్ణి "దానం గొప్పదా? తపస్సు గొప్పదా?" అని అడిగాడు. అపుడు వ్యాసుడు ధర్మరాజుతో "నాయనా! మానవులు ధనంకోసం ఎన్ని సాహసాలైనా చేస్తారు. వారికి ప్రాణం మీద కంటె ధనం మీద ప్రీతి! అందుకే ధనంకోసం ప్రమాదమని తెలిసినా ,పదునైన ఆయుధాల తో తలలు తెగ్గోస్తారు. సముద్రాలు దాటి విదేశాలకు వెళ్ళిపోతారు! వ్యవసాయం, పశుపాలనం మొదలైన క్లిష్ట కార్యాలు చేస్తూ అలసి సొలసిపోతూ ఉంటారు! పరదాస్యానికి సైతం వెనుకాడరు! ఇంత కష్టపడి సంపాదించిన ధనాన్ని ఎవరైనా దానం చేస్తున్నారంటే అది చాలా గొప్ప విషయము కదా! తప్పక అది తపస్సుకన్నా గొప్పది” అన్నాడు.

 

"మూర్ఖో నహి దదాత్యర్థం నరో దారిద్ర్య శంకయా ప్రాజ్ఞస్తు వితరత్యర్థం నరో దారిద్ర్య శంకయా"

 "దానం చేస్తే నేను దరిద్రుడినైపోతానేమో!" అనే సంశయంతో మూర్ఖుడు అసలు దానమే చేయడు. "ఇపుడు దానం చేయకపోతే రాబోయే జన్మలో దారిద్ర్యం సంక్రమిస్తుందేమో!" అనే శంకతో ప్రాజ్ఞుడు దానం చేస్తాడు. అని ఈశ్లోకభావం.

"శతహస్త సమాహర, సహస్రహస్త సంకిర" అంటుంది ఆర్షవాణి. "వంద చేతులతో సంపాదించు. వేయి చేతులతో వితరణ చెయ్యి" అని దీని భావం. పెద్దలు తాము దానాలు చేయటమే కాక, ఈ దాన గుణాన్ని పిల్లలకు నేర్పాలి. ఎవరి స్థాయిలో వారు త్యాగబుద్ధిని అలవరచుకోవటం సమాజానికి ఎంతో అవసరము.

तपः परं कृतयुगे त्रेतायां ज्ञानमुच्यते ।

द्वापरे यज्ञमित्यूचुः दानमेकं कलौ युगे ॥ - पराशरस्मृति, यह श्लोक  मनुस्मृति में भी देख सकते हैं l

सत्य युग का का परम श्रेष्ठ धर्म तपस्या मानागया है जिस से मानव अपने सभी श्रेय एवं प्रेय प्राप्त करसकता था lत्रेता में ज्ञान प्राप्त करना, द्वापर में यज्ञ करना परम धर्म मानागेका है l कलियुग का धर्मं केवल दान को ही माना गया है l

 अन्ये कृतयुगे धर्मास्त्रेता याम् द्वापरेऽपरे l

अन्ये कलियुगे धर्मा यथा शक्ती कृता इवll (व्यास भारतं-शांती पर्वम्–अध्यायं 224-शलोकं 26)

अर्थात् युग के ह्रास के अनुरूप चारों युगों के धर्मों का ह्रास होनेलगा l कृत व सैट युग के धर्मं अन्य हैं, त्रेतायुग में अन्य, द्वापर में अन्य तथा कलियुग में कुछ अन्य धर्म उप्पय के रूप में प्रचलित हुएl

 

तपः परम कृतयुगे त्रेतायां ज्ञानमुत्तामं l

द्वापरे यज्ञमेवाहुर्दानमेव कलोऊ युगे ll (व्यास भारतं-शांती पर्वम्–अध्यायं 224-शलोकं 27)

सत्य युग का का परम श्रेष्ठ धर्म तपस्या मानागया है जिस से मानव अपने सभी श्रेय एवं प्रेय प्राप्त करसकता था lत्रेता में ज्ञान प्राप्त करना, द्वापर में यज्ञ करना परम धर्म मानागेका है l कलियुग का धर्मं केवल दान को ही माना गया है l

एक एक युग का एक एक धर्मं इसलिए बतायागया है, युग युग में धर्म घटता जानेसे आचरण के 

मार्ग भी सरल करते गए हैं l बाधा इस बात की है कि इस कलयुग में लोग धर्म या दान करने 

केलिए ज्यादा हिचकिचाते हैं l लोग दान नहीं करने केलिए कई वजह ढूंढते हैं l

भिखारी दान माँगने केलिए नहीं बलकी डा देनेका अवसर हमें डे रहा है l वैसे अच्छे अवसर हमें 

खोना नहीं l हमें उसे उसके पात्रता के अनुसार दान जरूर देना है l

 ऊपर दिए  तीनों श्लोक एक ही अर्थ हमें सम्झारहे है l एक के बदले अनेक ग्रंथों में इसलिए 

कहागया है की इस सत्य वाक्य को किसी न किसी किताब में पढने से आदमी उसका पालन कर 

सकता है l

हम अब कलियुग में रह रहे हैं l उसलिये हम दान गुण अपनाएंगे तो बस, मुक्ति मिलसकती है l 

ध्यान इस विषय का भी रहना चाहिए की अपात्रदान नहीं करे l लेकिन, आदमी चाहे कोइ भी हो , 

जो भूका है, नंगा है, या रहनेका आस्था व वसति नहीं हैं उसके पात्रता के बारेमें बिना सोचे दान 

करना चाहिए l हमारे पूर्वज ऐसा कहते हैं :

दारिद्रय कृतं दानं शून्य लिंगस्य पूजनं l

अनाथ प्रेत संस्कारम् कोटि यज्ञ समं विधुः ll

दीं दरिद्रों को सहायता करना व दान देना, बिना पूजा के पड़े रहे शिव लिंगों का पूजा करना, 

अनाथ शव का दहन संस्कार करना करोड़ यज्ञों का फल देता है l

tapaḥ paraṃ kṛtayuge tretāyāṃ jñānamucyate ।

dvāpare yajñamityūcuḥ dānamekaṃ kalau yuge ॥

- parāśarasmṛti, The same shloka is seen in Manusmruthi also.

In kṛtayuga penance was best; in tretāyuga, knowledge, it is said; they say yajna and yaga in the dvāparayuga; but in Kaliyuga, it is only Daana i.e. giving or serving needy to the best of our ability.

Kṛtayuga better known as satyayuga, is the first of the cycle of 4 yugas. During that Yuga, very tough and rigid penances were deemed as the most rewarding. Dharma was very well established and to be the most virtuous, one needed to perform intense penances and meditations.

 After some dilution of dharma, came the tretāyuga. During that epoch, one could attain liberation through the mode of jñāna (knowledge). Learning the scriptures and leading a pious life were essential to be virtuous. THIS NEEDS VIGOUROUS Sadhana.

 Further fall of dharma gave rise to the dvāparayuga. In this age, one was required to perform sacrifices and give offerings to the deities through the fire in order to increase their virtues.

 After dharma dwindled furthermore, kaliyuga came. Here time is crunched and values are compromised easily! One has to work really hard to keep on track from distractions and attractions.  During this Yuga, to be virtuous, all one needs to do is give danam selflessly! Gaining virtue has been made so simple. One doesn't have to perform very rigorous penances nor understand multitudes of scriptures nor perform tough sacrifices. Giving up the attachment to possessions and sharing with fellow beings generously is all that is required to make one virtuous! Is that too much to ask for? Unfortunately people hesitate to be generous. They always search for virtual mala fides in the people who approach them and search for reasons hectically to avoid them, think it as their greatness and attribute it to their intelligence.

 Giving can be at various levels. "If you have much, give of your wealth; if you have little, give of your heart." It is not what is given that matters as much as how it is given. You give little when you give your possessions. It is when you give selflessly that you truly give. Sibi Chkravarthi, Dadhichi, Karna etc. are the role models from the Puranas.

Give heartily!

స్వస్తి.

**************************************

అజరామర సూక్తి – 204

अजरामर सूक्ती -  204

Eternal Quote – 204

 

अर्थनाशं मनस्तापं गृहे दुश्चरितानि च ।

वञ्चनञ्चापमानञ्च मतिमान्न प्रकाशयेत् ॥ - चाणक्य नीति

అర్థనాశం మనస్తాపం గృహే దుశ్చరితాని చ l

వంచనం చాపమానం చ మతిమాన్న ప్రకాశయేత్ ll- చాణక్య నీతి

ధననష్టాన్ని, మనస్తాపాన్ని, ఇంటిలోనివారి దుష్ప్రవర్తనలను, తనకు జరిగిన మోసాన్ని, తాను పొందిన అవమానాన్ని బుద్ధిమంతుడు బహిరంగంగా చెప్పుకోకూడదు”

ఈ పెద్దల మాటను చూడండి.

గుణ దోష బుధో ఘృణ్ణన్ ఇందుక్ష్వేళా వివేశ్వరః l

శిరాసా శ్లాఘ్యతే పూర్వం పరం కంఠేన యచ్ఛటి ll

అన్నది పెద్దల మాట . పరమ శివుడు గరళమును, మనకు, కలిగిన, బాధను అని అన్వయము గోతులోనే అంటే మనము మనసులోనే ఉంచుకొన్నాడు, కావున మాము కూడా మన బాధను బహిర్గతము చేయరాదు. అదే సంతోశామునైతే పరమేశ్వరుడు నెత్తిన చంద్రుని పెట్టుకొన్న రీతిగా మనము కూడా పదుగురితో పంచుకోనవచ్చును.

లోకంలో వింత మనస్తత్త్వం గల మనుషులు చాలా మందే ఉంటారు. ఎదుటి వారి కష్టాలు, సమస్యలు, లేమి - వారికి నిర్హేతుకంగా ఆసక్తిని, సకృత్తుగా ఆనందాన్ని కూడా కలిగిస్తూ ఉంటాయి. అలాంటి వారిపట్ల అప్రమత్తంగా ఉండాలని సూచిస్తూ చాణక్యుడు చెప్పిన మాట ఇది.

మరో కోణం నుంచి చూస్తే, ఒక వ్యక్తి తాను అనుభవిస్తున్న బాధలను మరొకరికి చెప్పుకుంటే, బరువు దించుకున్న వాడౌతాడనేది కూడా వాస్తవమే.

ఒక్కొక్కసారి ఇతరులకు చెప్పుకోవటం వల్ల కొన్ని సమస్యలకు వారిద్వారా పరిష్కారమూ లభించవచ్చు. మనస్సుకు ఊరటా కలుగవచ్చు. మనసెరిగిన వాడు, మానవత్వం గలవాడు, స్వార్థరేఖ ఏకోశానా లేని వాడూ అయితే , సహానుభూతి చూపటమేకాక క్రియాత్మకంగా మేలు చేస్తాడు. కానీ, ఎంతో విశ్వాసంతో తమ వైయ్యక్తిక విషయాలను చెప్పినవారిని ప్రత్యక్షంగానో, పరోక్షంగానో హేళనచేసి,రాక్షసానందాన్ని పొందేవారిని ఏమనాలి ?

ఒకప్పుడు మిత్రునిగా ఉన్న వ్యక్తి వ్యహారరీత్యా శత్రువు కావటం కూడా సంభవమే.మైత్రి నెరపిన వేళ ఒకరి కష్టసుఖాలు ఒకరు చెప్పుకుంటారు. అది వికటించిన వేళ – ఒకరి లోపాలు ఒకరు బహిర్గతం చేసుకుంటారు. పనిగట్టుకొని కనిపించినవారందరిలో ప్రచారం చేస్తారు. ఈ స్థితి ఎన్నో విపరీతాలకు దారితీయవచ్చు. “తమ తమ నెలవులు తప్పిన తమ మిత్రులె శత్రులగుట” తథ్యము కదా!

తమబాధలను ఇతరులకు చెప్పే ముందు , అందువల్ల ప్రయోజనం ఉంటుందా? ఉండదా? అని ఆలోచించటం, సాధ్యమైనంతవరకూ ఇతరుల సానుభూతిని ఆశించి భంగపడకుండా ఉండటం అవసరం. ప్రతి వ్యక్తీ ధీరతతో ఉదాత్తంగా తనకు ఎదురైన సమస్యలను తానే ఎదుర్కొని పరిష్కరించుకోగల సామర్ధ్యాన్ని పెంపొందించుకోవాలని గ్రహించాలి.

అర్థనాశం అంటే ధనము నశించడము, అసి ఎవిధమైనా కావచ్చు. ఉదాహరణకు, వ్యాపారము వ్యవసాయము వంటి వానిలో నష్టము వచ్చుట, మోసగింపబడుట, దొంగిలింపబడుట , పోగొట్టుకొనుట మొదలగు అనేక కారణాల వాళ్ళ ఉన్న అస్తి పోగొట్టుకొనవచ్చు.

మనస్తాపం అంటే మనసుకు ఏర్పడిన దుఃఖము, అది కుతుమ్బపరమైనది కావచ్చు, బంధు మిత్రుల రూపములోనో, భార్యాపుత్రుల రూపములోనో, అనారోగ్య అవాంతర పరిస్థితుల వల్లనో ఇది కలుగవచ్చు. ఇటువంటి 'ఆపదలందు ధైర్యగుణము' కావలెనని భర్తృహరి మాట.

గృహమండలి దుశ్చరితం అనగా, సంతానము జులాయిగా తిరుగుటయో, భార్య గయ్యాళి,దుశ్శీల అగుతాయో, ఇంటి గౌరవము మంటబెట్టి కుమార్తె దుశ్చరిత అగుటయో,

వంచన అనగా మోసము చేయుట అనగా మనము ఒకరినైనా మోసగించవచ్చు, లేక మనలనేవరైనా మోసగించవచ్చు అది సంపద పరమైనా కావచ్చు, వేరు ఏ కారణమైనా కావచ్చు,

పరాభవము అంటే ఇటువంటి వంచనాదులవల్ల ఏర్పడిన అవమానములు, లేక పైన తెలిపిన గృహపరమైన్తువంటి అవమానములు, లక కార్యాలయములో పై అధికారి మందలింపులు వంటివి కావచ్చు .

ఇలాంటివన్నీ తగిన సమయము, తగిన వ్యక్తి దొరికే వరకూ మన మనసునకే పరిమితము చేసుకొనూట ఎంతో మంచిది.

अर्थनाशं मनस्तापं गृहे दुश्चरितानि च ।

वञ्चनञ्चापमानञ्च मतिमान्न प्रकाशयेत् ॥ - चाणक्य नीति

धन का नाश, मन का ताप (दुःख), स्त्री का चरित्र, किसी से ठगे जाने पर, किसी के द्वारा अपमान किए जाने पर (विशेष तौर पर अपने से नीचे के लोगों के द्वारा) बुद्धिमान् लोग इसे प्रकाश में ना लाएं, अर्थात् दूसरों को न बताएं, अन्यथा आपका उपहास उड़ाया जाएगा और आपके दुःख को कोई नहीं समझ पाएगा।

इस श्लोक का निहितार्थ यह है कि सामान्य जीवन में व्यक्ति तमाम प्रकार के खट्टे-मीठे अनुभव पाता है। उनका उल्लेख दूसरों के समक्ष करने लिए वह अक्सर उत्साहित हो उठता है। जहां तक सुखद अनुभवों की बात है दूसरों को बताने से नुकसान की संभावना नहीं रहती है या कम रहती है। लेकिन कड़वे अनुभवों और परेशानियों के बारे में ऐसा कहना ठीक नहीं होगा। यह संभव है कुछ गिने-चुने लोग व्यक्ति के प्रति सहानुभूति रखें और आवश्यकतानुसार उपयोगी सलाह एवं सहायता भी दें। किंतु ऐसी उदार वृत्ति कम लोगों में ही देखने को मिलती है। कई ऐसे लोग होते हैं जो व्यक्ति की बातों का मन ही मन आनंद लेते हैं, उसकी पीठ पीछे जग-हंसाई करने/कराने से नहीं चूकते। मेरे जीवन का अनुभव यही रहा है कि ऐसे जनों के मन की कुटिलता भांपना आसान नहीं होता।

इन्हीं बातों को ध्यान में रखते हुए चाणक्य का मत है कि धन की हानि, अनिष्ट घटनाओं से प्राप्त मानसिक कष्ट, घर-परिवार में दुःखद किंतु गोपनीय घटनाएं, ठगे जाने, और अपमानिन होने की बातों का खुलासा बुद्धिमान व्यक्ति न करे। उन्हें अपने मन ही तक सीमित रखे।

इस श्लोक को देखीए

 

गुणदोषौ बुधो गृह्णन् इन्दुक्ष्वेडा विवेश्वरः ।

शिरसा श्लाघ्यते पूर्व परं कण्ठेन यच्छति ॥

माने, समझदार लोग जैसे महाशिव ने किया वैसा ही करते हैं l शिवजी जैसे विष को कंठ ताका ही सीमित किया वैसेही बुद्धिमान अपने  कष्ट व्याकुल व अप्मानोंको मन के अन्दर ही रख्लेताहाई l संथोश्जनक वार्ताओं को अपने बन्धुमित्रों में बांटलेते हैं l

जब तक कोई अपने दिल को समझकर ठीक सलाह नहीं देता तब तक ऊपर बताए गए बातें मन में ही रखलेना है l

 

arthanāśaṃ manastāpaṃ gṛhe duścaritāni ca ।

Vañcanañcāpamānañca matimānna prakāśayet ॥ - cāṇakya nīti

Loss of wealth, mental anguish and misdemeanors in the house, deceit and disgrace - the prudent do not elucidate.

Add thy joys, subtract thy sorrows.

There is nothing to celebrate about grievances of the mind or losing wealth. No one is proud of misconduct in their family nor about disgrace may they have faced. Talking about being deceived isn't a happy moment either!  Talking about these situations brings back memories of pain and adds to his sorrow.

The prudent do not bring unpleasant situations onto themselves. Publicizing these issues brings on either shame or embarrassment. Neither is desired by anyone. The farsighted and judicious have this forethought and avoid facing it from the get-go!

These topics come up when one indulges in mindless gossip and puts himself into situations where he might embarrass himself! Being judicious with words and not talking for the sake of talking, is the best way.

The wise speak because they have something to say, whereas a fool speaks because he has to say something! Speak wisely.

Just observe this shloka carefully,

Gun dosh budho ghrunnan idukshvelaa viveshvarah l

Shirasaa slaaghyate poorvam param kanthena yachChati ll

Siva Almighty limits poison to his throat but keeps moon on his head. This conveys a message to us that ‘Keep all sorrows and miseries within yourself but the happiness with all who are your near and dear.

Unless you get a chum who can step into your shoes and advises you the right path don’t divulge your sorrows with anybody.

These words are real diamonds which shows you light even in bitter darkness. This greatness belongs to our ancisters like Chanakya.

 స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 205

अजरामर सूक्ती -  205

Eternal Quote – 205

 

षड्दोषाः पुरुषेणेह हातव्या भूतिमिच्छता ।

निद्रा तन्द्रा भयं क्रोधः आलस्यं दीर्घसूत्रता ॥ - हितोपदेश, मित्रलाभ

 

షడ్దోషాః పురుషేణేహ హాతవ్యా భూతిమిచ్ఛతా ।

నిద్రా తన్ద్రా భయం క్రోధ ఆలస్యం దీర్ఘసూత్రతా॥హితోపదేశ-సుభాషిత-శ్లోకాః - 1.35

ఈ సంసారంలో ఐశ్వర్యమును, అభివృద్ధిని కోరుచున్న వ్యక్తి చేత, అతినిద్ర, గ్లాని అస్తిమితము,  , అనవసరంగా భయపడడం, అకారణము అనవసర కోపము, చేసే పనులను వాయిదాలు వేయడం, తక్కువ సమయంలో చేసే పనికి, ఎక్కువ సమయాన్ని తీసుకోవడం అనే ఈ ప్రగతినిరోధకములైన ఆరు అపరాధములను తక్షణమే వదలవలెను. అప్పుడే జీవితంలో ఉన్నతి ఆరంభమగునని అని భావము.॥

వ్యాస మహాభారతము- ఉద్యోగ పర్వము (5) ౩౩వ అధ్యాయములో ఈ విధముగా చెప్పబడినది:

తతోఽస్య స్రవతి ప్రజ్ఞా ధృతేః పాత్రాదివోదకం।  

షడ్దోషాః పురుషేణేహి హాతవ్యా భూతిమిచ్ఛతా॥ (5-33-84)

పాత్రచేత నీరు ధరింపబడిన విధముగా ప్రజ్ఞ విరాజిల్లుతూవున్న వ్యక్తి, ఆ ప్రజ్ఞ చేత 6 విధముల దోషములు తొలగించుకొనవలెను. 

నిద్రా తంద్రీ భయం క్రోధ ఆలస్యం దీర్ఘసూత్రతా ।

షడిమాన్పురుషో జహ్యాద్భిన్నాం నావమివార్ణవే॥ (5-33-85)

ఆ 6 దోషాలూ ఏవి అంటే 1. నిద్ర 2. గ్లాని,  3. భయము, 4. కోపము, 5. ఆలస్యము, 6. తాత్సారము (చేయవలసిన పని చేయవలసినపుడు చేయక పోవుట , Procrastination), తనయందు నావ రూపములో తిరిగే ఈ 6 లోపాలను లేక  ఈ 6 దోషాలలో ఉన్న వానినన్నింటినీ తొలగించుకొన వలెను. అప్పుడే పని చేయుటకు వ్యక్తి సమర్థుడౌతాడు.

ఈ విషయమును కూడా ఒకపరి గమనించండి:

యస్య నాస్తి స్వయం ప్రజ్ఞా శాత్రం తత్ర కరోతి కిం l

లోచానాభ్యాం విహీనస్య దర్పణః కిం కరిష్యసి ll

పని చేసేవానిలో ఉత్సాహము ఉద్వేగము లేకుంటే చేసేది ఏమీ ఉండదు. కళ్ళే లేకుంటే అద్దము ముందు నిలబడి ప్రయోజనము ఉండదు కదా! అది విషయము. ‘ధీరుల్ విఘ్న నిహన్యమాన్యులగుచున్ ధృత్యోన్నతోత్సాహులై ప్రారబ్ధార్థము నుజ్జగించరు సుమీ ప్రాజ్ఞా నిధుల్ గావునన్’ అని పెద్దలు ఊరకనే అన్నారా మరి !

 षड्दोषाः पुरुषेणेह हातव्या भूतिमिच्छता ।

निद्रा तन्द्रा भयं क्रोधः आलस्यं दीर्घसूत्रता ॥ - हितोपदेश, मित्रलाभ

 किसी भी मनुष्य को अपनी समृद्धि चाहिए तो उसे छह अवगुणो का समान रूप से त्याग करना चाहिए | वो छह अवगुण है निद्रा (अधिक नींद लेना) , सुस्ती, भय, क्रोध, अक्रियात्मकता और कार्य को करने में टाल-मटोल करना अथवा विलम्ब करना |

 

ततोस्य श्रवति प्रज्ञा ध्रुतेः पात्रादिवोदाकम l

षड्दोषाः पुरुषेणेह हातव्या भूतिमिच्छता ।l

जैसे पात्र पानी से भरा रहता है, वैसे ही आदमी प्रज्ञा से भरा रहना है, जिसे 1. निद्रा 2. ग्लानी, 3. क्रोध 4. अलसता, 5. काम करेनेमे. बिना कोइ चालाकेसे म्बगुत मंद रहना, को छेद करते हुए काम उत्साह से पूराकरना है l

निद्रा तन्द्रा भयं क्रोधः आलस्यं दीर्घसूत्रता l

षडिमान पुरुषोजह्याद्भिन्नाम नावामी वार्णवे ll

निद्रा (अधिक नींद लेना) , सुस्ती, भय, क्रोध, अक्रियात्मकता और कार्य को करने में टाल-मटोल करना अथवा विलम्ब करना , यह छे गुण हमारे शरीर के सागर में इधर से उधर उधर से इधर फिरते रह्तेहीं. उस तरह के जो गुण हम में मौजूद है, उन गुणों का विनाश करना चाहिए l

 यस्य नास्ति स्वयं प्रज्ञा शात्रं तस्य करोति किम् |

लोचनाभ्याम् विहीनस्य दर्पण: किं करिष्यसि ||

जिस मनुष्य में स्वयं का विवेक, चेतना एवं बोध नहीं है, उसके लिये शास्त्र क्या कर सकता है । ऑंखों से हीन अर्थात अन्धे मनुष्य के लिये दर्पण क्या कर सकता है |

तभी आदमी उत्सुक होकर काम पे मन लग्न करके पूरा करसकता है l

ṣaḍdoṣāḥ puruṣeṇeha hātavyā bhūtimicchatā ।

nidrā tandrā bhayaṃ krodhaḥ ālasyaṃ dīrghasūtratā ॥

- hitopadeśa, mitralābha

 

One desirous of prosperity should avoid 6 vices in this world: (excessive) sleep, fatigue, fear, anger, laziness and procrastination.

Commentary:

Hard work is what leads to prosperity and the success of any endeavor.

Excessive sleep: robs not only the time spent in sleeping but also the alertness of the person.

Fatigue: curtails one's enthusiasm to work towards his goal.

Fear: will not encourage one to be adventurous or to try new means and avenues to accomplish tasks.

Anger: clouds one's judgement and leads him towards taking wrong and hasty steps that end up wrecking his chances of achieving goals.

Laziness: does not motivate one to get up and work. Nothing can be achieved by being stagnant. Industriousness is the only way to success.

Procrastination: is the art of putting off something that should have been done the day before yesterday, until the day after tomorrow!  This race of keeping up with yesterday is the most efficient method of self-sabotage.

Ysya naasthi Swayam prajnaa shaastram tasya karothi kim l

Lochanaabhyaam viheenasya darpanah kim karishyasi ll

What is use of knowledge to a person who does not have intellectual capacity? What is use of mirror to a person who is blind? Here, the poet has given an excellent analogy. He says that, knowledge is like a mirror, which reflects world in it. Indeed knowledge is something through which we perceive the world. The poet says that person's praGYA or intellect is like his eyesight.. Unless one has it, one can't use a mirror. Similarly if one does not have power to perceive the knowledge or one does not have the aptitude, then this knowledge is useless to him.

A man with adequate enthusiasm can alone accomplish the task triumphantly.

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 206

अजरामर सूक्ती -  206

Eternal Quote – 206

लोभात् क्रोधः प्रभवति लोभात् कामः प्रजायते  ।

लोभात् मोहश्च नाशश्च लोभः पापस्य कारणम् ॥ - हितोपदेश

లోభాత్ క్రోధః ప్రభవతి లోభాత్ కామః ప్రజాయతే ।

లోభాన్మోహశ్చ నాశశ్చ లోభః పాపస్య కారణమ్॥1-27॥ హితోపదేశము

ఆశ వలన కోరిక పుట్టుచున్నది. ఆశ వలన ఆ కోరిక తీరనప్పుడు, కోపము ఉత్పన్నమౌతుంది. ఆశ వలన మోహము మరియు నాశము కూడా సంభవించుచున్నవి. అందువలన ఆశ అనునది పాపమునకు ముఖ్యకారణము అని భావము.

నీవు గుడిలోకి పోబోతూ గుడి ముంగిట నిలిచినట్లు ఊహించుకో ! ఆ వాతావరణములో ఏమి కనిపిస్తాయి? పసుపు కుంకుమ, కొబ్బరికాయలు, కర్పూరము, అగరు వత్తులు, దేవుని చిత్ర పటాలు, భక్తి పుస్తకాలు తమలపాకులు, వక్కలు, అరటిపళ్ళు మొదలైనవి మాత్రమె వుంటాయి. KFC, పిజ్జాలు మొదలైనవి దొరకవు. ఎందుకు? అది పరిసరపు ప్రభావము. దీనివల్ల మనకు ఏమి అర్థమౌతుంది. తలపునకు తగినట్టే తగిన వస్తు సముదాయమును తల సమకూర్చుతుంది. అందుకే బాల్యములోనే తల్లిదండ్రులు తగిన శ్రద్ధ తీసుకొని సంస్కారాన్ని నేర్పిస్తే  సన్మార్గాన పోయే అవకాశము వుంటుంది. అసలు నీ బుద్ధి అనేది బాల్యములో సామాను చేర్చని కొత్త ఇల్లు లాంటిది. మరి ఆ ఇంటిలో వుండదలచినవారు తగిన సామాను ఉంచితే అందంగా ఉండడమే గాక చూచే వారందరికీ ఆనందాన్ని కూడా సమకూర్చుతుంది. అసలు ఇంటికే ప్రాణముంటే నలుగురి మెచ్చుకోళ్ళు విని ఎంత ఆనందించుతుందో ! మనము చేయవలసినది అదే !

 ఒకసారి నీవు నీలో కలిగిన కోరిక దుర్మార్గమైనదా అంటే, సన్మార్గము దుర్మార్గము అన్న ఆరెండు మాటలు ప్రక్కన వుంచి , నీకు కలిగిన కోరిక వల్ల నీకు మానసికంగా కలిగే గ్లాని ఎంత? అట్లే ఆలోచించుతూ వుంటే  ఆరోగ్య మేమవుతుంది అన్న  చింత మనసుకు కొంతయినా వచ్చిందా ! నీ కోరిక తీరుతుందో లేదో తెలియదు. తెలిసే వరకు నీ మనసుకు నిలకడ లేదు. నిలకడ లేకుంటే పడిపోవుట తథ్యము కాదా!   నీ మనసులో ఒక విధమైన తాత్వికత నీ తలిదండ్రి గురువులు కలిగించినారంటే నీ ఆలోచనలు అన్యథా పోవు. ఎద్దు చేలో మేస్తే దూడ గట్టున మేయదు కదా! 

ఒకసారి 'బాహుబలి' సినిమా ను గూర్చి ఊహించుకో ! అది ఇంకా విడుదల కాని రోజులను ఊహించుకో. అది విడుదల అయినవెంటనే చూడాలని నీకు ఆకాంక్ష . అది తీరేవరకు మనసులో క్షోభ . ఎవరైనా ఆ చిత్రమును గూర్చి వ్యతిరేకముగా ఏదయినా చెడుగు చెబితే వారిపై కోపము. చివరికి అది ఒకానొక రోజు విడుదల కానేఅయ్యింది. ఎంతో వ్యయ ప్రయాసలకోర్చి చీటీ (Ticket) కొన్నావు. కారులో సంసారముతో  వెళ్ళుతూ వుంటే నీ మిత్రుడు నీకోసమే , నీ బాకీ చెల్లించడానికి వస్తున్నట్లు తెలిపినాడు. ముందుకు పోలేవు వెనక్కు రాలేవు. సరే అనుకొన్న ప్రకారముగా దారిలో కలిసి డబ్బు (కొన్ని లక్షలు )తీసుకొని కారులో పెట్టుకొని ప్రదర్శన శాల (Theter) చేరినావు. ఆలస్యమైంది. సినిమా మొదలైంది. ఆ హడావుడిలో కారు తాళాలు మరచినావు. సినిమా చాలా బాగుందని అందరూ అనందించుతుంటే  నీకు కారు తాళాలు గుర్తుకొచ్చి సినిమా వదిలి పార్కింగ్ ప్లేస్ కు పోయినావు. కారు లేదు, డబ్బు కారుతోబాటే పోయింది , నీ కుటుంబము ధియేటర్ లో వుంది. సమస్య పరిష్కారమైనదా లేదా ఇప్పుడు అప్రస్తుతము. నీకోరిక తీరినట్లా లేనట్లా చెప్పు ?  ఆనందము పొందినట్లా లేనట్లా? అందుకే ఆశను ఆకాశమునకు అంటించ వద్దు.

ఇక భగవద్గీత లో ఈ విషయమై  శ్రీకృష్ణుడు ఏమని ఉపదేశించినాడో చూస్తాము.                                                                                                                                                                              

ధ్యాయతో విషయాన్ పుంసః సంగాస్తేషూపజాయతే

సంగాత్సంజాయతే కామః కామాత్ క్రోధోభిజాయతే 62 -- 2 

మనసున తలపే మరులను గూర్చును

మరులుగొన్నచో మమతలు పెరుగును

మమతలు పెరిగిన మతికంపించును

కంపించిన మతి, కలుగును కోపము  62 -- 2

క్రోధాత్ భవతి సమ్మోహః సమ్మోహాత్ స్మృతి విభ్రమః

స్మృతి భ్రంశాత్ బుద్ధి నాశః బుద్ధి నాశాత్ ప్రణశ్యతి 6౩ -- 2

కోపమన్నదొక కొరివి చూడమది

సమ్మోహాగ్నిని సంతరించును

సమ్మోహముచే స్మృతి విభ్రంశము

స్మృతి గతి తప్పిన బుద్ధి నాశనము  6౩ -- 2

మయ సభను చూచినది మొదలు తన వధ వరకు దుర్యోధనుడు తన మనసున అది తనకు కావలె నన్న కోరికతో మొదలుపెట్టి తన మరణము కొనితెచ్చుకొనే వరకు, పై మానసిక ప్రకంపనలన్నీ పొందుట గమనించవచ్చు.(దుర్యోధనుడు మయసభలో స్థలమని భ్రమించి నీటి గుంటలో పడినపుడు ద్రౌపది నవ్విన వారిలో లేదని సభాపర్వము 47 - అధ్యాయము 6 లో చూడనగును.) ఇంకొక ఉదాహరణము తీసుకొందాము.

ఒక చక్కటి అమ్మాయిని చూడటము అనుకోకుండా తటస్తి స్తే  ఆ అమ్మాయి తల్లిదండ్రులెవరు  , ఆమెను  చూచుటకు లేక ఆకర్షించుటకు మనలో పాత్రత యున్నదా , సాంఘీక పరమైన కట్టుబాట్ల పరిధిలో వున్నామా , అతిశయించిన మన మనో  వాంఛ వల్ల జరుగబోవు విపరీత విపత్కర పరిణామాలేమిటి   అన్న ఇత్యాది విషయములు ఆలోచించక పోగా  ఆమె ఇల్లు ఎక్కడ, కాలేజి ఎక్కడ , ఇంటినుండి కాలేజీ కి ఎప్పుడు బయలుదేరుతుంది అన్న మొదలైన విషయాల గూర్చి ఆలోచిస్తాము. ఆమెను అనుసరించుటే కాక వేరెవరైనా ఆమె వైపు చూసినా సహించలేక విచక్షణా రహితంగా అతనితో యుద్ధానికి సిద్ధమై తన్నులు కూడా తినవచ్చు నెమో? ఈ వ్యాకులతకు పర్యవసానమేమి, ఇది సముచితమా !ఇది సంస్కారమా! అన్నది తరువాత ఆలోచిస్తాము.

ఇపుడు  మనసులో కలిగిన ప్రకంపనలు ఏమిటి అన్నది చూస్తాము.  అమ్మాయిని చూస్తూనే మనసులో ఈమె బాగుంది అన్న తలంపు కలిగింది. తలంపు పదే  పదే  అదే అదే మనసులో మసలుతూనే ఉండుటకు దారి తీసింది. దానితో ఆమె పై మమత  ఏర్పడింది. అంటే ఈమె నాది అన్న బలమైన భావన మనసులో పాదు చేసుకోనింది. మతి గతి తప్పింది. అన్ని ఆలోచనలు మాని అమెను గూర్చి మాత్రమే ఆలోచించ దొడిగింది. మహా భారతములో శంతనుడు సత్యవతి విషయములో ఇదే కదా జరిగినది. ఇది జరుగకుంటే భారత యుద్ధము వచ్చేదే కాదు. సత్యవ్రతునికి 'భీష్ముడు' అన్న పేరు వచ్చేది కాదు. ఆయన అవివాహితునిగా ఉండిపోయేవాడు కాదు. కౌరవ పాండవులు జన్మించేవారు కారు. భారతయుద్ధము జరిగియుండేది కాదు. చూచినారా ఎవరు చేసిన పనికి ఎవరు బలి అయినారో? ఈ విధముగా మతి కంపించడము వలన కోపము వస్తుంది. అది తన చేతగాని తనముపై కావచ్చు లేక  పరులపై కావచ్చు. కోపము ఒక విపరీతమైన మోహమును అంటే ఏవిధముగానైనా నాదే అనే  పట్టుదల  మఱ్ఱిచెట్టయి మనసులో నిలుస్తుంది. అది విచక్షణా జ్ఞానాన్ని రూపు మాపుతుంది.  మరి విచక్షణే లేకుంటే బుద్ధి పోయినట్లే కదా ! బుద్దే లేకపోతే మరి మనుషులమెట్లవుతాము.  మనుషులము కాదు విచక్షణ లేదు . అంటే మనము గుడ్డి ఎద్దులమైనాము. 'గుడ్డెద్దు చేనులో పడితే చేనుకూ నష్టమే ఎద్దుకూ నష్టమే. చేనుకు పంట చేటు ఎద్దుకు వంటి చేటు. మరి ఆక్రోశముతో దానిని కొడతాడు కదా పంటమాలి.                                                                                                      

మరి ఒక్క సారి ఆలోచిస్తే మనకు అర్థమౌతుంది దీనంతటికీ కారణము తగిన సంస్కారము లేకపోవుటేయని. అందుకే ఆదిశంకరులు అన్నారు

సత్సంగత్వే నిస్సంగత్వం నిస్సంగత్వే నిర్మోహత్వం

నిర్మోహత్వే నిశ్చల తత్వం నిశ్చల తత్వే జేవన్ముక్తిః

కాబట్టి బాల్యమునుంది కూడా బాలునికి శ్రద్ధ వహిచి పెద్దలు సత్సాంగత్యము ఏర్పరచినారంటే మిగతా విషయాలన్నీ తానె చూసుకొని సమాజములో చక్కని పౌరునిగా తీర్చిదిద్దుటే కాకుండా జీవన్ముక్తి కూడా కలిగిస్తుంది.    

ఈ  సలహా ముఖ్యముగా యువకులు మనసు పెట్టి చదివి తమలో ఎవిధమన బలహీనతలున్నా సవరించుకొని సరియైన జీవన మార్గమునే నమ్ముకొంటారని నమ్ముతూ మీ ముందుంచుచున్నాను.

लोभात् क्रोधः प्रभवति लोभात् कामः प्रजायते  ।

लोभात् मोहश्च नाशश्च लोभः पापस्य कारणम् ॥ - हितोपदेश

लोभात् क्रोधः प्रभवति

लोभात् कामः प्रजायते,

लोभात् मोहश्च नाशश्च

लोभः पापस्य कारणम्।।

लोभ से क्रोध का निर्माण होता है, लोभ वासना/इच्छा को जन्म देता है,लोभ से लालच और बर्बादी 

आती है, लोभ पाप के लिए कारन है|

क्रोधो सर्वार्थ नाशको" यह तो नीश्चीत है कि जो क्रोध करता है उसके सभी कार्यों का नाश होता है। 

क्योंकि क्रोध एक एसी मनोदशा है जो मनुष्य को पागल के समान बना देती है । क्रोध के आवेश 

मे आकर मनुष्य क्या करता है वह उस स्वयं को पता नही होता है । एसे मे उससे गलत कार्य हो 

जाता हैं ओर बाद सिर्फ पछतावे के सिवा और कुछ हाथमें नहीं होता ।

ईसीलिये हमें यत्नों से अपने क्रोध को नियंत्रित रखना चाहिए ईसे जानने के लिए हमारे पुर्वज 

ऋषिओ की देन क्रोध सुभाषित हमे बहुत उपयोगी साबित होंगे।..

लोभ लालच को कहते हैं। 

लालच का अर्थ है कि बिना उचित तरीकों के व धर्म, अधर्म, कर्तव्य, अकर्तव्य, उचित, अनुचित तथा 

आचार अनाचार का विचार किए अपनी इच्छित व पसन्द की वस्तुओं व पदार्थों को प्राप्त करने की अ

भिलाषा व इच्छा करना व उसमें अविवेकपूर्वक प्रवृत्त होना। 

लोभ के कारण समाज में अव्यवस्था फैलती है। 

यदि कोई व्यक्ति अवैध तरीकों से अनुचित आचरण से किसी वस्तु को प्राप्त करता है तो वह शासन के 

नियम के अनुसार अपराधी माना जाता है और ईश्वरीय नियमों में भी अपराधी होता है।

 हमारे समाज में नाना प्रकार के चोर होते हैं।

 वह लोभ की प्रवृत्ति व अपनी आदत के अनुसार अनुचित तरीकों से दूसरों का धन व सम्पत्तियों को ह

ड़पने का कार्य करते हैं। कई बार प्रशासन के भ्रष्ट लोग भी उनके सहयोगी बन जाते हैं। 

उनका काम आसान हो जाता है और वह बुरे कामों में सफलता प्राप्त कर लेते हैं। 

लोकोक्ति है कि धन से मनुष्य की तृप्ति कभी नहीं होती। 

उसकी लोभ की प्रवृत्ति बढ़ती जाती है और एक समय ऐसा आता है कि जब परिस्थितियां उनके प्रति

कूल हो जाती हैं और वह कानूनी शिंकजे में फंस जाता है। 

इससे उसका अपमान तो होता ही है, उसे नाना प्रकार के दुःख भी होते हैं। 

सद्ज्ञान प्राप्त न होने के कारण वह उससे बचने के उपाय तो करता है परन्तु उसे अपनी प्रवृत्ति बदल

ने की शिक्षा कहीं से नहीं मिलती। 

आजकल ऐसे बहुत से मामले प्रकाश में आ रहे हैं जब भ्रष्ट आचरण से कमाये कालाधन रखने वाले व 

गलत काम करने वाले कानून की गिरफ्त में आ रहे है और अपमानित व दुःखी हो रहे हैं। 

यह ईश्वर की व्यवस्था है कि ‘अवश्यमेव हि भोक्तव्यं कृतं कर्म शुभाशुभं’ अर्थात् शुभ व अशुभ कर्म क

रने वालों को अपने किये हुए कर्मों का फल भोगना ही पड़ता है। लोभ क्रोध को उत्पन्न करता है जो मानव 

का सर्वनाश करकेही खामोश होजाता है l

निम्न दिए गए पूरे श्लोक और उनके भावार्थ ऊपर बतायागया अमरवाणी का ही टिपण्णी है l

लभन्ते ब्रह्मनिर्वाण

मृषयः क्षीणकल्मषाः,

छिन्नद्वैधा यतात्मानः

सर्वभूतहिते रताः।

 जिनके सब कष्ट एवं पाप नष्ट हो गए हैं, जिनके सब संशय ज्ञान द्वारा निवृत्त हो गए हैं, जो सम्पूर्ण प्राणि

यों के हित में लीन हैं और जिनका जीता हुआ मन निश्चल भाव से परमात्मा में स्थित है, वे ब्रह्मवेत्ता मनु

ष्य शांत ब्रह्म को प्राप्त होते हैं।

क्रोधमूलो मनस्तापः

क्रोधः संसारबन्धनम्।

धर्मक्षयकरः क्रोधः

तस्मात्क्रोधं परित्यज॥

क्रोध ही मनके दुःख(ताप) का कारण है , संसार के बंधन का कारण भी क्रोध हैं, धर्म का क्षय करने वाला भी क्रोध है , इसी लिए बुद्धिमान को क्रोध का परित्याग करना चाहिए ।।

धृतिः क्षमा दमोऽस्तेयं

शौचमिन्द्रियनिग्रहः ।

धीर्विद्या सत्यमक्रोधो ,

दशकं धर्म लक्षणम् ॥

इस श्लोक में धर्म के दस लक्षण बताये है 1. धृति(धैर्य), 2. क्षमा, 3. दमः(कामनाओ का दमन), 

4. अस्तेय(चोरी न् करना) , 5. शौच(पवित्रता) 6. इन्द्रियनिग्रह , 7. धी:(बुद्धि) , 8. विद्या , 9.सत्यम् , 

10. क्रोधः ।।

अत्यन्तकोपः कटुका च वाणी

 दरिद्रता च स्वजनेषु वैरं ।

 नीचप्रसङ्ग: कुलहीनसेवा

 चिह्नानि देहे नरकस्थितानाम् ॥

जिसमे अत्यंत क्रोध , कटु वाणी , दरिद्रता , सम्बन्धियो से शत्रुता , नीच संगति , कुलहीन की सेवा यह 

सभी लक्षण होते है वह यहां पृथ्वी पर ही नरक भोगने का फल पाता है ।।

जो गीता में भगवान बोले हाँ उन्ही श्लोकों का सा निवेदन किया गया है l

lobhāt krodhaḥ prabhavati lobhāt kāmaḥ prajāyate ।

lobhāt mohaśca nāśaśca lobhaḥ pāpasya kāraṇam ॥ - hitopadeśa

Greed (or avarice) is an uncontrolled longing for increase in the acquisition or 

use of material gain (be it food, money, land, or animate/inanimate 

possessions); or social value, such as status, or power. Greed has been 

identified as undesirable throughout known human history because it creates 

behavior-conflict between personal and social goals. Regardless of purpose, 

greed intends to create an inequity of access or distribution to community 

wealth.

From greed originates anger; greed gives rise to lust/desire; from greed (come) 

attachment and ruin.  Greed is the cause of sin.

Poverty wants much, but avarice... everything!  A poor person wants many 

things to make his ends meet.  He is satiated after that.  But he who is greedy 

is always wanting something.  Greed is like a monster, standing with his 

mouth wide open, to devour everything that comes its way.  The more that greed is fed, the more hungry it gets!

Apart from all the havoc that greed causes, it is the originator of anger.When 

the greedy do not get what their heart desires, the first response is to get 

angry. 

Anger breeds resentment, another unhealthy emotion.  Anger first burns the 

one who is angry even before causing any harm to the person he is angry with!

Greed gives rise to lust.  Lust is never quenched and is flamed further with 

indulgence.

Greed conjoined with lust and anger can only lead towards attachment and 

destruction, all of which, lead one towards committing sin.  They say hell 

has 3 gates - lust, anger, and greed.  All of these can originate from greed.  The best way to keep away from spiraling down this ladder of fall is to 

keep greed at bay.

In Bhagadgeetha also Bhagvan Shreekrishna comprehensively explained 

about these deadly weaknesses.

So keep away from Lobha, Krodha and Kama as they are detrimental for 

virtuous living.

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 207

अजरामर सूक्ती -  207

Eternal Quote – 207

स्वर्गस्थितानामिह जीवलोके चत्वारि चिह्नानि वसन्ति देहे ।

दानप्रसङ्गो मधुरा च वाणी देवार्चनं ब्राह्मणतर्पणं च ॥ - चाणक्य नीति

స్వర్గస్థితానామిహ జీవలోకే చత్వారి చిహ్నాని వాసంతి దేహే l

దానప్రసంగో మధురాచ వాణీ దేవార్చనం బ్రాహ్మణ తర్పణం చ ll

సమాజంలో ఏకాలంలోనైనా పేదలు, ఉపేక్షితులు, బాధితులు ఉంటారు. వాళ్లను ఆదుకోవాల్సిన బాధ్యత అందరి మీద ఉంటుంది. అయితే ఆదుకోవడానికి ప్రధానంగా కావలసింది మంచి మనస్సు, ధనం. ఈ రెండు కలిగిన వాళ్లు మాత్రమే దాతలుగా పేరు పొందగలరు.

మానవునికి ఉన్న సుగుణాలలో ఒకటి దానం చేయడం. దానం చేసే వ్యక్తి దానం స్వీకరించే వ్యక్తి దానం స్వీకరించడానికి తగిన పాత్రుడా కాదా అని ఆలోచించి లేదా రుజువు చేసుకొని అతను దాన స్వీకరణకు అర్హుడు అయినట్లయితే అతనికి దానం ఇవ్వాలి. దానం స్వీకరించే వ్యక్తి దాన స్వీకరణకు తగిన పాత్రుడు కానప్పటికి అతనికి దానం ఇచ్చినట్లయితే అటువంటి దానాన్ని అపాత్రదానం అంటారు. పాత్రత తో సంబంధము లేనిదానము అన్నదానము.

ఆకలితో ఉన్న వ్యక్తికి పిడికెడు అన్నాన్ని దానం చేసిన వ్యక్తి ధన్యుడు. ముఖ్యంగా కరువు మొదలైన ప్రకృతి వైపరీత్యాలు సంభవించినప్పుడు ఇవి ఇంకా అవసరం. అలాంటి క్లిష్ట సమయాలలో అన్నదానం చేసిన వ్యక్తిని ప్రజలంతా దేవునితో సమానంగా పూజిస్తారు.

దానమును గూర్చి ఈ చక్కనయిన చిన్న కథ చదవండి:

దానము యొక్క గొప్పతనము

 

ఒకసారి రాజుగారు గురువుగారిని మెచ్చి, వారికి పట్టుబట్టలను బహుమతిగా ఇచ్చినాడు. గురువు వాటిని తీసుకుని ఇంటికి వెళ్తుండగా దారిలో చలికి వణుకుతున్న ఒక బిచ్చగాడు కనిపించినాడు. గురువు తన వద్ద ఉన్న పట్టువస్త్రాలు తనకన్నా ఆ బిచ్చగాడికే బాగా ఉపయోగపడతాయని, తన చేతిలో ఉన్న పట్టు బట్టలను బిచ్చగాడికి ఇచ్చేవేసినాడు.

మరునాడు రాజు నగర సందర్శనకు వెళ్లినపుడు అనుకోకుండా తానూ గురువుకు ఇచ్చిన పట్టువస్త్రాలను ధరించిన బిచ్చగాణ్ణి చూసి, రాజుగారికి చాలా కోపమొచ్చింది. ఎట్లో ఆవేశమును అణచుకొన్నాడు.

 కొద్ది రోజుల తరువాత రాజు గారు మళ్లీ గురువుకు బహుమతిగా ఒక బంగారు కడియాన్ని బహుమతిగా ఇవ్వడము జరిగింది. కానీ గురువుగారు ఆ కడియాన్ని కూతురు పెళ్లి చేయలేక ఆర్థిక కష్టాలతో ఇబ్బంది పడుతున్న ఒక వ్యక్తికి ఇచ్చినాడు. వేగుల ద్వారా ఆ విషయం తెలిసిన రాజుగారు  కోపాన్ని పట్టలేక వెంటనే గురువుగారిని పిలిపించి ‘మీ మీద గౌరవంతో మీకు బహుమతులు ఇస్తుంటే వాటిని మీరు అందరికీ దానంగా పంచి పెట్టడం అనేది ఏమంత పద్ధతిగా లేదు’ అని కోపపడినాడు.

అందుకు గురువు “రాజా! దానం చేయడమంటే ఆ వస్తువు మనది కాదు అని త్రికరణ శుద్ధిగా తలంచి ఇతరులకు ఇవ్వటమే దానము". దానము తీసుకొన్న వ్యక్తి, తాను దానం ద్వారా పొందిన ఆ వస్తువును ఏమి చేసినా ఆవస్తువుకు, దానిని మొదట ఇచ్చిన దాతకు సంబంధం ఉండదు.

అందుకే అన్నారు పెద్దలు "నీవు కుడిచేత్తో చేసే దానం నీ ఎడమ చేతికి కూడా తెలియకూడదు" అని. అలాగే "నీవు ఎప్పుడు చేసిన దానాన్ని అప్పుడే మరచిపోవాలి " అని.

ప్రియ భాషణము

మనసుకు సంతృప్తి, ఇటు మాట్లాడే వానికి అటు వినే వానికి, కలిగించునదే సుభాషణము.

నేను వ్రాసిన ఈ రెండు పద్యములను చదవండి.

మనసు మాటలోన మాటేమొ పనిలోన

పనికి పట్టుదలను పదిలపరచి

కష్ట పడెడు వాడు కడు గొప్ప వాడురా

రామ మొహనుక్తి రమ్య సూక్తి

 

పాటకు పల్లవి ప్రాణము

ఆటకు ‘లయ’యౌను ప్రాణమాలోచింపన్

మనిషికి నడతే ప్రాణము

మాటకు ప్రాణమ్ము’నిజము’మరువకు రామా!

అంటే మాట త్రికరణ శుధ్ధి గా ఉండాలన్న మాట. త్రికరణములు అంటే మనోవాక్కాయకర్మలు. భావము మొదట మనస్సులో కలుగుతుంది. అది వాకు ద్వారా బహిర్గతమౌతుంది. దానిని క్రియారూపమున పెట్టె కర్మమునాచరించితే మనము ఒక కార్యమును బాహ్యాభ్యన్తరశ్శుచితో చేసినట్లు. అప్పుడే మనసుకు తృప్తి,మనిషికి ఆనందము.

'పూరుషుని భూషితు జేయు పవిత్ర వాణి వాగ్భూషణ మే సుభూషణము భూషణముల్ నశియించు నన్నియున్' అన్నది భర్తృహరి వచనము. మాట గొప్పదనము వెలకట్టలేనిది.

తుంబురుడు, బాహు, హాహా హూహూ వీరు కశ్యప ప్రజాపతికి ప్రధకు జన్మించిన పుత్రులు. పురాణములలో ప్రియ భాషణమునకు వీరు పెట్టినది పేరని కొనియాడబడినది.

భక్తి

భగవంతుని పొందడానికి భాగవతంలో నవవిధభక్తి మార్గాలు అనగా 9 రకాలైన భక్తి మార్గాలు చెప్పబడినాయి. ఇందుకు ప్రామాణిక శ్లోకం భాగవతంలోని ప్రహ్లాద చరిత్ర ఘట్టంలో ఉంది. ఆ శ్లోకం:

శ్రవణం కీర్తనం విష్ణోః స్మరణం పాద సేవనం

అర్చనం వందనం దాస్యం సఖ్యమాత్మ నివేదనం

ఇతి పుంసార్పితా విష్ణౌ భక్తిశ్చేన్నవలక్షణా

క్రియతే భగవత్యద్ధా తన్మన్యేధీతముత్తమమ్

'పై శ్లోకాలను పోతన తెనిగించిన విధం

తను హృద్భాషలసఖ్యమున్, శ్రవణమున్, దాసత్వమున్, వందనా

ర్చనముల్, సేవయు, నాత్మలో నెఱుకయున్, సంకీర్తనల్, చింతనం

బను నీ తొమ్మిది భక్తిమార్గంబుల సర్వాత్ముడైన హరిన్ నమ్మి స

జ్జనుడై యుండుట భద్రమంచు దలతున్ సత్యంబు దైత్యోత్తమా!

పైన చెప్పిన 9 మార్గాలను అనుసరించిముక్తి పొందిన మహా భక్తులను ఈ దిగువ గమనించండి.

శ్రవణ :

సత్‌పురుషుల వాక్యాలు, సత్‌గ్రంథాలు విన్న మానవుడు మంచివాడుగా మారడానికి అవకాశం ఉంటుంది.  పరీక్షిత్తు శ్రవణ భక్తిని ఆశ్రయించి మోక్షాన్ని పొందినాడు.

 

కీర్తన :

భగవంతుని గొప్ప లక్షణాలను కీర్తించడమే కీర్తనా భక్తి. భగవంతుని సాక్షాత్కారం కోసం కీర్తన భక్తి ఉత్తమమైనది. వాల్మీకి, నారదుడు, తుంబురుడు,త్యాగయ్య, శ్యామ శాస్త్రి, ముత్తుస్వామి దీక్షితులు  మొదలైన వారు కీర్తన భక్తితో మోక్షం పొందినారు.

 

* స్మరణ  :

భగవంతుని లీలలను మనస్సులో నిలుపుకొని స్మరించడమే స్మరణ భక్తి.. ఎందఱో ఋషిమునులు, ప్రహ్లాదుడు, ధ్రువుడు, తులసీదాసుమొదలైన వారు స్మరణ భక్తితో ధన్యులైనారు.

 

* పాదసేవన :

భగవంతుని సర్వావయవాలలో ప్రాముఖ్యం వహించినవి పాదాలు. వీటిని సేవించిన భక్తులకు భగవంతుని పవిత్రసేవ చేసుకున్న ఫలితం వస్తుంది. భరతుడు, గుహుడు మొదలైన వారు ఈ పాదసేవ ద్వారా ముక్తులైనారు.

 

* అర్చన భక్తి :

ప్రతిరోజు తులసి పుష్పాదులు, ఇతర సుగంధ ద్రవ్యాలను సమర్పించి అర్చన రూపంలో దేవుని పూజించడమే అర్చనా భక్తి. మానవులు తాము నమ్ముకున్న భగవంతుని అర్చనా మూర్తులను ప్రతిష్టించుకొని పూజాద్రవ్యాలతో ధూప దీప నైవేద్యాలతో దేవతలను అర్చించడం ప్రస్తుత సమాజంలో ఎంతో ప్రాచుర్యంలో ఉంది. విదురుడు, అక్రూరుడుమొదలగు వారు ఇందుకు ఉదాహరణ.

 

వందన :

వందనం అంటే నమస్కరించడం. తనయందు మనస్సు నిలిపి భక్తులై పూజింపుమని, నమస్కరింపుమని కృష్ణ పరమాత్మ భగవద్గీతలో ఉద్భోదించాడు. ఎన్ని యాగాలు చేసినా, శాస్త్రాలు చదివినా భగవంతుని నమస్కరించని వాడు ఆ ఫలితాన్ని పొందలేడు. ధర్మరాజు ఇందుకు చక్కని ఉదాహరణ.

 

* దాస్య భక్తి :

ప్రతి మనిషి తనకు ఇష్టమైన దేవునికు ఎల్లప్పుడు సేవకుడై, హనుమంతుడు, లక్ష్మణుడు మొదలైన వారు దాస్య భక్తిని ఆశ్రయించి ముక్తిని పొందినారు.

 

* సఖ్య భక్తి :

సఖ్యం అనగా స్నేహం. భగవంతునితో సఖ్యత ఏర్పరచుకున్న వారు ధన్యులు. అర్జునుడు, సుగ్రీవుడు, సుదాముడు మొదలైన వారు సఖ్య భక్తితో స్వామికి ప్రీతిపాత్రులైనారు.

 

* ఆత్మ నివేదన లేదా ప్రపత్తి :

ఆత్మనివేదన మనగా భగవంతుడు తప్ప ఇంకెవరూలేరని శరణాగతి కోరడం. భక్తి మార్గాలన్నిటికన్నా ఆత్మనివేదన మోక్షమార్గానికి సులభమైన మార్గం. ఈ మార్గాన ద్రౌపతి, గజేంద్రాదులు ఇందుకు చక్కని ఉదాహరణ.

బ్రాహ్మణ సంతర్పణ

తాను నిరంతరం చదువుకుంటూ వుండడం, శిష్యులకు బోధించడం, యజ్ఞాలు చేయడం, యజమానులతో చేయించడం, దానాలు ఇవ్వడం-తీసుకోవడం బ్రాహ్మణులు చేయాల్సిన పని. బ్రాహ్మణ వంశంలో పుట్టిన వారందరూ బ్రాహ్మణులు కాలేరు.

ఒక నాటి పౌరోహిత్యం, పూజారి జీవితం, ఆయుర్వేద వైద్యం బ్రాహ్మణుల బ్రతుకు తెరువుగా కొనసాగడం కష్టమై పోయింది. వీటికి ఒకనాడు లభించిన గౌరవ మర్యాదలు కూడా కరవై పోయాయి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని బ్రాహ్మణుల స్థితిగతులపై అధ్యయనం చేసిన ఒక సంస్థ, పలు ఆసక్తికరమైన నిజాలను వెలుగులోకి తెచ్చింది.

రాష్ట్రంలోని దాదాపు పురోహితులందరూ దారిద్ర్యరేఖకు దిగువన వున్నవారేనట. సుమారు 55 శాతం మది బ్రాహ్మణులు జాతీయ సగటు వ్యక్తిగత ఆదాయం కంటే తక్కువగా, దారిద్ర్యరేఖకు దిగువగా జీవనం సాగిస్తున్నారు. లోక కళ్యాణము ఆత్మ  సాక్షిగా కోరే ఒక బాపనికి స్వయంపాకము దానము చేయలేమా!

स्वर्गस्थितानामिह जीवलोके चत्वारि चिह्नानि वसन्ति देहे ।

दानप्रसङ्गो मधुरा च वाणी देवार्चनं ब्राह्मणतर्पणं च ॥ - चाणक्य नीति

 

दान

दान के बारे में, मेरे ख़याल में, रहीम के ए दो दोहे काफी है l पढ़िए l

रहिमन दानि दरिद्रतर तउ जांचिवे योग

ज्यों सरितन सूखा परे कुआॅ खनावत लोग ।

यदि दानी ब्यक्ति अत्यधिक गरीब हो जाये तब भी वह याचना करने योग्य रहता है।

इश्वर उसके पास कुछ न कुछ देने के योग्य रहने देते हैं।यदि नदी सूख जाता है

तो लोग उसमें कुआॅ गडढा खोेदकर जल प्राप्त कर लेते हैं।

तब हैंा लो जीबो भलो दीबेा हेाय न धीम

जग में रहिबो कुचित गति उचित न होय रहीम ।

तभी तक जीना अच्छा है जब तक खूब दान दे सकें।जब दान देने की शक्ति खत्म हो

जाये तो मर जाना हीं उचित है।बिना दान दिये संसार में जीना ब्यर्थ है।

प्रिय वादन

ऐसी वाणी बोलिए मन का आपा खोए l

औरन को सीतल करे आपहू सीतल होए ll

आप का वचन कभीभी ऐसा रहना चाहिए की उस में आपका घमंड एक रत्ती भी न हो और उस से आ भी मिठास पाए और ओ भी जो आप के बातें सुन रहे हैं l

मीठी वाणी बोलना, काम नहीं आसान।

जिसको आतीं हैं ये कला, होती वहीं सुजान। ।

मधुर वाणी बोलना आसान बात नहीं है l वह एक कला है l जो अच्छी तरह वह सीखता है वही सज्जन कहलाता है l

भक्ती

पाँच पहर धन्धे गया, तीन पहर गया सोय ।

एक पहर हरि नाम बिनु, मुक्ति कैसे होय ॥

प्रतिदिन के आठ पहर में से पाँच पहर तो काम धन्धे में खो दिये और तीन पहर सो गया । इस प्रकार तूने एक भी पहर हरि भजन के लिए नहीं रखा, फिर मोक्ष कैसे पा सकेगा ।

रात गंवाई सोय के, दिन गंवाई खाय ।

हीरा जनम अनमोल था, कौड़ी बदले जाय ॥

रात तो सोकर गंवा दी और दिन खाने-पीने में गंवा दिया । यह हीरे जैसा अनमोल मनुष्य रूपी जन्म को कौड़ियो मे बदल दिया ।

ब्राह्मण

जो नेक ब्राह्मण होताहै वह दूसरों का भलाई चाहता है l राजा के बिना किसी के यहाँ भीक नहीं माँगता l निजी ब्राह्मण हर समय विश्व कल्याण ही चाहता है l वैसे लोगों को भूक रखना महा पाप होता है l सीलिए वैसे लोगू आदर पूर्वक चावल, सब्जी, दाल, इमली, नमक आदी सारे वस्तुएं देकर उनका भोजन का इन्ताजाम करनाहै l सच्छा ब्राह्मण दिनरात लोककल्याण की चिंता ही करता है l एक सच्चे ब्राह्मण के बारे में ये चार पंक्तियाँ देखी l

ब्राह्मण सिर्फ मंदिर में पूजा करता हुआ पुजारी नहीं है,

ब्राह्मण घर-घर भीख मांगता भिखारी नहीं है।

ब्राह्मण गरीबी में सुदामा-सा सरल है,

ब्राह्मण त्याग में दधीचि-सा विरल है।

 

 

svargasthitānāmiha jīvaloke catvāri cihnāni vasanti dehe ।

dānaprasaṅgo madhurā ca vāṇī devārcanaṃ brāhmaṇatarpaṇaṃ ca ॥

- cāṇakya nīti

There are 4 signs of a person in heaven even while living in this world - giving, pleasant words, worshipping the Lord and satiating (the hunger) of a vidvān (learned person).

It is in one's own hands to make life a living hell or heaven. One doesn't have to wait to pass on to see heaven. His life can be as blissful as being in heaven if he inculcates these 4 attributes -

Giving - Sometimes a small thing given can mean everything in someone's life! True giving is when you give your all and yet feel like it was nothing! These are truly blissful feelings.

Pleasant words - Someone once asked, “If someone were to pay you 10 cents for every kind word you ever spoke and collect 5 cents for every unkind word, would you be rich or poor?” Words are the keys to another's heart! Blessed are those who are measure rich on this scale!

Worshiping the Lord - When every action is an offering to the Lord, there is nothing much he needs to do after that. He is just as close to God as he would be in heaven.

Satiating the hunger of a vidvān (learned one) - Why specifically a vidvān? Why should his hunger be satisfied? In those days, a brāhmaṇa was generally given the responsibility of giving knowledge to people. He would roam from place to place propagating his learning. He would not be equipped to make his own meals at home, so satiating his hunger means contributing to the propagation of knowledge! Such a person is happy for doing his share for the society.

A person involved in these 4 kinds of actions is in virtual heaven. In his mind, he is as happy as being in heaven even with his breathing spirit still in the body!  It is not about going to heaven after passing on, but living in heaven here and now!

Find your own heaven. Do good, feel good!

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 209

अजरामर सूक्ती -  209

Eternal Quote – 209

अभ्यासाद्धार्यते विद्या कुलं शीलेन धार्यते ।

गुणेन ज्ञायते त्वार्यः कोपो नेत्रेण गम्यते ॥ - चाणक्य नीति

 

అభ్యాసాద్ధార్యతే విద్యా కులం శీలేన ధార్యతే |

 గుణేన జ్ఞాయతేత్వార్యః కోపో నేత్రేణ గమ్యతే ||

 

అకుంఠిత దీక్ష, నిరంతరాభ్యాసమువలన విద్య ధారణచేయబడును, అనగా విద్యనూ సమగ్రముగా జ్ఞాపకముంచుకొని దానికి కార్యరూపము కలిగించవచ్చును. శీలము అనగా గుణకర్మ స్వభావము తో కూడిన వినయ విధేయతల కలుగుటచే కులము స్థిరమైనదగును. కులము నందు పెద్కులము, చిన్న కులము అన్న ఆంతర్యము లేదు. అందుకే వేమన కూడా

కులములోన ఒకడు గుణవంతుడుండిన  

కులము వెలయు వాని గుణము చేత

వెలయు వనములోన మలయజంబున్నట్లు

విశ్వదాభిరామ వినురవేమ

అని చెప్పినాడు.

మరొక విషయము ఏమిటంటే, మనుష్యుడు మంచిగుణముల ద్వారా ఆర్యుడగును. ఆర్యులు సుమేరియనులను అభూతకల్పనకు లోనుకాకండి. ఆర్యుడు అనగా శ్రేష్ఠుడు అని అర్థము. అటులనే ఒక వ్యక్తిలోని కోపము అతని కన్నులద్వారా,  బహిర్గాతమగును. అసలు ఆ మాటకొస్తే అతనిలోని ఈర్ష్య ద్వేషము పగ ప్రతీకారము, ప్రేమ అభిమానము అన్నీ కూడా కన్నులద్వారా ద్యోతకమగును.

 విషయమును కాస్త వివరణాత్మకముగా పరిశీలింతము. అభ్యాస మననేమి?

మొదట వాచకము ఎంత స్పుతముగా ఉనదవలేనో చూదాము.

యద్యపి బహునాధీషే తథాపి పఠపుత్ర వ్యాకరణం l

స్వజనః శ్వజనః మాభూత్ సకలం శకలం సకృత్ శకృత్ ll

నాయనా నీవు శాస్త్రాలు, వేదాలు నేర్వకున్నా మానె కానీ, వ్యాకరణం నేర్చుకో! ఎందుకంటే స్వజన (మన వాళ్ళు) అన్న శబ్దాన్ని శ్వజన (కుక్కలు) అనకుండా , సకలం (సర్వం) అన్న శబ్దాన్ని శకలం (ముక్క/లు) అని పలకకుండా, సకృత్ (ఒకసారి) అన్న శబ్దాన్ని శకృత్ (మలం) అని పలకకుండా ఉండడానికి అది ఉపయోగపడుతుంది — అని ఒక తండ్రి తన కుమారునికి చెబుతున్నాడు

ఇక అసలు విషయానికి వద్దాము.

 భావాభ్యసన మఖ్యాసః శీలనం సతతక్రియాll (చరకుడు)

 ఏదైన భావము నెల్లపుడు సేవించుటయే అభ్యాసము. దీనినే శీలనము, సతతక్రియ యనియు నందురు.

 సౌనః పున్యేన కరణమభ్యాస ఇతి కథ్యతే |

 పురుషార్థం న ఏవేహ తేనాస్తిన వినాగతిః || (యో.నిర్యా.ఉ.67-43)

 మాటిమాటికీ ఏ కార్యము చేయుదురో యది యభ్యాసము. దాని పేరే పురుషార్థము అనగా ధర్మ అర్థ కామ మోక్షములకు ఆలంబనము.

 ఆజ్ఞో-పి తజ్ఞతామేతి శనైః శైలో-పి చూర్ణ్యతే |

 బాణో-ప్యేతి మహాలక్ష్యం పశ్యాభ్యాస విజృమ్రితమ్‌ ||

(యోగవా.నిర్యా.ఉత్త.67-26)

 అభ్యాసము యొక్క చమత్కారము చూడుడు. దీనివలన అజ్ఞాని జ్ఞానియగును. పర్వతము కూడ మెల్లమెల్లగా చూర్ణమగును. బాణము కూడ అత్యంత సూక్ష్మమైన లక్ష్యమును భేదింపగలుగును.

 దుఃసాధ్యాః సిద్ధిమాయాన్తి రిపవో యాన్తి మిత్రతామ్‌ |

 విషాణ్యమృతతాం యాన్తి నన్తతాభ్యాస యోగతః ||

(యో.వా.ని.ఉ.67-33)

 నిరంతరాభ్యాసముతో దుస్సాధ్యములుకూడ సాధ్యములగును. శత్రువులు మిత్రులగుదురు. విషము అమృతముగా మారును.

 ఆర్యుడు గుణములచే గుర్తింపబడును. ఎవని నార్యుడందురు?-

 న వైరముద్దీపయతి ప్రశాంతం న దర్పమారోహతి నాస్తమేతిl

 న దుర్గతో-స్మీతి కరోత్యకార్యం తమార్యశీలం పరమాహు రార్యాఃll (భార. ఉద్యో.33-117)

 వైరము అనబడునట్టి అగ్నిని ప్రకోపింపజేయక శాంతముగా నుండువాడును, గర్వము (దురభిమానము) లేనివాడును, హీనత్వమును కనబఱుచనివాడును, ఆపదలలో చిక్కుకొని నీచకార్యములు చేయనివాడును, ఆర్యుడగును. ఆర్యుడగుటకు ఆర్యుడనుటకు కులము నిమిత్తము కాజాలదు.

 న స్వసుఖే వై కురుతే ప్రహర్షం చాన్యస్య దుఃఖే భవతి విషాదీl

 దత్త్వా న పశ్చాత్‌ కురుతే-నుతాపం స కథ్యతే సత్పురుషార్యశీలః ll - (భార. ఉ. 33-113)

 తన సుఖముతో  సంతోష పడక, ఇతరులు దుఃఖమును జూచి  దుఃఖపడువాడును, పశ్చాత్తాపమన్నదే లేని దాతయును ఆర్యుడనబడును. ఆర్యుడు అనిపించుకోబుతకు ఎబ్డునా కులము యొక్క ప్రసక్తి రానేలేదు. ఆర్య ద్రావిడ శబ్దములు ఉత్తర దక్షినముల క్రూర విభాగమునకు ఆంగ్లేయులు వారి అన్యాయులు పన్నిన పన్నాగము. ఆ మాట మన పూర్వులు ఎవరూ చెప్పనేలేదు.

ఇక కోపమును గూర్చి :

త్రివిధం నరకస్యేదం ద్వారం నాశనమాత్మనః  ।

కామః క్రోధస్తథా లోభస్తస్మాదేతత్త్రయం త్యజేత్ll - భగవద్గీత - ।। 16 - 21 ।।

  కామము అనగా కోరిక. అది ఏదయినా కావచ్చు, స్త్రీ విషయము మాత్రమే కానక్కర లేదు. దీనినే ఆశ మోహము స్వార్థము గా కూడా మనము తలువ వచ్చును. క్రోధము అనగా కోపము. కామము కలుగనిదే  క్రోధము రూపొందదు. ఏదైనా కావాలని కోరిక కలిగినపుడు దాన్ని పొందడానికి అనేక ప్రయత్నములు చేస్తాము. స్వార్థము కోపమునకు మూలము. కోరినది దొరకకుంటే క్రోధము మొదలవుతుంది.  కామమునకు తృప్తియన్నది ఎప్పటికీ ఉండదు.  కామము లేక క్రోధము లేదు. కామ క్రోధములకు గీతాచార్యుడు అనలం అని పేరు పెట్టారు. అనలం అనగా అగ్ని. అగ్ని దూరంగా వుంటేనే ప్రమాదం. అలాంటిది మనము కామ, క్రోధం అనే అగ్నిని లోపల పెట్టుకుంటే ఎంత ప్రమాదం ఆలోచించండి. అనలం అనగా చాలదు అనికూడా ఒక  అర్థము. అలం అనగా తృప్తి. అలం కానిది అనలం. తృప్తి కానిదే అసంతృప్తి. వైరాగ్యముచే కామమును జయించాలి. కోరికలు తగ్గించుకోవాలి. అందుకే భారతములో విదురుడు ధృతరాష్ట్రునికి ఈ విధముగా చెబుతాడు

‘కోపము నుబ్బును గర్వము నాపోవకునికి దురభిమానము ని

ర్వ్యాపారత్వముననునివి కాపురుషగుణంబులండ్రు కౌరవనాధా!’

అపోవకునికి, అనగా అసంతృప్తి కూడా చెడ్డ గుణమని విన్నవించినాడు. ఇది అత్యాశలకు, దురాశలకు మూలం. అత్యాశకు ధృతరాష్ట్రుడిని, దురాశకు దుర్యోధనుడిని ఉదాహరణగా పోల్చుతారు మహాత్ములు. అత్యాశ, దురాశల వల్లే కౌరవ వంశం నాశనమైంది. ఈ ప్రమాదాన్నే ఎంతో ముందుగా హెచ్చరించినాడు విదురుడు. అసంతృప్తికి, అహంకారానికి  దుర్యోధన రావణాసురులే ప్రబలతార్కాణము.

अभ्यासाद्धार्यते  विद्या  कुलं शीलेन  धार्यते l

गुणेन  ज्ञायते  त्वार्य:  कोपो  नेत्रेण  गम्यते ll - चाणक्य नीति (5/8 ) 

सतत  अभ्यास  करने से ही सीखी हुई  विद्या के ऊपर अधिकार बना रहता है  तथा अच्छे चरित्र और गुणों से युक्त

सदस्यों से एक परिवार स्थायी और समृद्ध रहता है |  लेकिन अपने गुणों के कारण ही  कोई व्यक्ति समाज में  प्रसिद्धि और आदर प्राप्त करता है तथा  कोई  व्यक्ति क्रोधित है या नहीं यह उसके नेत्रों को देख कर ही

ज्ञात हो जाता है |

नित्य अभ्यास से विद्या की रक्षा होती है। अगर अभ्यास छोड़ दिए तो, सीखे विद्याको भूल सकते हैं या बोलने में गलतियाँ करसकते हैं l सर्वोच्छ विषय ए है की पाठन की गलतियों से दुष्फल भी प्राप्त कर सकते हैं न l 

इस श्लोक को एक बार देखीए l

यद्यपि बहु नाधीषे तथापि पठ पुत्र व्याकरणम्।
स्वजनो श्वजनो माऽभूत्सकलं शकलं सकृत्शकृत्॥

पुत्र,यद्यपि तुम बहुत ना पढो,तथापि व्याकरण पढो।इसलिए कि स्वजन(अपने लोग) का श्वजन(कुत्तें) ना हो,सकल(सब) का शकल(टुकडें)ना हो,और सकृत् (एक बार) का शकृत्(मल) ना हो। इसीलिए सही फल पानेकेलिए अभ्यास का बहुत जरूरत है l

सदाचार की पनाह से वंश का नाम उज्ज्वल प्रकाशमान होता है, गुणों के धारण करने से श्रेष्ठ होने का परिचय मिल जाता है तथा नेत्रों से क्रोध का ज्ञान हो जाता है। अभ्यास की कमी में ज्ञान प्राप्त की गई विद्या भी कण्ठस्थ नहीं होती। अभ्यास के बगैर अशिक्षित मनुष्य में आत्मविश्वास की झलक भी नहीं मिलती, इसलिए तो एक जगह पर कहा गया है कि बिना अभ्यास के अभाव में विद्या विषदंश बन जाती है या विष रसपान बन जाती है। किसी भी वंश की प्रतिष्ठा धन-सपंत्तियों से नहीं होती, अपितु आचरण की श्रेष्ठता से जानी जाती है। यदि धनपति मनुष्य का चरित्र पथभ्रष्ट है तो उसे समाज में कभी मान-सम्मान हासिल नहीं होता, आर्य उपनाम रख लेने से कोई मनुष्य सर्वश्रेष्ठ नहीं बन जाता। मनुष्य की श्रेष्ठता की नाप-तौल का आधार उसके गुण होते हैं। जिस मनुष्य में उदारवादी गुणों की जितनी भी अधिकता होगी, वह व्यक्ति उतना श्रेष्ठ गुणी कहलाएगा।

 भगवान की कृपा दृष्टि इंसान को कुछ से कुछ बना सकती है। उनकी अराधना मन को सुख देने वाली और जीवन को ख़ुशी के रास्ते पर ले जाने वाली है। उनके तप को, तेज को नमन करना हर प्राणी के लिए ज़रूरी है। उनका आशीर्वाद लेना मुक्ति का रास्ता जानना है... दो में सूर्य को जगत की आत्मा कहा गया है। सूर्य से ही इस पृथ्वी पर जीवन है। वैदिक काल में सूर्य को भगवान सूर्य नारायण कहकर महिमा मंडित किया गया है। सूर्य का शाब्दिक अर्थ है सर्वप्रेरक। ऋग्वेद के देवताओं में सूर्य का महत्वपूर्ण स्थान है। यजुर्वेद ने चक्षों सूर्यों जायत कहकर सूर्य को भगवान का नेत्र माना है। ब्रह्मवैर्वत पुराण सूर्य को परमात्मा स्वरूप मानता है। श्रुति के अनुसार भी जगत की सृष्टि पालन सूर्यदेव ही करते हैं।

 

abhyāsāddhāryate vidyā kulaṃ śīlena dhāryate ।

guṇena jñāyate tvāryaḥ kopo netreṇa gamyate ॥ - cāṇakya nīti

 

Knowledge is borne by practice; a lineage is carried in its integrity; the honorable are held through efficacy; anger is expressed through the eyes.

 

1. Learning something is not sufficient; it needs to be put into use through practice. Like they say, 'practice makes perfect'. The efficiency of knowledge is clearly evident when applied. One who has great practice will execute the task with more ease than the one who only learnt it. Therefore, one's knowledge is graded according to their practice of it.

 2. A family's morals and values are expressed through a person's integrity and conduct. His respectability and value shine through his morality more than his material possessions.

 3. Whether one is born in a higher or lower caste (as per social norms), does not define his nobility. His greatness comes from his character and how he conducts himself when dealing with others.

 4. This is an interesting one. One's anger and displeasure need not be expressed in words or deeds. No matter what one says or does, his true temperament is reflected in his eyes. Like they say, 'eyes are the windows to one's soul'.  They give away one's true feelings, irrespective of their speech or actions. Hence, the best way to communicate with another person is looking into his eyes. The eye contact is capable of communicating a lot more than mere words. It not only reveals one's true feelings but also compels them to be honest. Now, that's a bonus!

Beware, take care.

స్వస్తి.

*****************************************

అజరామర సూక్తి – 210

अजरामर सूक्ती -  210

Eternal Quote – 210

कुग्रामवासः कुजनस्य सेवा कुभोजनं क्रोधमुखी च भार्या  ।

मूर्खश्च पुत्रो विधवा च कन्या दहन्ति चैतानि जनं विनाग्निम् ॥ - सुभाषितरत्नसमुच्चय

కుగ్రామా వాసః కుజనస్య సేవా కుభోజనం క్రోధ ముఖీచ భార్యా l

మూర్ఖస్య పుత్రో విధవాచ కన్యా దహంతి చైతాని జనం వినాగ్నిం ll

కుగ్రామము  అన్న మాటను తెలుగులో చిన్న పల్లెటూరికి పర్యాయ పదముగా వాడుతారు. కానీ ఈ శ్లోకములో ఆ మాటను ఆ అర్థములో వాడలేదు. చెడ్డవారితో నిండిన గ్రామము అన్న అర్థములో వాడబడినది. ఊరు మంచిదయితే ఉనికి మంచిగా ఉంటుంది అన్నది రూపాయికి 100 పైసలు అన్నంత నిజము. మన సంతోషమునకు ఏడ్చేవారు, మన సంపాదకు ఈర్ష్య పడేవారు, కుటుంబ అన్యోన్యత చూసి కుమిలిపోయేవారు కొల్లలుగా ఉన్నప్పుడు అట్టి చోట ఉండుటకంటే వేరు దారి చూచుకొనుటయే మంచిది.

అదే విధముగా కుజనులు అంటే వారిలో లోభము క్రోధము అహంకారము,తన సహాయకులగు సహచరులను హీనముగా చూచు అలవాతుకలిగిన వారివద్ద పనిచేయుట దుష్కరము. ఈ సందర్భముగా బాసును గూర్చి నేను వ్రాసిన పద్యము సందర్భోచితమని తలచి ఉంచుచున్నాను.

నియమ నిష్ఠలు గల్గు నీతిమంతుడె బాసు

గతము మరువనట్టి యతడె బాసు

గడుసుతనము, నేర్పు గలిగియుండిన బాసు

పట్టు విడుపు లున్న  వాడె  బాసు

పని దొంగలను బాగ పసిగట్టుచో బాసు

చేత గలుగు వాని యూత బాసు 

కారణమ్ము లెరిగి కనికరించిన బాసు

కోపమదిమి యాదుకొన్న బాసు

కొండెముల వినడెప్పుడూ గొప్ప బాసు

కంపెనీ పేరు పెంచును గట్టి బాసు

లెస్సయని జనులన, పొందు లే సెబాసు 

అట్టి బాసున్నచో రాదు అసలు లాసు

ఇక తిండిని గూర్చి. కోటివిద్యలు కూటి కొరకే అన్నారు ఆర్యులు. ఇక్కడ వ్యక్తికి కూడు ఎంత విలువైనది అనగా ఎంత డబ్బు ఖర్చు చేసినాము కొనుటకు, లేక పదార్థములను కొని తయారుచేయుటకు అన్నది ముఖ్యము కాదు. మనకున్న పరధిలో ఎంత ఆరోగ్యకరమైన వాతావరణములో, ఆరోగ్యకరమైన వస్తువులతో వండి తిన్నాము అన్నది ముఖ్యము. కష్టపడి సంపాదించి వండిన వస్తు తగుమాత్రమే చేసుకొని పారవేయకుండా తినుట ఒక మంచి సాంప్రదాయము. ఆతిగా వండి ఆ తిండి పంది పాచిపోయిన తరువాత తినుట శరీరమునకు ఎటువంటి దుష్పరిణామములనైనా కలిగించావచ్చుమ్ను. అది ప్రాణాంతకము.

 మా యింటి మాలక్ష్మి, ఇంటికి దీపము ఇల్లాలే! అంటారు ధర్మపత్నిని.ఆమె ఇంటికి రాణి. ఆమె చిరునవ్వే ఇంటికి వెలుగు. చిరుబురులాడుచూ మతమతలాడే మోముతో కనిపించే ఇల్లాలు ఇంట సహజీవనమునకు సహయోగామునివ్వలేదు. అట్టి భార్యతో ఎగుట నరకమే!

ఇక పుత్రుడు మూర్ఖుడయి విద్య గడించలేక పోయినాడంటే తల్లిదండ్రుల మనోవేదన వర్ణనాతీతము.

కొడుకు మూర్ఖుడయిన కొరివి గుండెలమీద

యుండినట్లు దాని ఓర్వగలుగు

శక్తి చాలబోదు సత్యమ్ము కానగా

రామమోహనుక్తి రమ్యసూక్తి

ఇక వయసులో ఉన్న కూతురు విధవరాలయితే అది తలిదండ్రులను నిప్పులేకనే దహించివేస్తుంది.

కొన్ని పదుల సంవత్సరముల క్రితము వరకు ఎదో ఒక కారణాన కూతురు గంగా భాగీరథీ సమానురాలయితే, ఆమె, తనభర్త అనురాగమును ఎంతగానో పొందినదయితే, ఆమె, తలిదండ్రులు వేరు వివాహమునకు ఉసిగొలిపినా ఆమె విముఖత చూపేది. ఆ అనురాగమునే తలచుకొంటూ జీవితమును ఏ సంఘ సేవకో మరల్చి కాలము గడిపేది. నేడు అట్లుకాకుండా అట్టి బాలికలు పునర్విబాహమునకు మొగ్గు జూపుచున్నారు. ఒకవేళ ఆమె అట్లే నిలచిపోతే మాత్రము ఇంట్లో జరుగావచ్చిన ప్రతి శుభకార్యము ఆ తలిదండ్రులను బాధావహులను జేసి వారి గుండెల రగుల్చుతుంది.

ఈ ఆరు విషయములు మానవునికి నిరంతర వేదన కూర్చి నిర్జీవిని చేస్తాయి. ఇదే కోవకు చెందినా మరికొన్ని గుణములు కూడా ఈ సందర్భమున చూడండి.

 

భార్యా వియోగః స్వజనాపవాదః ఋణస్య శేషం కృపణస్య సేవా l

దరిద్రకాలే ప్రియ దర్శనంచ వినాగ్నినా పంచ దాహంతి కాయం ll

పత్నీ వియోగము, బంధువుల అపనిందలు, ఋణశేషము, లోభికి చేసే సేవ, పెదరికమున బంధు దర్శనము ఈ ఐదూ మనసును దహించి వేస్తాయి. పరిషారము నిజానికి నిష్కాము భగవన్నామము. తెలుసుకొంటే సుజ్ఞానము లేకుంటే అజ్ఞానము.

कुग्रामवासः कुजनस्य सेवा कुभोजनं क्रोधमुखी च भार्या  ।

मूर्खश्च पुत्रो विधवा च कन्या दहन्ति चैतानि जनं विनाग्निम् ॥ - सुभाषितरत्नसमुच्चय

गलत गाँव में निवास, बूरे लोगों की सेवा, खराब भोजन, क्रोधी पत्नी, मूर्ख पुत्र और विधवा बेटी, बगैर अग्नि के भी शरीर को जलाते हैं ।

एक  गाँव जिस में बुरे से जुड़े लोग, हमारे तरक्की पर रोने वाले लोग, हमारे ह्रदय को ठेस पहोंन्चानेकेलिए तरसने वालेलोग अधिक होते हैं, वैसे गाँव के कारण ; बुरे लोगों के सेवा से जुटने के कारण; सडाहुआ खाने के कारण,  क्रोधी पत्नी घरमें रहनेके कारण, ; बेवकूफ बेटा पैदा होनेके कारण,; और एक विधवा बेटी घर में रहनेके कारण आदमी जलने केलिए) आग की आवश्यकता नहीं होती हैं। प्रतिकूल परिस्थितियों में जीना दुश्वार है। उस से बेहतर है उस गाँव को छोड़ना!

ऐसे लोगों सेवा करना, जिनके पास धर्म के लिए कोई मूल्य नहीं है या दूसरों को  दुख देना ही उनका काम है, वे किसी के लिए भी सुखद नहीं हैं। बेहतर है कि उस प्रकार के जन्मजाती सेवासे तुरंत मुक्त होना चाहिए। किसी व्यक्ति की अंतरात्मा की आवाज को शांत करने और एक दुष्ट के खिलाफ जीवन के साथ सुस्त होने से बुरा कोई नरक नहीं है। जब तक आप उसे छोड़ देते हैं या वह आपको छोड़ देता है, तब तक यह आपके आंतरिक हृदय को झुलसा देता है।

सभी प्रयास पेट के लिए होते हैं। दिन के अंत में, चाहे वह अमीर हो या गरीब, उसकी कोशिश अपने कुक्षी को संतृप्त करने की होती है। यदि भोजन बासी और अस्वास्थ्यकर है, तो वह तुम्हारे अब तक के सभी प्रयासों को नकार देगा। न तो आदमी इस तरह के भोजन का आनंद लेता है और न ही यह उसके स्वास्थ्य के पोषण में सहायता करता है। यह केवल व्यक्ति को धीरे-धीरे मारने में सहायता करता है। खाओ वैसी चीजें जिनपे तुम खर्च कर सकते हो लेकिन स्वच्छता, और अपने स्वाद के कीमत पर नहीं।

4. एक पत्नी कई मामलों में घर की रीढ़ होती है। उसे मजबूत होने की जरूरत तो है, फिर भी सुखद रहना है क्योंकि वह पूरे परिवार के लिए सदमों का अवशोषक होती है। यदि पत्नीअवशोषक प्रभावी नहीं है, तो परिवार को आपदाओं से राहत नहीं मिलेगी। यदि पत्नी हमेशा क्रोधी स्वभाव के होती है, तो किसी को घर में आराम और शांति  आनेकी संभावना नहीं होगी। पति-पत्नी का एक-दूसरे के प्रति सुखद होना एक सफल गृहस्थी का अभिन्न अंग है। पत्नी घर की लक्ष्मी है। आपको हमेशा उसकी मुस्कुराहट बनाये रखनी चाहिए और उसके पास गुस्सा नहीं होना चाहिए और पूरे घर की शालीनता और प्रतिष्ठा को किसी भी हालत में कम नहीं करना चाहिएl

5. हर माता-पिता चाहते हैं कि उनके बच्चे जीवन में समृद्ध हों। इस संबंध में, वे अपने बच्चों को ऐसी शिक्षा देतें हैं, जो संतान को अकेले ही खुशहाल जीवन जीने का उपकरण बसकता है। क्या होगा अगर बेटा एक मूर्ख है और सीखने से इनकार करता है? ऐसे बच्चों के माता-पिता जीवन भर चिंता में रहते हैं। वे विभिन्न बीमारियों और जीवन के नुकसानों में जुटकर अंत तक कमजोर रह्जायेंगे। वैसे लोग इस जहां से भी चलबसना ज्यादा मुमकिन हैl

6. कोई भी माता-पिता अपने वंश को किसी भी तरह का कष्ट नहीं होते देखना चाहते हैं। माता-पिता अपनी बेटी को अपने पति के नुकसान को कैसे देख सकते हैं? जब तक वह किसी व्यापार में पुनर्वास नहीं किया जाता है, तब तक परिवार में खुशी का क्षण नहीं हो सकता है। बच्चे का दुःख माता-पिता के लिए मौत की सजा की तरह है।

उपरोक्त प्र्स्थिथियौं को मृत्यु के समान महसूस करते हैं। जब कोई व्यक्ति मर जाता है, तो उसे एक चिता पर जला दिया जाता है जिसे आग से जलाया जाता है। हालांकि, इनमें से कोई भी परिस्थिति आग की आवश्यकता के बिना किसी व्यक्ति को जिंदा जलाने में ‘चिन्ता’ सक्षम है।

इनमें से कुछ परिस्थितियां नियति हैं। लेकिन जो भी हमारे नियंत्रण में है, क्या हमें उसका प्रभार नहीं लेना चाहिए? क्या हमें यह सुनिश्चित नहीं करना चाहिए कि हमारे जीवन और हमारे आस-पास के लोग भी उतने ही खुश रहे जितना हम इसे बना सकते हैं?

इस सन्दर्भ में इस ह्लोक कोभी थोड़ा पढ़ें:

भार्यावियोगः स्वजनापबादः

ऋणस्य शेषं कृपणस्य सेवा ।

दारिद्र्यकाले प्रियदर्शनं च

विनाऽग्निना पञ्च दहन्ति कायम् ॥

पत्नी का वियोग, स्वजनों की निंदा, कर्ज, कृपण (कंजूस) की सेवा, और गरीबी में प्रियजन का दर्शन – ये पाँचों

अग्नि के बगैर भी शरीर को जलाते हैं ।

 

kugrāmavāsaḥ kujanasya sevā kubhojanaṃ krodhamukhī ca bhāryā ।

mūrkhaśca putro vidhavā ca kanyā dahanti caitāni janaṃ vināgnim ॥ - subhāṣitaratnasamuccaya

Life in an ill-fated village; serving the evil; banal food; a wrathful wife; stupid son; and a widowed daughter - these (six) burn one without the requirement of fire.

1. Living in unfavorable circumstances and conditions is not fun. Living among people who do not have any value for dharma or a living ambience which brings misery is not pleasant for anyone. Better he shifts to a place of congenial atmosphere.

2. When having to serve the evil, one must kill his own conscience. There is no hell worse than having to silence one's inner voice and slug along life, under an evildoer. It scorches your inner heart all the time till you leave him or he leaves you.

3. All the efforts and endeavors one undertakes are for the sake of his stomach. At the end of the day, whether he is rich or poor, his efforts are to satiate his palette. If the food is stale and unhealthy, that will negate all his efforts so far.  Neither would he enjoy eating such food nor does it assist in nurturing his health. It only aids in slowly killing the person. Eat what you can afford but giving due care to hygienity, make and your taste.

4. A wife is the backbone of the household in many respects. She needs to be strong, yet pleasant because she serves as the shock absorber for the entire family. If the shock absorber is not effective, the family will not get a cushion from calamities. If the spouse is always wrathful and angry-faced, one will not look forward to coming to a relaxing and peaceful place called home. The pleasantness of the husband and wife towards each other is an integral part of a successful household. All said and done wife is the Lakshmi of the house. You should always keep her smile and she should also not have an angry face and demean the decency and dignity of the entire house.

5. Every parent wants their children to prosper in life. In this regard, they equip their children with education, for, that alone is the tool in leading a happy life. What if the son is an idiot and refuses to learn? The parents of such children suffer anxiety throughout their lives. They will be vulnerable to various diseases and my end-up in life loss.

6. No parent wants to see their offspring suffer any kind of pain. How can parents see their daughter suffer the loss of her husband? There can never be a moment of happiness in the family as long as she is rehabilitated in some trade. Sorrow of the child is like a death sentence to the parents.

All these circumstances above are equated to death. When a person dies, he is burnt on a pyre which is called ‘chita’ with fire. However, any of these circumstances is capable of burning a person alive (that is Chinta), without the need for fire.

Some of these circumstances are destiny. But whatever is within our control, shouldn't we take charge of it?  Shouldn't we make sure that our lives and those around us are as happy as we can make it?

స్వస్తి.

***************************************